Jak przetrwać spotkanie z dziką przyrodą – od niedźwiedzi po żubry

Ataki dzikich zwierząt są rzadkie, ale wiedza, jak reagować na różne dzikie zwierzęta, może uchronić Cię przed spotkaniem zagrażającym życiu. Zdjęcie: Corey Arnold

Nieoczekiwane spotkania z dzikimi zwierzętami mogą mieć miejsce na naszym podwórku, podczas wędrówki, w wodzie lub podczas wakacyjnego wyjazdu. Chociaż ataki zwierząt są rzadkie, pewne działania człowieka mogą je wywołać lub pomóc im zapobiec. Oto najlepsze praktyki i porady ekspertów, które mogą pomóc uratować Ci życie.

Co zrobić, jeśli zobaczysz kuguara

Najważniejsze wskazówki: odsuń się po cichu, jeśli zwierzę cię nie zauważyło, ale jeśli już próbowało cię wystraszyć swoją wielkością, powoli podnieś ręce lub zdejmij kurtkę przez głowę, sugeruje Humane Society of the United States. Jeśli zdarzy ci się mieć parasol, szybko go otwórz i zamknij, stojąc przodem do pumy, aby spróbować ją przestraszyć.

„Lubię mocno klaskać w dłonie i krzyczeć jednocześnie. Stań twarzą w twarz z kotem i bądź agresywny — wykonaj dwa szybkie kroki w jego stronę lub nawet zaatakuj zwierzę, bo to najlepszy sposób, aby zmusić je do ucieczki” – mówi Mark Elbroch, dyrektor programowy pumy w Panthera, grupie zajmującej się ochroną dzikich kotów. Nie uciekaj – dodaje, bo duże koty z łatwością mogą dogonić ludzi. „Nie spuszczaj oka ze zwierzęcia. Nie odwracaj wzroku. Jeśli kuguar podejdzie bliżej i żadna z tych taktyk nie zadziała, rzuć w niego przedmiotami, takimi jak kamienie lub butelki z wodą.

Lepsza profilaktyka: Uważaj na oznaki obecności dużego kota, w tym ślady pazurów i odchody na szlakach turystycznych, i wybieraj kempingi z dala od nawisów skalnych i klifów lub gęstych zarośli.

W przypadku ataku: Jeśli zwierzę zaatakuje, odeprzyj atak w każdy możliwy sposób.

Bądź agresywny i wydawaj głośne dźwięki, jeśli spotkasz kuguara. Zwierzęta, zwane także lwami górskimi lub pumami, są zazwyczaj zastraszane przez ludzi. Zdjęcie: Charlie Hamilton James

Co zrobić, jeśli zobaczysz niedźwiedzia

Najważniejsze wskazówki: Jeśli spotkasz niedźwiedzia, Służba Parku Narodowego USA radzi Ci pozostać na miejscu lub powoli przesuwać się w bok. Nie biegaj i nie krzycz. Nie wspinaj się na drzewa, ponieważ potrafią się wspinać zarówno niedźwiedzie grizzly, jak i czarne. Zamiast tego sprawiaj wrażenie trudnej, dużej ofiary: powoli machaj rękami, aby wyglądać na dużego i staraj się zachować spokój. Agencja radzi: Mów na głos, aby się uspokoić i pokazać niedźwiedziowi, że jesteś człowiekiem.

W przypadku ataku: W przypadku ataku niedźwiedzia grizzly NPS zaleca, aby udawać martwego, leżeć z brzuchem w dół (ponieważ łatwiej go rozerwać) i zostawić plecak (jeśli go masz), aby lepiej się chronić. W przypadku mniejszego czarnego niedźwiedzia rada jest inna: nie udawaj martwego. Zamiast tego spróbuj uciec lub walczyć, mówi NPS, dodając, że uderzenia powinieneś skoncentrować na pysku zwierzęcia. 

