„Dzieci z Ozempic”: Raporty o niespodziewanych ciążach budzą nowe pytania dotyczące leków na odchudzanie

Catera Bentley i jej mąż starali się o dziecko przez ponad dwa lata. Zaszła w ciążę po zażyciu Mounjaro.

Zadzwoniła do męża, który był w pracy i powiedziała mu, że w domu jest ogromny pająk, którego musi się pozbyć. Mąż natychmiast przyjechał, a wtedy Bentley wyjawiła mu wiadomość. Oboje popłakali się ze szczęścia.

Para, która mieszka w Steele w stanie Alabama, starała się o dziecko przez ponad dwa lata, ale lekarz Bentley powiedział kobiecie, że może mieć problem z zajściem w ciążę ze względu na swoją historię z zespołem policystycznych jajników, znanego jako PCOS.

Ta wiadomość sprawiła, że poczuła, jakby nie miała celu. „Wszystko, czego pragnęłam, to bycia mamą i żoną”, powiedziała Bentley, 25 lat. „Miałam depresję, poważną depresję przez cały ten czas”.

Pięć miesięcy wcześniej, w październiku 2022 roku, Bentley zaczęła przyjmować Mounjaro w celu utraty wagi. W ciągu pierwszych kilku miesięcy, jak powiedziała, straciła około 18 kilogramów. Jej cykle menstruacyjne, które były nieregularne z powodu PCOS, stały się normalne. Nawet czuła się szczęśliwsza.

„To sprawiło, że poczułam się jak zupełnie nowa osoba”, powiedziała. „Byłam w lepszym nastroju każdego dnia”.

Bentley miała nadzieję, że utrata wagi może pomóc jej zajść w ciążę. Słyszała o innych, którzy odnieśli sukces w ten sposób. Jednak kiedy faktycznie w nią zaszła — szybciej niż się spodziewała — martwiła się, jakie może mieć to skutki dla jej dziecka.

„Dzieci z Ozempic” 

Bentley jest daleka od bycia wyjątkiem. Wiele kobiet podzieliło się historiami „dzieci z Ozempic” w mediach społecznościowych. Jednak radość, której niektórzy doświadczają dowiadując się o ciąży, może wiązać się z niepokojem odnośnie niewiadomego, ponieważ te leki nie były badane u kobiet będących w ciąży.

„Nie znamy wpływu wczesnego narażenia... na płód,” powiedziała dr Jody Dushay, lekarz specjalizujący się w endokrynologii i metabolizmie w Centrum Medycznym Beth Israel Deaconess oraz adiunkt w Szkole Medycznej Harvard.

Dushay radzi kobietom, by zaprzestały stosowania tych leków na dwa miesiące przed próbą zajścia w ciążę, zgodnie z informacjami zawartymi w ich zaleceniach dotyczących stosowania.

Ozempic i Mounjaro należą do klasy leków zwanych agonistami receptora GLP-1, które działają poprzez naśladowanie hormonów w jelicie zaangażowanych w regulację insuliny i apetytu. Oba są zatwierdzone do leczenia cukrzycy typu 2. Każdy z nich ma bliźniacze leki zatwierdzone do utraty wagi. Ozempic zawiera substancję czynną semaglutyd, a Wegovy to wersja przeznaczona do odchudzania. Mounjaro zawiera tirzepatyd, który działa również na drugi hormon zwanym GIP, a Zepbound to jego nazwa handlowa.

W badaniach klinicznych wykazano, że leki te pomagają ludziom pozbyć się średnio od 15% do 20% masy ciała. 

Przez sposób działania leków GLP-1, eksperci twierdzą, że istnieją powody, dla których mogą one prowadzić do większej liczby ciąż oraz potrzeby zachowania ostrożności w ich stosowaniu we wczesnej ciąży.

Wpływ na tabletki antykoncepcyjne

Ogólnie rzecz biorąc, utrata wagi może być związana ze zwiększoną płodnością poprzez przywrócenie normalnej owulacji u osób cierpiących na PCOS lub inne przyczyny nieregularnych cykli - powiedział Dr Daniel Drucker, profesor i badacz w Mount Sinai Hospital na Uniwersytecie w Toronto oraz pionier badań nad GLP-1.

„Jeśli zaczniesz brać te leki, a następnie stracisz 5, 10, 15% masy ciała, bardzo prawdopodobne jest, że nastąpi poprawa w owulacji” - powiedział Drucker.

Powiedział, że scenariusz, który jest „całkiem możliwy” to taki, że ktoś, kto jest otyły i nie ma częstych okresów menstruacyjnych, zaczyna przyjmować jeden z tych leków, traci na wadze przez kilka miesięcy i odkrywa, że nadal nie ma regularnych okresów — „tylko teraz może to być dlatego, że jest w ciąży.”

