Depresja i trauma: sport jako terapia

W trakcie aktywności fizycznej organizm wydziela hormony szczęścia, które mogą pomóc łagodzić objawy depresji. Źródło: JB Autissier/PanoramiC/IMAGO 

Pierwszy raz Invictus Games odbywa się w Niemczech. Turniej sportowy dla weteranów wojennych zazwyczaj ma miejsce co dwa lata. Ponad 500 rannych, kontuzjowanych i chorych żołnierzy oraz weteranów z 21 krajów rywalizują ze sobą w dziesięciu dyscyplinach sportowych. Około połowa zawodników cierpi na problemy psychiczne, takie jak depresja. 

Depresja może rozwinąć się poprzez bardzo trudne doświadczenia i konflikty, ale także ze względu na stres lub genetyczne predyspozycje. Depresja znacznie obniża jakość życia osób nią dotkniętych i często prowadzi do innych schorzeń. 

Standardowe formy terapii obejmują psychoterapię oraz różne leki, głównie antydepresanty, ale nie zawsze te metody są skuteczne. 

W przypadku opornych na leczenie i ciężkich zaburzeń, pacjenci są również leczeni tak zwaną terapią elektrowstrząsową EKT. Odbywa się to za pomocą impulsów elektrycznych. Jest to najstarsza metoda stymulacji mózgu i w większości przypadków bardzo skuteczna, ale jest to poważna operacja wykonywana przy lekkim znieczuleniu. 

Sport jako uzupełnienie terapii 

Wiele terapii na depresję obecnie jest połączonych z aktywnościami sportowymi. Różne badania oraz doświadczenia terapeutów pokazały, że sport może być istotnym uzupełniającym elementem terapii depresji i jest stosowany zgodnie z tymi wynikami. Ale czy aktywność sportowa może także wykazać efekty jako rodzaj monoterapii?

Dla osób dotkniętych oznaczałoby to brak sesji u terapeuty lub psychiatry przez lata, brak leków antydepresyjnych. Zalety są oczywiste: brak skutków ubocznych, poza możliwością skręcenia kostki czy zakwasami mięśni. Taki koncept od pewnego czasu stanowi przedmiot różnych projektów badawczych. 

Osoby z depresją tracą zainteresowanie wszystkim. Źródło: Anna Gowthorpe/empics/picture alliance 

Jak ważny jest sport podczas depresji? 

Jedno z najnowszych badań na temat ,,Sportu w leczeniu depresji” zostało opublikowane na początku tego roku w czasopiśmie British Journal of Sports Medicine. Praca ta uwzględniła dane z różnych badań, aby osiągnąć jak najbardziej znaczące wyniki. Badania przeprowadzono przez pracowników i pracownice w dziedzinie medycyny społecznej i zapobiegawczej na Uniwersytecie w Poczdamie, we współpracy z badaczami z Australii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Szwecji i Brazylii. 

 
Autorzy doszli do wniosku, że sport i aktywność fizyczna mają nie tylko bardzo pozytywny wpływ na depresję, ale nawet mogą mieć porównywalny efekt dla chorych jak terapia psychologiczna czy leki. Nie jest to jeszcze udowodnione, ale wskazuje na możliwości w leczeniu depresji. 

 
W jaki sposób sport może pomóc w depresji? 

Wszystkie formy aktywności fizycznej, czy to jogging, jazda na rowerze czy też joga, powodują uwalnianie endorfin, czyli hormonów szczęścia w mózgu. Mogą one pomóc złagodzić i redukować objawy depresji oraz wahania nastroju. 

Sport potrafi zmniejszyć stres, zarówno u zdrowych osób, jak i u tych, którzy cierpią na depresję. U większości osób aktywność fizyczna wpływa także na jakość snu. To 
również może złagodzić objawy depresji, odwrócić uwagę od negatywnych myśli i skupić się na pozytywnych uczuciach. Dodatkowo, może poprawić funkcje mózgu. 

Sport może wspomóc leczenie depresji. Jednakże czy to wystarczy, by leczyć poważne przypadki depresji wyłącznie za pomocą aktywności fizycznej, nie zostało ostatecznie zbadane.  
Dodatkowo, aktywność fizyczna zmienia plastyczność mózgu, czyli zdolność mózgu do adaptacji i reakcji na nowe bodźce oraz informacje. Plastyczność ta często jest znacznie ograniczona u osób z depresją, ale wydaje się, że może być aktywowana poprzez uprawianie sportu. 

Alternatywa w postaci aktywności fizycznej 

Szczególnie dla osób, które nie chcą lub nie tolerują przyjmowania leków, takich jak na przykład leki przeciwdepresyjne, intensywny i regularny wysiłek fizyczny może być nawet sposobem na radzenie sobie z depresją lub przynajmniej złagodzenie jej objawów. 

Jednak dotychczas nie jest całkowicie jasne, jaki jest długoterminowy efekt oraz czy ludzie faktycznie mogą poradzić sobie ze swoją depresją wyłącznie za pomocą aktywności fizycznej, bez konwencjonalnego leczenia.