Czy szczepionka BCG może chronić przed chorobą Alzheimera?

Ilustracja płytek gromadzących się pomiędzy komórkami mózgowymi w chorobie Alzheimera. Foto: ART-ur/Shutterstock/NTB

Szczepionka BCG zapobiega gruźlicy i składa się z żywych, osłabionych bakterii.

Szczepionka nie jest już oferowana wszystkim dzieciom w Norwegii, a jedynie dzieciom, których rodzice pochodzą z krajów o dużej liczbie zachorowań na gruźlicę.

BCG to skrót od Bacillus Calmette Guerin, na cześć francuskich naukowców, którzy w 1910 roku opracowali szczep bakteryjny stosowany w szczepionce.

BCG stosuje się także w leczeniu raka pęcherza moczowego. Osłabione bakterie przedostają się do pęcherza moczowego, gdzie wpływają na układ odpornościowy i atakują komórki nowotworowe.

‘’W ostatnich latach badacze zaobserwowali oznaki wskazujące, że BCG może również zapobiegać chorobie Alzheimera’’ - pisze ‘’Guardian’’.

Choroba Alzheimera rozwijała się rzadziej

Gazeta przytacza izraelskie badanie z 2019 roku . Naukowcy przeanalizowali dane od około 1300 pacjentów, z których niektórzy otrzymywali BCG, a inni nie, w ramach leczenia raka pęcherza moczowego.

U 2,4 procent pacjentów, którzy otrzymali BCG, rozwinęła się później choroba Alzheimera, w porównaniu z 8,9 procentami w drugiej grupie.

W amerykańskim badaniu , w którym wzięło udział około 6500 pacjentów z rakiem pęcherza moczowego, naukowcy zaobserwowali tę samą tendencję. U pacjentów, którzy otrzymali leczenie BCG, ryzyko późniejszego rozwoju demencji było mniejsze.

Zbiorowe badanie z zeszłego roku , w którym uwzględniono kilka badań, wykazało, że zmniejszenie ryzyka wydaje się wynosić 45%.

Jest jednak zbyt wcześnie, aby określić, czy szczepionka naprawdę ma coś do powiedzenia, czy też w grę wchodzi coś innego.

Należy potwierdzić innymi rodzajami badań

– ‘’To obiecujące, ale są to dane oparte na skojarzeniach’’ – mówi Tormod Fladby.

Kieruje Grupą Badań nad Neuronauką Kliniczną w Szpitalu Uniwersyteckim Akershus (Ahus) i prowadzi badania nad chorobą Alzheimera.

Fakt, że dane opierają się na skojarzeniach, oznacza, że ​​badacze zauważyli, że u osób, które otrzymały BCG, ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera było mniejsze. Nie wiadomo jednak, czy przyczyną jest BCG. Może to być coś innego, co łączy tę grupę.

Aby dowiedzieć się, czy rzeczywiście istnieje związek przyczynowy, badacze muszą przeprowadzić randomizowane, kontrolowane badania, w których jedna grupa otrzymuje BCG, a druga nie. Grupy muszą być od początku jak najbardziej podobne, a ich działania należy monitorować przez kilka lat.

- ‘’To dość trudna ścieżka, którą musisz podążać. Dane wskazują, że może to być przydatne. Następnie prawdopodobnie przeprowadzi się więcej badań eksperymentalnych na modelach zwierzęcych i przyjrzy się mechanizmom, które prawdopodobnie potwierdzają to odkrycie’’ - mówi Fladby.

To samo widziałem z innymi szczepionkami

Szczepionka BCG wzmacnia układ odpornościowy.

Håvard Kjesbu Skjellegrind twierdzi, że obiecujące jest to, że praca z układem odpornościowym może zapobiec chorobie Alzheimera.

– ‘’Szczepionka BCG jest przykładem stymulacji układu odpornościowego’’ – mówi Skjellegrind. Jest adiunktem w Katedrze Medycyny Społecznej i Pielęgniarstwa.
 

