Czym jest jet lag?

Zdjęcie: Freepik

Jet lag to uczucie zmęczenia, które występuje po długim locie, który przekracza kilka stref czasowych. Z tego powodu nazywane jest również „syndromem zmiany strefy czasowej”. Nasilenie objawów jet lagu zależy od:  

• Liczba stref czasowych - im więcej stref czasowych zostanie przekroczonych, tym silniejszy będzie jet lag. 
• Kierunek lotu - jest mniejszy, gdy lot odbywa się z kierunku wschodniego na zachodni. 
• Czas lotu. 
• Wiek podróżnego - jet lag jest bardziej powszechny u osób powyżej 60. roku życia, a najmniej u niemowląt i dzieci. 

Objawy jet lagu:

• Oprócz zmęczenia, podróżny może odczuwać nieodpowiedni apetyt, na przykład głód o północy oraz dziwne godziny snu i czuwania. Mogą również wystąpić objawy takie jak problemy z trawieniem, zmiany w nawykach jelitowych i moczowych oraz wahania ciśnienia krwi. Podróżni mogą również doświadczać problemów z pamięcią, drażliwości czy złych decyzji.  

Fizjologia jet lagu:

Jet lag jest wynikiem różnicy między naturalnymi rytmami dobowymi ciała, które początkowo są ustawione na strefę czasową, z której wyruszyłeś, a strefą czasową Twojego celu podróży. Ciało potrzebuje czasu, aby przystosować się do zmiany strefy czasowej, co wiąże się z innym czasem rozpoczęcia dnia. Proces przystosowywania się może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Biorytmy, znane również jako rytmy cyrkadianowe (dobowe), są ustawione na biologicznym zegarze w części mózgu zwanej podwzgórzem, które odbiera również sygnały świetlne z oczu. To podwzgórze kontroluje wzorce funkcji ciała, takich jak trawienie, cykle mózgu, wydzielanie hormonów oraz inne kluczowe funkcje, takie jak tętno i wahania ciśnienia krwi, aby dopasować je do 24-godzinnego cyklu. Jest to generowane przez wydzielanie melatoniny i innych substancji chemicznych w mózgu w odpowiedzi na światło słoneczne. Oprócz światła, istnieją inne czynniki, które modyfikują biologiczny zegar. Należą do nich pory posiłków, ćwiczenia, temperatura, aktywność społeczna oraz niektóre leki. Światło słoneczne jest najpotężniejszym czynnikiem ustawiającym zegar biologiczny. Dlatego osoby niewidome mogą doświadczyć całkowitego chaosu w cyklach ciała, jeśli nie zastosują innych czynników modyfikujących. Kiedy lecisz na wschód, twoje rytmy cyrkadianowe są teraz o kilka godzin opóźnione w porównaniu do czasu w strefie czasowej twojego celu podróży. Oznacza to, że próbujesz robić rzeczy kilka godzin przed tym, jak twoje ciało jest gotowe, aby je wykonać. Jest to technicznie nazywane przyspieszeniem fazy i jest trudniejsze do pokonania niż odwrotna sytuacja, zwana opóźnieniem fazy. Dzieje się tak, ponieważ nasz naturalny rytm ma tendencję do lekkiego opóźniania się każdego dnia, więc jeśli ciało ma pozwolenie na swobodny rytm, rzeczy dzieją się nieco później każdego dnia (gdy brak jest ustalonych rutyn). Opóźnienia fazy są po prostu wyolbrzymieniem tej tendencji i mogą być nieco łatwiej zaakceptowane przez ciało.  

Sposoby na pokonanie jet lagu 

• Naukowcy opracowali kilka technik, które pomagają przywrócić rytmy cyrkadianowe do nowej strefy czasowej. Należą do nich: 
• Ekspozycja na światło słoneczne, jak najwięcej w pierwszych dniach, aby chemikalia w organizmie, które ustalają rytm ciała, mogły rozpocząć zmianę cyklu produkcji. 
• Unikaj drzemek przed nadejściem pory snu, nawet jeśli jesteś śpiący. 
• Ustal regularny czas na posiłki i sen, aby umożliwić organizmowi szybszą adaptację. 
• Pij wystarczającą ilość wody podczas podróży samolotem. 
• Unikaj alkoholu i kofeiny. 
• Podczas lotu staraj się być jak najbardziej komfortowy. 

Czasami stosuje się leki, w tym: 

• Melatonina, 
• Niezwiązane z benzodiazepinami leki nasenne, 
• Kofeina, 
• Difenhydramina, 
• Armodafinil.