Jak emocje wpływają na pamięć?

Fotografia: Alex Lujan / Unsplash.com

To, co się nam przytrafia, jest przechowywane w naszej pamięci jako epizody: epizod w pociągu lub autobusie, epizod w kinie, epizod przy porannym śniadaniu, epizod na imprezie itp. Przynależność epizodyczna definiuje związek między wydarzeniami, które są przechowywane w naszych umysłach. Oczywiste jest, że życie rozwija się w sposób ciągły, ale niektóre wydarzenia są łączone przez pamięć, tworząc jeden ogólny obraz, a niektóre są wysyłane, mówiąc w przenośni, do sąsiedniego pudełka.

Co decyduje o podziale zdarzeń na epizody? Oczywiście istnieją obiektywne powody: jeśli zdarzenia miały miejsce jednocześnie lub następowały po sobie, będąc połączone związkami przyczynowo-skutkowymi, istnieje duże prawdopodobieństwo, że znajdą się w jednym epizodzie. Jest to bardzo prawdopodobne, ponieważ wiele osób zna sytuacje, w których jednoczesne zdarzenia nagle pojawiały się w pamięci w różnych epizodach. Na przykład rozmowa z jednym z gości na przyjęciu może zostać zapamiętana tak, jakby miała miejsce innego dnia. I tu być może powinniśmy zastanowić się nad subiektywnymi, psychologicznymi czynnikami, które warunkują podział wspomnień na epizody. Łatwo się domyślić, że jednym z najważniejszych czynników będą tutaj emocje.

Psycholodzy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles i Uniwersytetu Columbia przeprowadzili eksperyment, w którym badanym pokazano kilka prostych zdjęć - z parasolem, arbuzem, portfelem, piłką nożną itp. Uczestnicy eksperymentu musieli w jakiś sposób połączyć te zdjęcia ze wspólną narracją, bez względu na to, co to było. Obrazom towarzyszyła specjalnie przygotowana muzyka. W tym celu do badania zaangażowano profesjonalnych kompozytorów, którzy mieli napisać utwory zawierające zarówno spokojne epizody, jak i epizody wywołujące radość, smutek i niepokój. Utwory muzyczne miały odpowiednio zmieniać nastrój osób wymyślających historie do sekwencji obrazków. Odczuwane emocje były mierzone oddzielnie, nie tylko jakościowo, ale także ilościowo: badacze byli zainteresowani tym, czy zmiany w emocjach badanych były silne, umiarkowane czy słabe.

Następnie uczestnicy eksperymentu zostali poproszeni o zajęcie się innymi czynnościami, które miały odwrócić ich uwagę od tych obrazów, a następnie pokazano im je ponownie, w parach i w innej kolejności - teraz musieli powiedzieć, który obraz widzieli jako pierwszy i ile czasu minęło między jednym a drugim. W tym miejscu należy jeszcze raz zaznaczyć, że w muzyce epizody o różnych nastrojach zastępowały się nawzajem - i okazało się, że jeśli między dwoma sąsiadującymi obrazami następowała zmiana emocjonalna, kolejność obrazów w pamięci zaczynała być mylona, a one same jakby dalej oddalały się od siebie. Czyli zmiana emocji rozbijała łańcuch zdarzeń na epizody.

Ważna była również natura emocji. Jeśli nastrój emocjonalny zmienił się w pozytywnym kierunku, jeśli spokojna muzyka została zastąpiona radosną muzyką, to ogólnie obrazy były lepiej ze sobą kojarzone. Jeśli emocje były negatywne (spokojna muzyka została zastąpiona smutną), obrazy oddalały się od siebie, pamięć była bardziej podzielona na epizody, a epizody były słabiej połączone ze sobą. Wyniki eksperymentu zostały opisane w Nature Communications.

Emocje naturalnie dzielą epizody w naszym życiu: jeśli nasz nastrój się zmienia, oznacza to, że coś zmieniło się w nas lub wokół nas. W eksperymencie wykorzystano muzykę, ponieważ jest to najłatwiejszy sposób na wywołanie zmiany emocjonalnej. Ale emocje mogą również zmieniać się pod wpływem jedzenia, pogody oraz wewnętrznych refleksji i wspomnień. Wiele osób prawdopodobnie spotkało się z ludźmi, którzy chronicznie zapominają o terminach i datach spotkań, mylą, kto co powiedział i kiedy, i tak dalej. Często tłumaczy się to faktem, że dana osoba jest stale pogrążona w swoich myślach, rozproszona i nie zwraca uwagi na nic zewnętrznego. Biorąc jednak pod uwagę to, czego dowiedzieliśmy się o emocjach i pamięci epizodycznej, można założyć inną rzecz - że taka osoba, wręcz przeciwnie, jest bardzo energicznie zaangażowana we wszystko, co dzieje się wokół niej, jej emocje przelewają się na i poza nią, a zatem spójność świata w pamięci nieco cierpi... Jednak tutaj w pewnym sensie podejmujemy się spekulacji, a bez dodatkowych badań lepiej tego nie robić.