Historia gier wideo

Kontroler dla Nintendo NES z 1985 roku. tapetyflare.com

Pragnienie grania jest tak stare, jak sama ludzkość. Dla dzieci jest to ważne narzędzie przygotowujące je do życia, a dla dorosłych sposób na ucieczkę od rzeczywistości i kilka chwil rozrywki dla siebie. Podobnie jak prawie wszystkie aspekty życia, gry również przeniosły się do świata cyfrowego w ostatnich dziesięcioleciach. W 2018 roku jedna trzecia światowej populacji regularnie spędzała czas grając w gry wideo, czy to na telefonie komórkowym, konsoli czy komputerze. Triumfalny rozwój gier wideo rozpoczął się w latach 70. ubiegłego wieku, ale ma swoje korzenie w wydarzeniach, które miały miejsce około 20 lat wcześniej. 

1950 – 1970 – Majsterkowanie
Historia gier wideo jest ściśle związana z ewolucją komputerów. W latach 50. ogromne komputery wielkości pokoju rozwiązywały stosunkowo proste problemy arytmetyczne. Nie było mowy o graniu w gry z tymi behemotami. A jednak na uniwersytetach w USA kreatywne umysły opracowały proste gry komputerowe. Wynalazki te nie miały jednak służyć rozrywce, a raczej zademonstrowaniu działania nowej technologii. Tennis for Two, który pojawił się w 1958 roku, był pierwszą grą wideo zaprogramowaną wyłącznie w celach rozrywkowych. Gra, składająca się z monitora podłączonego do wyposażenia, na którym dwie osoby mogły odbijać plamkę światła tam i z powrotem, została zaprezentowana na trzydniowej wystawie. Nastolatkowie ustawiali się w kolejkach, by obejrzeć i wypróbować grę. Ostatecznie o grze zapomniano na 20 lat, ale obecnie uważa się ją za pierwszą grę wideo w historii. 

Lata 70-te – Narodziny automatów do gier 
Do początku lat 70. studenci majstrowali przy coraz bardziej kompaktowych systemach komputerowych. W 1972 roku powstała firma Atari. Firma nie tylko zdominowała branżę gier wideo przez następną dekadę - opracowała również Pong, pierwszą grę, która odniosła globalny sukces. Zasady gry w Pong były bardzo podobne do jej poprzednika, Tennis for Two, i nie mogły być prostsze. Instrukcje ograniczały się do stwierdzenia: „Unikaj chybienia piłki, aby uzyskać wysoki wynik”. W tej grze również dwóch graczy próbuje uderzyć piłkę - nie większą niż piksel - nad linią. Chociaż pomysł na grę nie był nowy, Atari zintegrowało komputer wraz z ekranem wyświetlacza w pudełku ze slotem na monety - tym samym wymyślając automat do gier wideo. Po raz pierwszy gra wideo była dostępna dla szerszej publiczności za niewielkie pieniądze. Gra Space Invaders (1978) zapoczątkowała złotą erę salonów gier, w których nastolatkowie lat 80. wydawali swoje kieszonkowe na automatach do gier wideo. Wcześniej technologia komputerowa poczyniła znaczne postępy, wraz z założeniem firmy Apple w 1976 roku i rozwojem mikroprocesorów. Atari udało się dokonać kolejnego przewrotu dzięki domowej konsoli Atari 2600: ponad 30 milionów ludzi kupiło konsolę do gier, wprowadzoną na rynek w 1977 roku, która nie ograniczała się tylko do jednej gry, ale dzięki wymiennym kasetom oferowała teoretycznie nieskończoną liczbę gier. Gry charakteryzowały się bardzo prostą grafiką i narracją. Typowymi cechami były poziomy, dzięki którym gra stawała się coraz trudniejsza, oraz systemy punktowe. Gracze starali się pobić najwyższy wynik i znaleźć sławę w ciągłych rankingach. Oznaczało to, że proste gry pozostawały ekscytujące przez długi czas. 

Lata 80-te - Początki gier wideo
Wiele klasycznych gier, które do dziś mają się dobrze, pojawiło się w latach 80-tych: Pac-Man (1980), Ultima (1980), Mario Bros (1983), Tetris (1984) i SimCity (1989). Na początku dekady rynek zalały nie tylko niezliczone nowe konsole, ale także coraz tańsze i potężniejsze komputery domowe. W 1983 roku rynek konsol załamał się. Wiele firm, w tym pionier branży gier Atari, zbankrutowało. Zanim to jednak nastąpiło, Atari zdążyło wydać grę E.T. (1982), do dziś uważaną za najgorszą grę wideo wszech czasów ze względu na prymitywną grafikę i skomplikowaną rozgrywkę. Z gruzów branży wyłoniły się firmy Commodore ze swoim komputerem domowym Commodore 64 (1982) oraz Nintendo z konsolą Nintendo Entertainment System, w skrócie NES (1985). Wraz z bardziej wyrafinowanymi technologiami, gry wkroczyły w nowe sfery; rozgrywka i grafika stały się bardziej innowacyjne. Gry zyskały własne postacie i bardziej złożone historie. Większość gatunków, jakie znamy dzisiaj, ma swoje początki w tym okresie. Commodore 64 umożliwiał nawet wysoce zmotywowanym użytkownikom programowanie własnych gier. Dzieci i nastolatkowie lat 80. spędzali całe godziny przed swoimi domowymi komputerami lub konsolami, a wraz z premierą Game Boya pod koniec dekady, grali nawet po zgaszeniu światła, grając przy świetle latarki pod kołdrami. 