Skjellegrind twierdzi, że istnieją badania, które miały na celu znalezienie powiązań między demencją a narkotykami w ogóle.

-‘’ W niektórych badaniach stwierdzono, że prawie wszystkie leki, z wyjątkiem szczepionek, wiążą się ze zwiększonym ryzykiem demencji. Ogólnie wydaje się, że szczepionki zmniejszają ryzyko demencji.’’

Potwierdza, że ​​układ odpornościowy jest ważny

Wyjaśnienie może dotyczyć innych rzeczy.

Osoby, które zażywają dużo leków, są na ogół bardziej chore niż wcześniej. Może to zwiększyć ich podatność na chorobę Alzheimera.

‘’Osoby przyjmujące szczepionki być może ogólnie dobrze dbają o swoje zdrowie’’ - mówi Skjellegrind.

- ‘’To może wyjaśniać pewien związek między szczepionkami a zmniejszonym ryzykiem demencji.’’

Może być też tak, że szczepionki ogólnie wzmacniają układ odpornościowy w stopniu wykraczającym poza ochronę, jaką zapewniają przed pojedynczą infekcją, co ma również pozytywny wpływ na ryzyko demencji.

W badaniach BCG i choroby Alzheimera, BCG podawano w leczeniu raka pęcherza moczowego. Wtedy trudno będzie wytłumaczyć odkrycie, że jedna grupa dokonała wyborów bardziej prozdrowotnych, mówi Skjellegrind. Dlatego uważa, że ​​odkrycie jest ekscytujące.

- ‘’Potwierdza to hipotezę, że układ odpornościowy odgrywa ważną rolę w rozwoju choroby Alzheimera i ogólnie chorób neurodegeneracyjnych’’ - mówi.

Choroby neurodegeneracyjne to choroby atakujące układ nerwowy i mózg, powodujące uszkodzenie tkanki nerwowej.

Innym przykładem takiej choroby jest stwardnienie rozsiane. W 2022 r. opublikowano badanie, które zdecydowanie sugeruje, że wirus wywołujący chorobę pocałunków jest niezbędny do rozwoju stwardnienia rozsianego.

Biała plama na mapie

Proces chorobowy prowadzący do choroby Alzheimera trwa wiele lat, zanim rozwinie się demencja. Wiele wskazuje na to, że zajmie to kilka dziesięcioleci, mówi Skjellegrind.

- ‘’Nadal nie wiemy, co konkretnie rozpoczyna proces chorobowy. Na mapie jest biała plama.’’

Choroba Alzheimera została po raz pierwszy opisana przez niemieckiego lekarza Aloisa Alzheimera w 1907 roku.

Przeprowadził sekcję zwłok swojej pacjentki Auguste Deter. Zmarła w wieku 55 lat. W poprzednich latach miała słabą pamięć, problemy z językiem i zachowywała się inaczej niż wcześniej.

Lekarz odkrył, że jej mózg się skurczył i zniknęły części tkanki mózgowej.

Znalazł złogi białek, zarówno wewnątrz komórek nerwowych, jak i pomiędzy nimi.

Białka te nazywane są beta-amyloidem i tau. Są to nadal typowe cechy choroby Alzheimera.

Zmiany w mózgu

Beta-amyloid gromadzi się w postaci płytki pomiędzy komórkami nerwowymi.

Liny zwykle pomagają ustabilizować konstrukcję wewnątrz celi. W chorobie Alzheimera zaczynają się one rozluźniać i splatać.

Wydaje się, że powoduje to uszkodzenie komórek nerwowych, przestają się komunikować i umierają.

Naukowcy zaobserwowali również, że komórki glejowe, które wspierają komórki nerwowe w mózgu, w chorobie Alzheimera nie działają tak, jak powinny, co może powodować stan zapalny.

Często występują także problemy z ukrwieniem. Wyjaśniono to w artykule opublikowanym przez National Institute on Aging.