Dodatkowo Mounjaro i Zepbound mają ostrzeżenie w swoich informacjach na temat stosowania odnośnie możliwości zmniejszania skuteczności tabletek antykoncepcyjnych.

Drucker powiedział, że może to wynikać z tego, że leki działają częściowo przez spowolnienie tempa przesuwania się pokarmu w żołądku. Może to sprawić, że ludzie będą się dłużej czuć syto, ale może również zakłócić wchłanianie innych leków, w tym tabletek antykoncepcyjnych.

Mounjaro i Zepbound na swoich etykietach ostrzegają o tym wprost, ale Ozempic i Wegovy ostrzegają bardziej ogólnie o wchłanianiu wszystkich leków przyjmowanych doustnie.

Bezpieczeństwo w ciąży

Nawet jeśli leki GLP-1 mogą zwiększać płodność, niewiele wiadomo o bezpieczeństwie stosowania ich w ciąży. Ich producenci, Novo Nordisk i Eli Lilly, wykluczyli osoby w ciąży lub planujące zajście ze swoich badań klinicznych, co jest powszechną praktyką podczas testowania nowych leków.

To jednak nie oznacza, że nie ma żadnych informacji na ten temat.

„Im więcej tych leków jest stosowanych, tym więcej kobiet zajdzie w ciążę biorąc je i w ten sposób zgromadzimy dane na temat ryzyka ekspozycji na początkową ciążę”, wyjaśniła Dushay. Innymi słowy, „zbieramy dane z »wypadków«, tak jak robimy to w przypadku większości leków”.

Niewielka ilość dostępnych badań na temat dzieci, których matki przyjmowały GLP-1 we wczesnej ciąży, nie wykazała poważnych powodów do obaw, choć badacze zauważają, że konieczne są dalsze analizy — i są one już w toku.

Novo Nordisk prowadzi rejestr, w którym zbiera dane na temat bezpieczeństwa stosowania Wegovy w ciąży. Rzecznik firmy informuje, że wyniki zostaną ujawnione po zakończeniu badania. Wpis w rządowej bazie danych dotyczącej badań klinicznych zaznacza, że badanie ma na celu zarejestrowanie ponad 1100 uczestników i jego zakończenie planowane jest na lato 2027 roku.

Rzecznik Eli Lilly powiedział, że firma również planuje uruchomić rejestr ciążowy dla Zepbound, który został zatwierdzony pod koniec zeszłego roku.

Badania na zwierzętach sugerują jednak, by zachować ostrożność - powiedział Drucker.

„Gdy zwierzęta otrzymują wysokie dawki tych leków, bardzo często dzieci urodzone przez myszy i szczury są małe, a czasami mają pewne wady wrodzone” - zauważył.

Prawdopodobnie dlatego, że leki te działają także poprzez zmniejszanie apetytu.

„Jeśli ograniczysz przyjmowanie energii u ciężarnego zwierzęcia, to dziecko nie otrzyma wystarczającej ilości składników odżywczych i nie będzie mogło prawidłowo się rozwijać” - powiedział. 

Wskazał również na badanie na zwierzętach sugerujące, że leki GLP-1 mogą zmniejszać liczbę białek odpowiedzialnych za transfer składników odżywczych z matki do płodu, często obecnych w łożysku.

Już stosowane w przypadku PCOS

Te obawy komplikują badania nad lekami w przypadku niepłodności, ale trwają pewne prace badawcze nad jedną z najczęstszych przyczyn: PCOS. Stan ten dotyka nawet 12% kobiet w wieku reprodukcyjnym w Stanach Zjednoczonych, według Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) w USA.

Według CDC dokładna przyczyna PCOS jest nieznana, ale jest on związany z nadmierną wagą, która przyczynia się do nadmiernej produkcji insuliny przez organizm. To z kolei prowadzi do zaburzeń hormonalnych — a dokładniej, do wyższych poziomów hormonów takich jak testosteron, które mogą uniemożliwić owulację i przyczynić się do nieregularnych miesiączek, trądziku i nadmiernego owłosienia twarzy.

Choć nie ma na to lekarstwa, sama utrata wagi może prowadzić do znacznego poprawy objawów i przywrócenia regularnej owulacji i miesiączki, powiedziała dr Anuja Dokras, dyrektor kliniki PCOS na Uniwersytecie Pensylwanii.

Zmiany stylu życia są leczeniem pierwszego wyboru dla PCOS, ale jeśli te interwencje nie przynoszą rezultatów, lekarze mogą przepisać Ozempic lub inne leki agonistyczne GLP-1 - powiedziała Dokras. Międzynarodowe wytyczne dotyczące PCOS z 2023 roku wymieniają agonist GLP-1 wśród leków do „zarządzania wyższą wagą u dorosłych z PCOS”.

