Dlaczego niektóre grzyby są trujące?

Zdjęcie: Ekaterina Morozova/iStock/Getty Images Plus 

Być może zauważyłeś, że grzyby pojawiają się na Twoim podwórku lub w parkach zaraz po deszczu, ale nie utrzymują się długo. Owocnik to nadziemna część grzyba. Przez większość czasu grzyby żyją pod ziemią lub w materiałach takich jak drewno jako nitkowate struktury, zwane strzępkami. Aby mogły one się rozmnażać, muszą uformować się nad glebą. Niektóre grzyby są trujące z tego samego powodu, dla którego toksyczne są niektóre rośliny – aby chronić się przed zjedzeniem i móc się rozmnażać. Inne gatunki stosują odwrotną strategię. Potrzebują one do tego zwierząt, które je zjedzą, co pomoże im rozprzestrzeniać zarodniki poprzez odchody danego stworzenia. Jeszcze inne grzyby mają zupełnie inne plany. 

Grzyb świecznika, Xylaria hypoxylon, rozsiewający zarodniki. Jasius/Moment via Getty Images 

Rozsiewanie zarodników 

Grzyby rozwijają się, gdy występuję odpowiednia temperatura i jest wystarczająco dużo wody. Zwykle składają się one z kapelusza i trzonu. Na spodniej stronie górnej części, grzyby wytwarzają zarodniki, które, podobnie jak nasiona roślin, produkują nowe organizmy. Jeśli zajrzysz pod różne kapelusze grzybów, zauważysz, że nie wszystkie są takie same. Niektóre gatunki mają skrzela, które wyglądają jak pofałdowana kartka papieru. Inne mają pory, które przypominają gąbki. Kolejne posiadają struktury podobne do zębów. Wszystkie te powierzchnie wytwarzają zarodniki. Aby stworzyć nową generację grzybów, zarodniki muszą dostać się do nowych obszarów – i istnieje wiele fascynujących sposobów, w jakie grzyby to osiągają. W przypadku niektórych gatunków, zarodniki po prostu spadają z kapeluszy i są przenoszone do nowych domów przez prądy powietrza. 

Grzyb widmo, Omphalotus nidiformis, w nocy na australijskiej drodze, Louise Docker Sydney Australia/Moment via Getty Images 

Inne grzyby przyciągają owady świecąc w nocy. Ich blask w lesie podczas nocy może być bardzo silny i czasami nazywany jest „lisim ogniem”. Insekty, które są przyciągane przez światło, nieumyślnie zbierają zarodniki podczas badania danego zjawiska i przenoszą je w inne miejsce, gdy się przemieszczają. Niektóre grzyby nigdy nie tworzą struktury naziemnej. Zamiast tego dany organizm pozostaje pod ziemią i jest zjadany przez wiewiórki i myszy, które rozprzestrzeniają zarodniki, zabierając kawałki do swoich gniazd i wypróżniając się. Takie grzyby nazywane są truflami i czasami ludzie płacą za nie sporą ilość pieniędzy. 

Okno możliwości 

Ponieważ nie żyją one długo, ważne jest, aby szybko rozprzestrzeniały swoje zarodniki. W tym miejscu mogą pojawić się trucizny i toksyny. Grzyby są bardzo smaczne dla ślimaków, niektórych owadów, chrząszczy, wiewiórek, jeleni i ludzi. Jeśli zwierzę się nimi posili, zwykle jego zarodniki są tracone – chyba że są one zamknięte w ochronnej powłoce przeznaczonej do przenoszenia ich do nowej okolicy w odchodach. Naukowcy odkryli, że owady i ślimaki unikają jedzenia grzybów zawierających truciznę. Niektóre toksyny grzybowe mogą sprawić, że zjadacz zachoruje tylko na tyle, by unikać tego gatunku w przyszłości, lecz inne z nich mogą być śmiertelne.  

I

Śmiertelnie trujący muchomor, Amanita virosa. 
gailhampshire/Flickr, CC BY 

Istnieje wiele różnych trucizn grzybowych. Jeden rodzaj należy do grupy bardzo pięknych grzybów, amanitów, zwanych także „niszczycielskimi aniołami”, ponieważ są zarówno urodziwe, jak i śmiertelnie niebezpieczne. Amanity są często mylone z grzybami, które można zjeść i każdego roku powodują kilka zgonów na całym świecie. Ludzie używają niektórych trucizn grzybowych w medycynie. Na przykład trucizna sporyszu została przekształcona w lek stosowany w zapobieganiu migrenowym bólom głowy. Około 1%-2% grzybów jest trujących dla ludzi. Powszechnym określeniem takiego grzyba jest „muchomor”, ale nie ma łatwego sposobu na odróżnienie grzyba, który jest trujący od tego jadalnego. Nie można więc nazwać dobrym pomysłem jedzenie znalezionych grzybów, ponieważ trudno jest mieć pewność, czy są one trujące, czy nie. Wiele gatunków jest zdrowych, a także smacznych. Upewnij się tylko, że kupujesz je w sklepie lub od kogoś, kto jest ekspertem w dziedzinie grzybów.