Eksperci twierdzą, że ziewanie może być bardziej niebezpieczne niż myślisz

Zdjęcie: Kent Nishimura/getty images

Ciągle ziewasz? Potrzebujesz trzeciej lub czwartej kawy, żeby przetrwać popołudnie
w pracy? Takie objawy senności mogą być sygnałem poważnego niedoboru snu,
który może zagrażać Twojemu zdrowiu fizycznemu i długoterminowemu
dobrostanowi — ostrzega nowe stanowisko Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu
(American Academy of Sleep Medicine, AASM). „Senność to poważny problem
zdrowotny o szerokich konsekwencjach” – powiedział prezes AASM dr Eric Olson,
pulmonolog i specjalista medycyny snu w Mayo Clinic w Rochester, Minnesota. „Od
wypadków spowodowanych zaśnięciem za kierownicą, przez błędy w pracy, po
długofalowe zagrożenia zdrowotne – skutki nadmiernej senności dziennej dotyczą
codziennie zarówno jednostek, jak i całego społeczeństwa.” - powiedział Olson w
oświadczeniu na temat artykułu, który jest wspierany przez 25 różnych organizacji
medycznych, w tym Amerykańską Akademię Neurologii, Krajową Radę
Bezpieczeństwa i Amerykańską Akademię Lekarzy Rodzinnych. Nieprzesypianie
regularnie od siedmiu do ośmiu godzin wysokiej jakości snu wiąże się z rozwojem lub
pogorszeniem wielu chorób, takich jak cukrzyca, depresja, choroby serca i nerek,
nadciśnienie, otyłość oraz udar – twierdzą eksperci. „Ponieważ jedna trzecia
dorosłych Amerykanów zgłasza nadmierną senność, konieczne jest wczesne
rozpoznanie, ocena i leczenie tego problemu” – zaznaczył Olson. Zbyt często ludzie
bagatelizują oznaki senności – jak na przykład przysypianie na spotkaniach –
uznając je za drobiazg, zamiast traktować jako poważny sygnał niedoboru snu –
mówią eksperci. „Przysypianie na nudnym spotkaniu to objaw niewystarczającego
snu. Osoba dobrze wypoczęta nie zaśnie na spotkaniu – nawet jeśli jest ono
wyjątkowo nudne” – powiedziała specjalistka od snu Kristen Knutson, profesor
neurologii i medycyny zapobiegawczej na Northwestern University Feinberg School
of Medicine w Chicago. „Nadmierna senność dzienna może upośledzać
funkcjonowanie i być objawem poważnych zaburzeń snu lub innych problemów
zdrowotnych. Jeśli ktoś regularnie odczuwa senność w ciągu dnia, powinien
porozmawiać o tym z lekarzem.”

Ukryte niebezpieczeństwo

Ciało robi dziwne rzeczy, gdy jest ciągle senne, w tym przezwycięża ziewanie i
wysyła sygnały, że faktycznie borykasz się z brakiem snu. Jednak sygnały te nie

mogą być dalsze od prawdy, powiedział członek zarządu AASM i drugi autor dr Indira
Gurubhagavatula, profesor medycyny snu w Veteran's Administration Medical Center
w Penn Medicine w Filadelfii. „Niestety dane pokazują, że przy chronicznym
niedoborze snu tracimy zdolność do oceny własnego poziomu upośledzenia.
Myślimy, że wszystko jest w porządku, choć tak naprawdę nie jest” – mówi dr Indira
Gurubhagavatula, profesor medycyny snu w Veteran’s Administration Medical Center
przy Penn Medicine w Filadelfii i członkini zarządu AASM. „W testach badających
sprawność mózgu – takich jak czas reakcji, pamięć, koordynacja – osoby chronicznie
niewyspane popełniają masę błędów, mimo że nadal czują się pewne siebie i nie
dostrzegają realnych problemów.” Gurubhagavatula mówi, że przy utrzymującej się
senności mózg może zapadać w mini drzemki lub coś, co specjaliści nazywają
mikrosenami. „Mózg wpada w krótkie, trwające 2, 3, a nawet 10 sekund mikrosny, po
czym wraca do czuwania, a osoba może nawet tego nie zauważyć. To bardzo
niebezpieczne, zwłaszcza gdy prowadzimy samochód lub wykonujemy coś
związanego z bezpieczeństwem. Jeśli czujesz, że możesz zasnąć – potraktuj to
poważnie. To znak, że nie powinieneś prowadzić.” Statystyki wskazują, że około 100
000 wypadków drogowych rocznie ma związek z zaśnięciem za kierownicą.