Agoniści GLP-1 poprawiają insulinooporność i prowadzą do utraty wagi, dlatego ma to sens, że poprawiają również objawy PCOS - dodała dr Melanie Cree, dyrektor wielodyscyplinarnej kliniki PCOS w Dziecięcym Szpitalu w Colorado.

„Obecnie jest ona używana całkowicie bez dowodów, ponieważ pole [położnictwa] wie, że jeśli osiągnie się 5% utraty wagi u osób z PCOS, poprawi się płodność”, powiedziała.

Cree zauważyła, iż badania wykazały, że liraglutyd, wcześniejszy lek GLP-1 sprzedawany jako Victoza w cukrzycy typu 2 i Saxenda do utraty wagi, jest skuteczny w zmniejszaniu masy ciała i poziomów testosteronu u kobiet z PCOS i otyłością.

Cree zakończyła badania kliniczne dotyczące stosowania semaglutydu, substancji czynnej w Ozempic i Wegovy, w leczeniu PCOS u dziewcząt w wieku nastoletnim. Wstępne wyniki, które nie zostały opublikowane, pokazały, że zarówno semaglutyd, jak i dieta niskocukrowa prowadziły do częstszych okresów, niższych poziomów testosteronu i utraty wagi — a utrata wagi była znacznie bardziej zauważalna w grupie przyjmującej semaglutyd.

Niezależnie od metody, badanie wykazało, że osoby, które straciły więcej wagi, miały większe spadki poziomu testosteronu.

Cree obecnie przeprowadza większe i dłuższe badanie kliniczne, finansowane przez Narodowe Instytuty Zdrowia, które będzie się skupiać na wynikach płodności młodych kobiet z PCOS przyjmujących semaglutyd.

Chociaż producenci tych leków obecnie nie przeprowadzają badań w zakresie PCOS — co Cree przypisuje częściowo temu, że PCOS tak bardzo pokrywa się z otyłością, że nie zwiększyłoby to dramatycznie możliwości rynkowych dla tych leków — zatwierdzenie w tej dziedzinie, jak zauważyła, może mieć istotny wpływ na pokrycie ubezpieczeniowe, które jest trudne dla wielu osób stosujących leki w celu utraty wagi.

„Przykładowo, Kolorado wymaga pokrycia kosztów płodności, więc jeśli byłoby to zatwierdzone jako lek na płodność, byłoby tym objęte” - powiedziała.

Poza tym, Cree zwróciła uwagę na kolejną wątpliwość dotyczącą stosowania tych leków w ciąży: potencjalny szybki powrót wagi, który może nastąpić, gdy pacjentki nagle przestaną je przyjmować.

„Jeśli to się dzieje w przypadku ciąży, gdy przybierasz na wadze, co wtedy?” - zapytała. „Co to oznacza? Po prostu nie wiemy.”

Pułapka-22

Producenci tych leków również śledzą zjawisko „dzieci z Ozempic”. Główny badacz Eli Lilly, dr Daniel Skovronsky, mówi, że firma słyszała tego rodzaju historie od pacjentek.

„Jedno z pytań, które sobie zadajemy to: czy możliwe jest, że w miarę zmniejszania tkanki tłuszczowej poprawiamy płodność, zmniejszamy PCOS i inne bariery do płodności?” - powiedział Skovronsky.

„To trochę jak niewydolność serca lub bezdech senny” - powiedział, odnosząc się do stanów, dla których leki GLP-1 ostatnio pokazały pozytywne wyniki. „Kolejna potencjalna korzyść z utraty wagi z tej klasy leków, której jeszcze nie przetestowaliśmy.”

Podkreślił również, jak trudno jest przeprowadzić badania dotyczące wpływu na płodność leków, których bezpieczeństwo stosowania w ciąży jest nieznane; Cree odniosła się do wymogu stosowania środków antykoncepcyjnych w badaniach leków GLP-1 jako „Pułapka-22” dla wskazań dotyczących płodności.

„Obecnie, niestety, jest naprawdę trudno zbadać wpływ tych leków na płodność, ponieważ oznacza to narażanie kobiet na lek z wysokim ryzykiem zajścia w ciążę w trakcie jego stosowania, a ryzyka dla dziecka nie zostały jeszcze w pełni przeanalizowane” - powiedział Skovronsky.

Bentley, która zaszła w ciążę podczas stosowania Mounjaro, powiedziała, że przestała przyjmować lek jak tylko dowiedziała się o ciąży. Dodała jednak, że nadal martwiła się o wpływ leku na jej dziecko. 

„Martwiłam się do dnia, w którym ją urodziłam” - powiedziała.

Jej córka, Ivy, urodziła się zdrowa w terminie, ważąc ok. 3,4 kilograma. Bentley zaczęła ponownie przyjmować Mounjaro sześć tygodni po narodzinach Ivy.