Lepsza profilaktyka: W krainie niedźwiedzi rób dużo hałasu, aby nie spłoszyć zwierząt i unikaj źródeł pożywienia, takich jak krzewy jagodowe. Trzymaj żywność i śmieci w bezpiecznym miejscu i podróżuj w grupach. W przypadku niedźwiedzi i wszystkich zwierząt nigdy nie stawiaj się pomiędzy matką a jej potomstwem.

Co zrobić, jeśli zobaczysz aligatora

Najważniejsze wskazówki: Zwierzęta wyglądają jak smakowita ofiara dla aligatorów – są idealnej wielkości – dlatego unikaj pływania z psem i trzymaj zwierzęta z dala od wód, w których w przeszłości widywano aligatory. Trzymanie zwierząt na smyczy i trzymanie ich z dala od wody jest ważne, dlatego Departament Parków i Dzikiej Przyrody Teksasu radzi ludziom, aby po zauważeniu aligatora trzymali zwierzęta na ogrodzonym terenie lub w domu przez kilka dni, ponieważ gady mają bardzo dobry węch.

W przypadku ataku: najlepszą obroną jest szturchnięcie oczu aligatora i uderzenie go w głowę. Tymi ciosami spróbuj zmusić zwierzę do zakrztuszenia się i uwolnienia cię. Kiedy zwierzę otworzy pysk, aby zmienić pozycję, wykorzystaj tę chwilę i uciekaj. Uciekaj po linii prostej najszybciej jak potrafisz. Według Departamentu Parków i Dzikiej Przyrody Teksasu, aby złapać pobliską ofiarę, aligatory mogą biegać na lądzie z prędkością do 55mil na godzinę, dlatego niezbędna jest prędkość.

Lepsza profilaktyka: Unikaj pływania w nocy, kiedy aligatory są najbardziej aktywne, sugeruje Komisja ds. Ochrony Ryb i Dzikiej Przyrody Florydy i nigdy nie próbuj karmić zwierząt ani nie pływaj w obszarach, w których zamieszczono ostrzeżenia.

Należy trzymać się z dala od wód uczęszczanych przez aligatory i krokodyle. Zdjęcie: David Doubilet

Co zrobić, jeśli zobaczysz żubra

Najważniejsze wskazówki: Ataki żubrów są rzadkie, ale mogą być śmiertelne. Zwierzęta mogą poruszać się z prędkością 30 mil na godzinę lub więcej, przeskakiwać wysokie płoty, a także są dobrymi pływakami. Jeśli to możliwe, pozostań w pojeździe i nie podchodź do zwierzęcia, aby mu się przyjrzeć. Według Wydziału Zasobów Dzikiej Przyrody stanu Utah, jeśli wydaje się, że cię zauważył, jesteś zbyt blisko i powinieneś powoli się wycofać.

Lepsza profilaktyka: Zachowaj odległość co najmniej 25 metrów, a najlepiej w samochodzie.

Jeśli zostaniesz zaatakowany: uciekaj.

Co zrobić, jeśli zobaczysz kojota

Najważniejsze wskazówki: Podobnie jak w przypadku niedźwiedzi, wydawaj dźwięki, aby zaalarmować zwierzęta o Twojej obecności, a jeśli któryś nadal się zbliża, staraj się wyglądać na dużego i machaj rękami, według Kalifornijskiego Departamentu Ryb i Dzikiej Przyrody.

W przypadku ataku: jeśli kojot ugryzie człowieka, najprawdopodobniej będzie musiał zostać wyprowadzony ze środowiska naturalnego i poddany testowi na wściekliznę, dlatego należy natychmiast zgłaszać wszelkie ataki lokalnym władzom.

Lepsza profilaktyka: nigdy nie karm kojotów. Trzymaj zwierzęta w środku na noc i zabezpiecz wszystkie śmieci i żywność. Oświetlenie aktywowane ruchem i ogrodzenie elektryczne zapewniające lepszą ochronę zwierząt gospodarskich to także kluczowe czynniki odstraszające spotkania z kojotami.

