Jak rozpoznać, czy dzikie młode zwierzę potrzebuje Twojej pomocy i co z tym zrobić

Płowy jeleń bielik często zostaje sam, podczas gdy ich matki żerują. Nie zostały porzucone. Zdjęcie: Stephen St. John. 

Małe zwierzątka są urocze i kiedy widzimy takie, które wydają się mieć kłopoty, nie jest zaskakujące, że chcemy pomóc. „Nasze mózgi — podobnie jak mózgi wielu gatunków — są specjalnie zaprogramowane, aby pomagać dzieciom i zapewniać im bezpieczeństwo” – mówi Jennifer Verdolin, badaczka zachowań zwierząt na Uniwersytecie Arizony w Tucson. Ale pozornie porzucony mały królik, samotny jelonek w lesie lub walczący z dziećmi żubr w parku narodowym mogą w rzeczywistości nie potrzebować pomocy człowieka. Niedawno pracownicy Parku Narodowego Yellowstone uśpili nowonarodzonego żubra po tym, jak odwiedzający Clifford Walters próbował pomóc młode, wypychając je z rzeki na pobliską jezdnię. Młode zwierzę zostało oddzielone od matki, gdy stado przekroczyło rzekę, ale po umieszczeniu na drodze cielę nadal zbliżało się do ludzi i samochodów. Służby parku twierdzą, że zdecydowały się na uśpienie zwierzęcia po tym, jak stado wielokrotnie je odrzucało. „Niestety zachowanie cielęcia na drogach i w pobliżu ludzi było niebezpieczne, dlatego strażnicy musieli interweniować” – podała służba w oświadczeniu prasowym. Stwierdzono, że obchodzenie się z cielęciem przez mężczyznę doprowadziło do śmierci zwierzęcia. Nie wiadomo, czy zwierzę w końcu połączyłoby się z rodziną. W 2023 roku Walters przyznał się do przestępstwa polegającego na umyślnym niepokojeniu dzikiej przyrody i został skazany na zapłacenie grzywny w wysokości 500 dolarów, a także wpłatę 500 dolarów na fundusz ochrony Yellowstone. Rozpoznanie, kiedy zwierzę naprawdę ma kłopoty i nauczenie się, jak bezpiecznie można mu pomóc, jest czymś trudnym do rozpoznania, nawet dla miłośników przyrody, którzy mają dobre intencje. Aby ocenić takie sytuacje, National Geographic poprosił Verdolina i innych ekspertów o wskazówki dotyczące interakcji z młodymi zwierzętami, niezależnie od tego, czy przebywasz w odległej dziczy, czy na własnym podwórku.

Obserwuj z daleka

Verdolin twierdzi, że jeśli ktoś zbliży się do małego zwierzęcia, może ono uciec i stworzyć nowe, stresujące przeszkody dla rodzica próbującego zlokalizować młode. Zamiast tego, mówi, instynktownie widząc dziecko, powinieneś sięgnąć po lornetkę. Na przykład młode króliki i jelenie są często pozostawione same na dłuższy czas, gdy nie są karmione – ukryte w wysokiej trawie lub krzakach, podczas gdy rodzice żerują, mówi David Mizejewski, przyrodnik z National Wildlife Federation i ekspert ds. dzikiej przyrody w dziedzinie Nat Geo WILD. Mówi, że ci rodzice prawdopodobnie zostawiają swoje potomstwo w spokoju, aby zminimalizować zakłócenia, które mogłyby przyciągnąć uwagę drapieżników. Niemowlęta również są czasami delikatne i nie chcesz zwiększać ich stresu, niepotrzebnie się nimi opiekując, mówi. Gady zazwyczaj od urodzenia są zdane na siebie i zazwyczaj nie potrzebują też pomocy człowieka – mówi Mizejewski. Ogólnie rzecz biorąc, ludzie powinni zapewniać dzikiej przyrodzie przestrzeń. Wiele parków wymaga, aby odwiedzający trzymali się co najmniej 25 metrów od zwierząt lub znacznie dalej, jeśli jest to drapieżnik, taki jak lew lub niedźwiedź. Według Służby Parku Narodowego, jeśli jesteś wystarczająco blisko, aby zrobić sobie selfie, jesteś za blisko. Są jednak wyjątki: jeśli widzisz żółwia przechodzącego przez ulicę i możesz bezpiecznie zatrzymać samochód i ruch, możesz pomóc zwierzęciu dotrzeć do celu – mówi Mizejewski. Następnie ludzie powinni natychmiast umyć ręce, aby uniknąć zachorowania na Salmonellę, dodaje Verdolin.

