Czym jest terapia światłem?

Zdjęcie: Najlah Feanny/getty images

Historia terapii światłem sięga ponad 3000 lat wstecz, do Indii, gdzie światło
słoneczne było używane do leczenia i zostało opisane w świętych tekstach
hinduistycznych. Dziś wiadomo, że terapia światłem ma pozytywne działanie -
wykorzystuje się w niej światło widzialne lub niewidzialne promieniowanie UV do
leczenia różnych schorzeń.
Tradycyjne źródła światła to lampy żarowe, świetlówki i LEDy. W terapii światłem
często używa się specjalnych lamp emitujących pełne spektrum światła, podobne do
światła słonecznego. Bardzo ważne jest dopasowanie terapii do indywidualnego
rytmu dobowego i odpowiedniego czasu jej stosowania, żeby była skuteczna.

Podstawy działania terapii światłem

Terapia światłem, znana też jako fototerapia, opiera się na dwóch głównych
właściwościach światła: długości fali i intensywności. Światło widzialne ma długość
fali w zakresie od około 780 nanometrów (czerwone światło) do 400 nanometrów
(fioletowe światło). Rytm dobowy, czyli naturalny zegar biologiczny organizmu, to 24-
godzinny cykl, który reguluje sen i inne procesy życiowe. W przeszłości naukowcy
często używali jasnego białego światła - mieszaniny różnych długości fal
przypominającej światło dzienne - aby badać jego wpływ na rytm dobowy człowieka.
Jednak nowsze badania wykazały, że światło niebieskie o krótszej długości fali
(około 460 nanometrów) działa skuteczniej, szczególnie jeśli chodzi o przesuwanie
fazy rytmu dobowego, niż inne kolory światła widzialnego. Terapia światłem działa
na ludzki zegar biologiczny i ma na celu „przestawienie” jego fazy w odniesieniu do
cyklu dnia i nocy. Główne cele takiej terapii to: zsynchronizowanie rytmu snu i
czuwania z naturalnym cyklem dobowym, ułatwienie zasypiania o odpowiedniej
porze oraz pośrednie poprawienie nastroju pacjenta. Terapia fotodynamiczna (PDT)
to szczególny rodzaj terapii światłem, w której używa się specjalnych leków, tzw.
środków uczulających na światło oraz światła, aby zniszczyć komórki nowotworowe.
Może też wspomagać tradycyjną terapię światłem w zmniejszaniu gruczołów
łojowych. Leki te zaczynają działać dopiero po aktywacji przez określony rodzaj
światła. W literaturze medycznej procedura ta bywa nazywana także fototerapią,
terapią fotopromienną lub fotochemioterapią.

Zastosowanie w praktyce klinicznej

W psychiatrii i neurologii terapia światłem jest szeroko stosowana w leczeniu
różnych zaburzeń, które zwykle dzieli się na trzy główne grupy. Są to: zaburzenia
wynikające z rozregulowania rytmu dobowego w stosunku do otoczenia, zaburzenia
nastroju oraz zaburzenia łączące oba te elementy. Fototerapia z użyciem światła
widzialnego, a szczególnie niebieskiego, wykazuje pozytywne działanie w leczeniu
problemów skórnych, takich jak trądzik i wypryski. Gdy niebieskie światło dociera do
gruczołów łojowych w skórze, pobudza porfiryny - związki wytwarzane przez bakterie

powodujące trądzik (głównie z rodzaju Propionibacterium). Po aktywacji przez
światło porfiryny niszczą te bakterie od środka. Żółtaczka noworodków to zażółcenie
skóry spowodowane podwyższonym poziomem bilirubiny całkowitej u niemowląt. W
przypadku zdrowych noworodków z podwyższonym poziomem bilirubiny
niesprzężonej, leczeniem z wyboru jest fototerapia z użyciem niebieskiego światła.
Terapia fotodynamiczna odegrała istotną rolę w leczeniu chorób dermatologicznych,
takich jak rogowacenie słoneczne, różne zmiany skórne oraz rak skóry niezwiązany
z melaniną. Ponadto, ta metoda leczenia była stosowana w przypadkach chorób
przyzębia, leukoplakii jamy ustnej, raka jamy ustnej, zwyrodnienia plamki żółtej oraz
w leczeniu wielu nowotworów złośliwych różnych tkanek i układów narządowych.
Terapia światłem o niskiej intensywności (LILT) staje się obiecującym narzędziem w
leczeniu wielu schorzeń, takich jak ból stawów, opóźnione gojenie ran oraz ostry
udar. Poprawę w tych przypadkach przypisuje się szybkiemu wzrostowi poziomu
ATP, zwiększonej angiogenezie, działaniu przeciwapoptotycznemu, a także
wzrostowi ilości białek szoku termicznego i ogólnych antyoksydantów.