Co zrobić, jeśli zobaczysz łosia

Najważniejsze wskazówki: Nigdy nie próbuj karmić łosia ani nie oglądać go z bliska, a wszystkie zwierzęta trzymaj na smyczy wokół zwierząt. Podobnie jak w przypadku niedźwiedzi, staraj się hałasować, jeśli znajdujesz się w znanym środowisku łosi, a jeśli takiego zauważysz, powoli wycofaj się w kierunku, z którego przyszedłeś, porozmawiaj i staraj się zachować spokój. Departament Rybołówstwa i Dziczyzny Alaski odnotowuje, że każdego roku w tym stanie więcej osób zostaje rannych przez łosie niż przez niedźwiedzie.

W przypadku ataku: jeśli łoś cię zaatakuje, Wydział Zasobów Dzikiej Przyrody stanu Utah i władze Alaski sugerują ukrycie się za solidnym, dużym przedmiotem, takim jak drzewo, lub szukanie schronienia w pojeździe lub budynku. Jeśli jednak zwierzę cię powali, „zwiń się w kłębek, chroń głowę i leż nieruchomo, dopóki łoś się nie wycofa” – radzą władze stanu Utah. Nie ruszaj się ponownie, dopóki łoś nie odejdzie daleko.

Lepsza profilaktyka: Zachowaj dystans.

Turyści zatrzymują się, aby sfotografować łosia w Parku Narodowym Denali na Alasce. W tym stanie co roku więcej osób zostaje rannych przez łosie niż przez niedźwiedzie, dlatego ważne jest, aby to duże zwierzę omijać szerokim łukiem. Zdjęcie: Aaron Huey

Co zrobić, jeśli zobaczysz węża

Najważniejsze wskazówki: Węże zwykle nie atakują, chyba że zostaną sprowokowane, więc zostaw je w spokoju i spróbuj dać im trochę miejsca, gdy jesteś na zewnątrz. Jeśli jest w Twoim domu, najlepiej opuścić pokój, zamknąć drzwi, wepchnąć ręcznik w szczelinę i wezwać specjalistę po pomoc.

Jeśli zostaniesz zaatakowany: Załóż, że wąż jest jadowity. Nie zakładaj opaski uciskowej ani nie próbuj wysysać jadu, radzi Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom. Spróbuj usiąść lub położyć się nieruchomo i zachować spokój, czekając na pomoc. Jeśli to możliwe, zrób zdjęcie węża z bezpiecznej odległości, aby pomóc w leczeniu – radzi CDC. Jeśli to możliwe, należy również oczyścić ranę, przykryć ją i zaznaczyć na skórze ślad ukąszenia.

Lepsza profilaktyka: Nigdy nie podnoś węża, nawet jeśli myślisz, że jest martwy. Wędrując po obszarach z wężami, noś grube buty i długie spodnie, a jeśli to możliwe, szturchaj ziemię przed sobą długim kijem.

Co zrobić, jeśli zobaczysz rekina

Najważniejsze wskazówki: Rekiny są najbardziej aktywne w nocy lub o zmierzchu, więc kąp się w ciągu dnia i trzymaj się w grupach. Nie wpuszczaj swoich zwierząt do wód, o których wiadomo, że są odwiedzane przez rekiny i nie wchodź do wód, jeśli krwawisz lub miesiączkujesz. Jaskrawe ubrania mogą również przyciągać uwagę niechcianych rekinów – ostrzega Komisja ds. Ochrony Ryb i Dzikiej Przyrody Florydy.

W przypadku ataku: „Jeśli zobaczysz wokół siebie rekina, wyjdź z wody tak spokojnie i szybko, jak to możliwe. Wiele z tych gatunków to drapieżniki zasadzkowe, np. żarłacz biały, dlatego często po ataku niewiele można zrobić – wszystko polega na zapobieganiu” – mówi Luke Warwick, biolog morski i dyrektor programu rekiny i płaszczki w Towarzystwie Ochrony Przyrody. Jeśli zostaniesz zaatakowa ny, najbardziej wrażliwą częścią rekina jest jego nos, będący wiązką nerwów oraz oczy. „Na celownik wybrałbym nos, oczy i skrzela. To bardziej miękkie części, których potrzebuje, aby przetrwać”.