Zastanów się, czy zwierzę jest ranne i jak długo było samotne

Jeśli zwierzę odniosło widoczne obrażenia, najlepszym rozwiązaniem jest skontaktowanie się z lokalnym działem zajmującym się zwierzętami łownymi i rybami, weterynarzem lub licencjonowanym lokalnym rehabilitantem dzikich zwierząt w celu uzyskania porady dotyczącej dalszych kroków. Jeśli zwierzę nie jest wyraźnie ranne, najprawdopodobniej zostaniesz poproszony o odczekanie jednego dnia i sprawdzenie czy rodzic powróci, mówi Verdolin. Nigdy nie próbuj zabijać rannego zwierzęcia – przestrzega. Możesz nie być w stanie zrobić tego w sposób humanitarny, a także możesz łamać prawo.

Czy matki odrzucają swoje dzieci po kontakcie z ludźmi?

Często powtarzanym mitem jest to, że trzymanie małego zwierzęcia, zwłaszcza ptaka, może spowodować, że jego matka odmówi przyjęcia go z powrotem. Verdolin i Mizejewski nie znają gatunku zwierzęcia, który zostałby odrzucony przez swój gatunek wyłącznie ze względu na kontakt z człowiekiem. Kiedy rodzice zwierząt porzucają dziecko, przyczyną może być długość czasu, jaką dziecko przebywało z dala od rodziny i inne czynniki stresogenne, takie jak dostępność pożywienia. „Jeśli matka z jakiegoś powodu jest naprawdę zestresowana, a ty zadzierasz z jej dzieckiem, może po prostu ograniczyć straty i odejść, zostawiając młode” – mówi Mizejewski.

Kiedy interweniować

Oprócz pomocy żółwiowi w przejściu przez ulicę istnieją inne sytuacje, w których ludzie mogą bezpiecznie pomóc dzikiej przyrodzie. Na przykład, jeśli przypadkowo strącisz ptasie gniazdo z drzewa lub zaobserwujesz upadek pisklęcia, zazwyczaj możesz delikatnie przywrócić ptaka do gniazda. Laboratorium Ornitologii w Cornell twierdzi, że dorosłe ptaki, nie rozpoznają swoich młodych po zapachu, więc ludzki zapach nie powinien stanowić problemu. Ale ptaki należy wkładać z powrotem do gniazda tylko wtedy, gdy są pisklętami – bardzo młodymi zwierzętami, które są słabo opierzone i nie są jeszcze zdolne do chodzenia, obracania się ani trzymania się mocno palca. Według laboratorium młode ptaki – puszyste, których dolne kończyny są w stanie mocno chwycić gałązkę lub palec człowieka – należy zawsze pozostawiać na miejscu. Ich rodzice mogą być niewidoczni, ale prawdopodobnie są w pobliżu, obserwując, jak ich dziecko uczy się latać lub opiekują się pozostałymi młodymi. Choć trudno to oglądać, czasami ranne zwierzęta po prostu umierają lub stają się pożywieniem dla zwierzęcia próbującego wyżywić własną rodzinę, zauważa Verdolin. Zwierzę, na które poluje inne zwierzę, jest częścią natury – nawet jeśli trudno to obserwować.