Dlaczego warto przestać kupować witaminy i zamiast tego więcej spać?

Fot. Jonathan Soren Davidson/Wikimedia Commons

Dowody naukowe sugerują jednak, że niektóre suplementy diety w dużych dawkach – takie jak beta-karoten, witamina E i witamina A – odgrywają niewielką rolę w zapobieganiu chorobom przewlekłym u zdrowych osób, chyba że zdiagnozowano niedobór określonych mikroelementów. Badania sugerują, że suplementy te mogą w rzeczywistości przynieść więcej szkody niż pożytku.

Jako lekarz i specjalista ds. zdrowia publicznego brałem udział w kilku badaniach i próbach klinicznych analizujących korzyści i zagrożenia związane z mikroelementami i suplementami diety, takimi jak selen, w kilku społecznościach w Ameryce Północnej i Europie.

W ostatnim badaniu wraz z moimi współpracownikami nie znaleźliśmy dowodów na to, że suplementy z selenem pomagają zapobiegać chorobom przewlekłym – w tym przypadku cukrzycy – nawet w regionach, w których występuje stosunkowo niewielka ilość selenu w codziennej diecie.

Nasze badanie wykorzystało dane z losowego badania klinicznego przeprowadzonego w Danii i zostało niedawno opublikowane w publikacji „Diabetes, Obesity and Metabolism”.

Z drugiej strony, istnieje wiele dowodów naukowych potwierdzających skuteczność innych modyfikacji stylu życia pod kątem zdrowego procesu starzenia się i zapobiegania poważnym chorobom przewlekłym. Obejmują one: poprawę ogólnej jakości diety, zwiększenie aktywności fizycznej, powstrzymanie się od palenia tytoniu, utrzymanie zdrowych wzorców snu i zminimalizowanie stresu.

Suplementy zwiększają ryzyko cukrzycy

W poprzednim losowym badaniu klinicznym przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych zaobserwowano, że stosunkowo wysokie dawki suplementów selenu w obszarach, w których jest on już obfity w diecie (takich jak USA), w rzeczywistości zwiększały ryzyko cukrzycy typu 2.

Jedzenie różnorodnych owoców i warzyw zapewni naszemu organizmowi wiele składników odżywczych potrzebnych do optymalnego zdrowia. Fot. Shutterstock

Kwestia ta ma potencjalny wpływ na zdrowie publiczne z kilku powodów. Po pierwsze, w Stanach Zjednoczonych i wielu innych krajach zachodnich spożycie żywności wzbogaconej selenem i suplementów diety znacznie wzrosło w ostatnich latach. Wynika to z przekonania, że selen i inne suplementy przeciwutleniające mogą potencjalnie zmniejszyć ryzyko chorób przewlekłych.

Konieczne jest jednak upewnienie się, czy suplementacja selenu nie zaostrzy istniejącej wysokiej częstotliwości występowania nowo zdiagnozowanej cukrzycy lub chorób sercowo-naczyniowych.

Po drugie, większość wcześniejszych badań w tej dziedzinie przeprowadzono w populacjach Ameryki Północnej, gdzie wyjściowy status selenu jest znacznie wyższy niż w Europie. Spożycie selenu w diecie różni się znacznie między krajami i regionami, głównie ze względu na zmienną zawartość selenu w pokarmach roślinnych (a tym samym w paszach dla zwierząt) w różnych częściach świata.

Wreszcie, rozczarowujące wyniki kilku kosztownych badań klinicznych suplementów antyoksydacyjnych wykazały nie tylko brak korzyści zdrowotnych, ale nawet potencjalne szkody.

Jedz rośliny, śpij dobrze, więcej ćwicz

Jak donosiliśmy w poprzednim artykule opublikowanym w „Annals of Internal Medicine”, obecne dowody z badań są niewystarczające, aby zalecać rutynową suplementację diety w populacji zdrowych osób.

Przesłanie jest proste: większość suplementów nie zapobiega chorobom przewlekłym ani śmiertelności. Ich powszechne stosowanie nie jest uzasadnione i należy go unikać.

Przesłanie to jest szczególnie prawdziwe w przypadku ogółu populacji bez wyraźnych dowodów na niedobory mikroelementów, które stanowią większość użytkowników suplementów w USA, Kanadzie i innych krajach.

Z perspektywy zdrowia publicznego, fundusze powinny być przeznaczane na politykę, kampanie i interwencje, które poprawiają wzorce żywieniowe w społeczeństwie i podgrupach populacji znajdujących się w niekorzystnej sytuacji – interwencje, które zwiększają spożycie żywności roślinnej zawierającej niezbędne witaminy i minerały dla uzyskania najlepszego zdrowia.