Lepsza profilaktyka: jeśli wybierasz się do wód, w których mogą występować rekiny, najlepszym sposobem na ich uniknięcie jest pływanie wyłącznie w ciągu dnia. „Wchodzenie do wody o świcie i o zmierzchu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem” – mówi Warwick. „Wtedy ryby mają tendencję do żerowania i żerują na nie rekiny, a światła też są słabsze” – mówi. Jeśli zobaczysz jedno ze zwierząt, zachowaj spokój, ponieważ rekiny przyciągają ruchy przypominające młócenie ryb. Większość ataków na ludzi to przypadki błędnej identyfikacji lub oportunistyczne ataki ze strony starych lub chorych rekinów – dodaje Warwick. My, ludzie, po prostu nie jesteśmy tak sycący – nie mamy tłuszczu.

Rekiny szukające kolejnego posiłku rzadko atakują ludzi; są lepsze opcje jedzenia. Tutaj rekin tygrysi pływa po dnie morskim w Tiger Beach, popularnym miejscu do nurkowania na Bahamach. Zdjęcie: Brian Skerry

Co zrobić, jeśli zobaczysz lwy lub gepardy

Najważniejsze wskazówki: Jeśli natkniesz się na odpoczywającego lwa, odsuń się. Zwykle odpoczywające lwy będą odpoczywać, dopóki nie wzbudzisz ich zainteresowania, mówi Kim Young-Overton, dyrektor programowy Kaza i Cheetah firmy Panthera. Jest mało prawdopodobne, że spotkasz geparda podczas spaceru, ponieważ zwierzęta te zazwyczaj unikają ludzi. Ciekawskie gepardy lub lwy mogą podejść do pojazdu safari, aby go powąchać, przeżuć jego części, a nawet wspiąć się na niego. „Te spotkania są niezwykle rzadkie, ale zdarzają się – jesteś na ich terytorium i jesteś na ich łasce” – mówi Young-Overton. „Najlepiej trzymać wszystkie kończyny w samochodzie, uruchamiać pojazd i ostrożnie oddalać się od wszelkich zwierząt, które wyglądają, jakby chciały wejść na pojazd zanim to zrobią”. Ciekawski gepard może wyciągnąć łapę, aby dotknąć osoby lub jej aparatu – dodaje, ale ważne jest, aby nie reagować i pozostać nieruchomym, dopóki zwierzę nie straci zainteresowania. Zdecydowanie nie wyciągaj ręki i nie próbuj dotykać geparda. „Gepardy rzadko są agresywne w stosunku do ludzi”, ale nawet żartobliwe machnięcie może spowodować głęboką ranę lub skaleczenie – ostrzega Young-Overton.

Lwy są jednak większe, odważniejsze i pojedynczy ruch może poważnie zranić lub zabić człowieka. Jeśli spotkasz takiego, zachowaj spokój, unikaj kontaktu wzrokowego i nie próbuj biegać ani dotykać zwierzęcia. „Jeśli możesz ostrożnie i powoli oddalić się od lwa w bezpieczne miejsce, nie odwracając się do niego plecami, być może warto to zrobić. W przeciwnym razie pozostań na miejscu, zminimalizuj wszelki ruch i poczekaj.

W przypadku ataku: Ataki geparda są niezwykle rzadkie. Jeśli lew zdecyduje się ciebie zaatakować, jedyne, co możesz zrobić, to stać się tak duży, jak to możliwe, nie poddawać się, a nawet ruszyć celowo w stronę lwa, krzycząc i robiąc dużo hałasu. Nie odwracaj się i nie uciekaj.

Lepsza profilaktyka: Nie próbuj zbliżać się do tych zwierząt i pozostań w pojeździe.

Kolekcja Obrazów Nat Geo, ważne jest, aby pozostać nieruchomym, jeśli gepard wskoczy na Twój pojazd i poczekać, aż zwierzę straci zainteresowanie. Tutaj kamerzysta Chris Eckstrom obserwuje geparda na dachu pojazdu safari w Rezerwacie Narodowym Masai Mara w Kenii. Zdjęcie: Frans Lanting