Jak zatrzymać Tourbillon

Wszystkie zdjęcia: monochrome-watches.com

Wynaleziony przez Bregueta w 1801 roku, jego celem jest zniwelowanie wpływu grawitacji na regulator balansowy zegarków. Zmiany położenia mają znaczący wpływ na sposób, w jaki zegarki mierzą czas. W tourbillonie ruchomy wózek obracający się z wolną prędkością (najczęściej raz na minutę) zawiera balans, sprężynę włosową i układ wychwytu w celu wyrównania błędów wynikających z różnych położeń. Zegarki z tourbillonem są więc budowane, aby wskazywać czas z wyższą precyzją, ale do niedawna miały one istotną wadę. Nie było możliwości precyzyjnego ustawienia czasu z dokładnością co do sekundy za pomocą klasycznej funkcji stop sekunda. Faktycznie, wydaje się logiczne i oczywiste by móc zsynchronizować ruch zegarka z czasem.

Zatrzymanie koła balansowego i wskazówki sekundowej w mechanizmie zegarowym jest kluczowe. Tradycyjnie, wyciągnięcie koronki zegarka z mechanizmem stop sekunda powoduje hamowanie mechanizmu poprzez nacisk hamulca na obręcz koła balansowego, co powoduje jego zatrzymanie. Po ponownym wciśnięciu koronki hamulec jest zwalniany, a koło balansowe i wskazówka sekundowa natychmiast zaczynają ponownie pracować. Jednak zatrzymanie koła balansowego w tourbillonie nie jest takie proste, ponieważ balans oscyluje wewnątrz wirującej klatki. Istnieje ryzyko, że hamulec uderzy w jeden z filarów klatki, co uniemożliwi mu prawidłowe działanie. Zatrzymanie samej klatki także nie jest rozwiązaniem. Koło balansowe cały czas obracało by się swobodnie, w końcu zwolniłoby, straciło swoją amplitudę i zatrzymało, co nie jest wystarczające (przynajmniej dla niektórych). Istnieje także ryzyko uszkodzenia mechanizmu wychwytu.

Pierwszym zegarkiem na rękę, który zaoferował rozwiązanie tego problemu, był Lange & Söhne Cabaret Tourbillon z 2008 roku (ponownie wprowadzony w 2021). Pomysł Lange polegał na zaprojektowaniu specjalnej sprężyny zatrzymującej. Element w kształcie litery V (przypominający wąsy) jest zawiasowo połączony tak, że jeśli jedno z dwóch ramion wejdzie w kontakt z jednym z filarów klatki, drugie nadal sięgnie do obręczy koła balansowego i wykona swoją funkcję. Geometria tego elementu zapewnia optymalne działanie w każdych warunkach. Wprowadzając model 1815 Tourbillon w 2014 roku, niemiecki producent poszedł o krok dalej, dodając funkcję zero-reset, dzięki mechanizmowi popychacza w kształcie serca, który resetuje wskazówkę sekundową przy wyciąganiu koronki.

Kilka marek podążyło śladami Lange, każda prezentując własne rozwiązanie problemu. Wśród marek, które pracowały nad zatrzymaniem obręczy koła balansowego bez ryzyka uderzenia w jeden z filarów, oryginalne rozwiązanie zaproponował inny niemiecki producent, Moritz Grossmann. Wprowadzony w 2014 roku piękny zegarek Benu Tourbillon zaprezentował trzyminutowy latający tourbillon w klatce o średnicy 16 mm. Hamulec do zatrzymywania koła balansowego składa się z maleńkiej, obrotowej szczotki wykonanej z ludzkich włosów. Filary klatki mogłyby przejść przez włoski, ale są one wystarczająco sztywne, aby zatrzymać balans.

Wprowadzony w 2017 roku zegarek IWC hacking Tourbillon wykorzystuje parę dźwigni, aby chwycić obręcz koła balansowego jak szczypce. Każda dźwignia ma własną sprężynę, i jeśli jedna uderzy w filar, druga zatrzymuje balans. Ten system został zaimplementowany w kilku tourbillonach tej marki, takich jak Da Vinci Tourbillon Retrograde Chronograph, Portugieser Tourbillon Retrograde Chronograph czy Portofino Handwound Tourbillon Retrograde.

Montblanc Exo-Tourbillon to także oryginalnie skonstruowany tourbillon, który oferuje inne rozwiązanie. Koło balansowe oscyluje ponad klatką na wyższym poziomie. Dzięki temu możliwe było zastosowanie tradycyjnego, prostego mechanizmu stop sekunda, z hamulcem blokującym koło balansowe.

Jednym z najbardziej nowoczesnych, skutecznych i eleganckich rozwiązań implementujących mechanizm stop sekunda w tourbillonach był pomysł opatentowany i zastosowany przez niezależnego niemieckiego zegarmistrza Karstena Frassdorfa w zegarku Ei8ht Tourbillon. Zmienił sposób zatrzymywania koła balansowego w tradycyjny sposób, poprzez hamulec stykający się poziomo z obręczą koła balansowego na pomysł zatrzymania koła balansowego pionowo poprzez podwójny wałek (który teraz pełni dwie funkcje). Oprócz zapewnienia skutecznego hamowania, nie ma naturalnie ryzyka uderzenia w jeden z filarów klatki tourbillonu.