Długotrwałe spożywanie alkoholu: różnice zachodzące w funkcjonowaniu mózgu u młodych mężczyzn i kobiet

Źródło: Shutterstock

Fińska grupa badawcza przeprowadziła badania z udziałem 11 młodych mężczyzn i 16 młodych kobiet, które przez 10 lat nadużywały alkoholu, porównując ich z 12 młodymi mężczyznami i 13 młodymi kobietami, które piły niewiele lub wcale. W momencie dokonywania pomiarów wszyscy uczestnicy mieli od 23 do 28 lat. Naukowcy zbadali reakcje mózgu na stymulację impulsami magnetycznymi, znaną jako przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS), która aktywuje neurony mózgowe. Aktywność mózgu mierzono za pomocą elektroencefalografii (EEG).

Wcześniejsze badania wykazały, że osoby spożywające duże ilości alkoholu miały większą reakcję elektryczną w korze mózgu niż osoby niepijące, co sugeruje długoterminowe zmiany w funkcjonowaniu mózgu. W najnowszym badaniu odkryto, że młodzi mężczyźni i kobiety reagują inaczej – u mężczyzn zaobserwowano większy wzrost aktywności elektrycznej wytwarzanej przez mózg w odpowiedzi na impuls TMS. Jak stwierdził dr Outi Kaarre z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii i Szpitala Uniwersyteckiego w Kuopio:

Zaobserwowaliśmy więcej zmian w aktywności elektrycznej mózgu u mężczyzn niż u kobiet, co było zaskoczeniem, gdyż spodziewaliśmy się odwrotnego wyniku. Wyniki te wyraźnie wskazują, że męski mózg jest bardziej podatny na zmiany w obszarze aktywności elektrycznej spowodowane długotrwałym spożywaniem alkoholu.

EEG umożliwiło naukowcom wykazanie, że mózgi mężczyzn charakteryzują się większą aktywnością elektryczną związaną z neuroprzekaźnikiem GABA (kwas gamma-aminomasłowy) niż mózgi kobiet.

Dr. Kaarre mówi dalej: „Nasze badanie wykazało, że alkohol powoduje wyraźniejsze zmiany w neuroprzekaźnictwie elektrycznym i chemicznym u mężczyzn niż u kobiet. Wyróżnia się dwa typy receptorów GABA: A i B. Długotrwałe spożywanie alkoholu wpływa na neuroprzekaźnictwo poprzez oba typy receptorów u mężczyzn, natomiast tylko jeden typ u kobiet – GABA-A.

Nadal nie wiadomo dokładnie, jak przebiega ten proces, ale wiadomo, że GABA jest fundamentalnym neuroprzekaźnikiem hamującym wiele funkcji mózgu i ośrodkowego układu nerwowego. Uczestniczy w wielu procesach neurologicznych i odgrywa kluczową rolę w leczeniu lęku i depresji. Ogólnie rzecz biorąc, wydaje się, że uspokaja aktywność mózgu.

Z badań przeprowadzonych na zwierzętach wynika, że aktywność receptorów GABA-A wpływa na zachowania związane z piciem, podczas gdy receptory GABA-B są zaangażowane w ogólny głód alkoholowy. Sugeruje się, że kobiety i mężczyźni mogą różnie reagować na alkohol. Nasze badania dostarczają możliwego mechanizmu wyjaśniającego te różnice.

Wiemy na pewno, że długotrwałe spożywanie alkoholu może być ryzykowne dla młodych ludzi. Nasze badania dowodzą, że proces ten ma różne skutki u obu płci, co wymaga dalszego zrozumienia tych różnic. Może to sugerować potrzebę zaostrzenia przepisów dotyczących spożywania alkoholu przez młodzież. Choć żaden z uczestników naszych badań nie spełniał kryteriów diagnostycznych zaburzeń związanych ze spożywaniem alkoholu, zaobserwowano istotne zmiany w funkcjonowaniu mózgu. Wskazuje to również na konieczność uwzględnienia różnic płciowych przy planowaniu farmakologicznego leczenia alkoholizmu.

Profesor Wim van den Brink, profesor psychiatrii i uzależnień w Akademickim Centrum Medycznym Uniwersytetu w Amsterdamie oraz były przewodniczący Komitetu Programu Naukowego ECNP, tak skomentował wyniki badań:

„To naprawdę intrygujące odkrycia, zwłaszcza że młode kobiety w Europie coraz częściej dorównują młodym mężczyznom pod względem spożycia alkoholu i nadmiernego picia. Może to również oznaczać, że nowa grupa kobiet zaczyna spożywać duże ilości alkoholu już w młodszym wieku. Innymi słowy, w miarę jak upijanie się staje się bardziej powszechne i społecznie akceptowalne, kobiety nie muszą już wykazywać nietypowych cech osobowości, aby zacząć pić w młodym wieku”.

Odkrycie odmiennych wzorców EEG u mężczyzn i kobiet, którzy zaczęli spożywać alkohol we wczesnym wieku, może mieć istotne implikacje w leczeniu pacjentów z zaburzeniami związanymi z zażywaniem alkoholu. Jednym z najnowszych leków stosowanych w leczeniu uzależnienia od alkoholu jest baklofen, agonista receptora GABA-B, choć wyniki jego stosowania są mieszane. Wyniki tego badania mogą jednak pomóc wyjaśnić te rozbieżności.

Ograniczeniem tego badania jest brak informacji o potencjalnych różnicach neurobiologicznych, które mogą istnieć między grupami, a ich wyjaśnienie może być kluczowe dla rozwiązania tych rozbieżności.