Testy na senność

Jak sprawdzić, czy senność przekracza strefę zagrożenia? Można ją zmierzyć za
pomocą różnych skal, w tym Skali Senności Epworth, powiedziała Gurubhagavatula.
Pytania w teście obejmują prawdopodobieństwo zaśnięcia podczas spokojnego
siedzenia po obiedzie bez alkoholu; leżenia po południu; siedzenia bezczynnie w
miejscu publicznym; siedzenia i czytania; siedzenia i rozmawiania z kimś; jazdy jako
pasażer w samochodzie przez godzinę; siedzenia w korku przez kilka minut podczas
jazdy; i oglądania telewizji. „Pacjent ocenia szanse zaśnięcia w każdej z 8 sytuacji w
skali od 0 do 3, a maksymalny wynik to 24, co oznacza bardzo wysoką senność” –
wyjaśnia Gurubhagavatula. „Wyniki powyżej 10 uważa się za klinicznie istotne i
wymagające interwencji.” Jak powiedziała Gurubhagavatula, wraz z postępującym
brakiem snu, niebezpieczne objawy senności mogą się nasilać. „Masz opadające
powieki, twoje ciało jest przygarbione, masz trudności z utrzymaniem pozycji
pionowej, a niektórzy ludzie zauważają nawet zawroty głowy, wirowanie w pokoju,

drżenie rąk z powodu poważnej deprywacji” - powiedziała. „Możesz być także
lekkomyślny i impulsywny, jakbyś nie dbał o nic. To kolejny objaw”.

Dodatkowe przyczyny senności

Zaburzenia snu, takie jak bezdech senny, bezsenność, zespół niespokojnych nóg i
zaburzenia rytmu okołodobowego snu, a także przewlekłe stany bólowe i leki mogą
również przyczyniać się do senności, co zostanie wykluczone przez specjalistę ds.
snu. „Możesz także zapytać farmaceutę o swoje leki na receptę, a także powinieneś
wziąć pod uwagę wszelkie leki dostępne bez recepty” – powiedziała
Gurubhagavatula. Eksperci twierdzą, że niektóre zachowania związane ze stylem
życia również mogą przyczyniać się do chronicznej senności. „Rzeczy takie jak zbyt
duża ilość kofeiny, spożywanie alkoholu przed snem, używanie marihuany, poziom
aktywności fizycznej oraz zła higiena snu – na przykład spanie w jasnym, zimnym,
gorącym lub hałaśliwym pokoju – zdecydowanie wpływają na to, jak zorganizowany
będzie Twój sen i jak bardzo będzie on regenerujący” – powiedziała
Gurubhagavatula. Wielu ludzi sięga po alkohol lub marihuanę, błędnie sądząc, że
poprawią one jakość snu. Choć alkohol może wydawać się pomocny przy zasypianiu,
organizm wybudza się w środku nocy, gdy alkohol zostaje przetworzony – mówią
eksperci. „Mam pacjentów, którzy są bardzo zaskoczeni, jak bardzo poprawia się ich
sen, gdy rezygnują z tego jednego drinka do kolacji” – powiedziała Gurubhagavatula.
„Jeśli chodzi o marihuanę, wiemy, że ma ona niepożądane skutki uboczne związane
ze snem. Spada efektywność snu, a uczucie zmęczenia następnego dnia się
zwiększa, więc jakość snu faktycznie się pogarsza.”