Lata 90-te – Nowy wymiar
Podobnie jak pierwsza generacja graczy, przemysł gier dorastał. Gry wideo wkroczyły w nowy wymiar - dosłownie, ponieważ w drugiej połowie dekady grafika stała się trójwymiarowa. Gracze mogli teraz poruszać się w trzech kierunkach zamiast w dwóch. Światy gier wyglądały bardziej realistycznie i oferowały bardziej złożone możliwości. Producenci konsol i gier rywalizowali o udział w stale rosnącym rynku. W 1994 roku Sony wypuściło na rynek PlayStation - pod względem technicznym i graficznym był to milowy krok w porównaniu z istniejącymi konsolami. Studia projektujące gry wypuszczały kolejne innowacyjne pomysły, a historia często służyła jako inspiracja dla rozgrywki: w Age of Empires (1997) gracze budowali całe cywilizacje, a w Command & Conquer (1995) prowadzili wojny. W Tomb Raider (1996) poszukiwali historycznych artefaktów wraz z Larą Croft; w Monkey Island (1990) szukali pirackiego skarbu. Jednak w latach 90. branża gier również straciła swoją niewinność, ponieważ oprócz akcji w grach coraz częściej pojawiała się przemoc. Począwszy od Wolfenstein 3D (1992), pojawiły się „strzelanki pierwszoosobowe”. W tych grach gracz używa broni do zabijania przeciwników z perspektywy pierwszej osoby. Po raz pierwszy społeczeństwo zaczęło zadawać sobie pytanie, czy przemoc w grach wideo prowadzi do przemocy w prawdziwym życiu. Dyskusja na ten temat trwa do dziś. 

Lata 2000 – Gry stają się dostępne online
Na początku tego tysiąclecia Internet wciąż nie był wystarczająco potężny ani rozpowszechniony, aby umożliwić ludziom granie przeciwko sobie online. Gracze spotykali się więc na imprezach LAN. Gracze przynosili własne komputery i łączyli je za pomocą sieci lokalnej, aby grać przeciwko sobie przez długie godziny, a nawet całą noc. Szczególnie popularna na tych imprezach była czasami kontrowersyjna gra Counter-Strike (2000), w której gracze wcielają się w terrorystów lub członków jednostki antyterrorystycznej i wykorzystują manewry taktyczne, aby spróbować wyeliminować się nawzajem. Jednak wraz z fenomenalnym wzrostem korzystania z Internetu, gry również trafiły do sieci. Gry, takie jak World of Warcraft (2004), po raz pierwszy były rozgrywane głównie w Internecie. W kolejnych latach następował skokowy rozwój technologii. Udoskonalenie technologii w zakresie grafiki sprawiło, że światy gier wideo stały się jeszcze bardziej realistyczne. Sztuczna inteligencja umożliwiła stworzenie symulowanych przeciwników, którzy zaczęli reagować autonomicznie na bieżące wydarzenia w grze. Pojawiły się gry z otwartym światem, w których gracze samodzielnie eksplorują fikcyjne światy i mogą swobodnie decydować o przebiegu rozgrywki. Lub sami tworzą wirtualny świat, jak w piaskownicy: ta koncepcja gry nazywana jest „sandboksem”. Dekada ta przyniosła wiele bestsellerów, z których najważniejsze to The Sims (2000), Grand Theft Auto: San Andreas (2004), Super Mario Galaxy (2007) i Minecraft (2010). 

Zrzut ekranu z gry Minecraft (2010). Gra nie wyznacza stałego celu; zamiast tego gracze mogą swobodnie odkrywać i budować swój własny świat. Mojang

Lata 2010 – Graj w dowolnym miejscu, w dowolnym czasie
W zakończonej dekadzie gry wideo stały się biznesem wartym miliardy dolarów, a zyski przewyższają przemysł filmowy i muzyczny. Niezliczone niezależne studia gier opracowały gry na każdy rodzaj platformy: komputery, konsole, tablety i telefony komórkowe. W rezultacie jeszcze więcej osób regularnie gra w gry wideo. I minęły już czasy, gdy grały w nie tylko dzieci i nastolatki. Starsi ludzie również odkrywają łamigłówki i gry zręcznościowe na swoich telefonach komórkowych. W pociągu, czekając na autobus lub przed snem: w każdej wolnej chwili dostępna jest gra wideo. Gry takie jak Red Dead Redemption 2 (2019), które dzięki wyrafinowanym dialogom i emocjonującej fabule nie tylko zapewniają wiele godzin zabawy, ale także zmieniają się w zależności od decyzji gracza, dzięki czemu można w nie grać wielokrotnie, są wydawane na komputery PC, PlayStation i Xbox. Kolejnym fenomenem tej dekady są tak zwane filmy „Let's play”. Gracze nagrywają siebie grających w grę, komentując rozgrywkę i udzielając wskazówek, a następnie publikują filmy na YouTube, gdzie zbierają miliony kliknięć. 

Lata 2020 – Zagłębienie się w świat wirtualny
Od prostych kropek na bladym ekranie do kolorowych pikseli i hiperrealistycznych krajobrazów 3D: dzięki postępowi technicznemu historia gier wideo przenosi graczy coraz głębiej w wirtualny świat. Jak będą wyglądać gry wideo przyszłości? Jedno jest pewne: historia będzie kontynuowana w tym samym stylu. Już teraz, dzięki wirtualnej rzeczywistości, gracze mogą niemal całkowicie zanurzyć się w rozgrywce. Technologia ta jest jednak wciąż w powijakach. Lepsza rozdzielczość grafiki, dotykowe kontrolery i lżejsze urządzenia zdefiniują przyszłość branży gier.