Kluczowy system prądów oceanicznych spowalnia. Już teraz napędza wzrost poziomu morza w USA

Zdjęcie: Freepik

Zalewanie wybrzeży jest wynikiem wielu czynników, z których najważniejszym jest wzrost poziomu mórz spowodowany zmianą klimatu, jednak – jak wskazuje opublikowane w piątek badanie w czasopiśmie „American Association for the Advancement of Science” – kluczową rolę na północno-wschodnim wybrzeżu odgrywa także AMOC. Naukowcy wykorzystali dane z mareografów – przyrządów służących do monitorowania zmian poziomu morza – oraz złożone modele oceaniczne, aby obliczyć, w jakim stopniu AMOC wpłynął na występowanie powodzi w tym regionie w ostatnich dekadach. Naukowcy ustalili, że w latach 2005–2022 nawet do 50% przypadków powodzi na północno-wschodnim wybrzeżu było spowodowanych osłabieniem AMOC. Dokładniejsze analizy wskazują, że wzrost poziomu morza związany z AMOC przyczynił się do nawet ośmiu dni powodziowych rocznie w tym okresie.

Modele wykorzystane przez naukowców dają również wgląd w przyszłość, umożliwiając prognozowanie częstotliwości powodzi przybrzeżnych na północnym wschodzie nawet z trzyletnim wyprzedzeniem, jak podaje badanie. Pomysł, że AMOC wpływa na wzrost poziomu mórz w tym regionie, nie jest nowy, jednak – jak mówi Liping Zhang, współautorka badania i projektantka naukowa w Geophysical Fluid Dynamics Laboratory, części National Oceanic and Atmospheric Administration – jest to pierwsze badanie, które wykazało, że AMOC znacząco wpływa na częstotliwość powodzi.

„Istnieją dwa główne powody, dla których AMOC wpływa na wzrost poziomu mórz” – powiedział David Thornally, profesor oceanografii i nauk o klimacie na University College London, który nie brał udziału w badaniu. Silny AMOC jest zwykle związany z gęstą, głębinową wodą, która płynie wzdłuż zachodniej granicy północnego

Atlantyku. Gdy AMOC słabnie, woda staje się mniej gęsta, co dosłownie oznacza, że zajmuje więcej miejsca, napędzając wzrost poziomu mórz. Słabszy AMOC wpływa również na przepływ Prądu Zatokowego (Gulf Stream), powodując, że woda cofa się na szelf kontynentalny, co dodatkowo zwiększa poziom morza przy wybrzeżu.

„Wzrost poziomu mórz to ogromny i pilny problem dla społeczeństwa w obliczu ocieplającego się klimatu, dlatego niezwykle ważne jest lepsze zrozumienie mechanizmów, które go napędzają” – powiedziała Zhang w rozmowie z CNN. „Powodzie przybrzeżne mogą »przekształcać środowisko wybrzeża… (i) stanowią zagrożenie zarówno dla życia, jak i infrastruktury w regionach przybrzeżnych«” –dodała.

„Wyniki będą bardzo przydatne, pomagając społeczeństwu lepiej przewidywać i planować kosztowne oraz niszczycielskie powodzie” – powiedział Thornally z UCL w rozmowie z CNN. „Takie badanie to dobry sposób, aby pokazać codzienne skutki zmian AMOC, zamiast odwoływać się do dramatycznych scen z hollywoodzkich filmów katastroficznych, które są przesadzone i przez to łatwo je zignorować” – dodał, nawiązując do filmu Pojutrze (The Day After Tomorrow), w którym świat pogrąża się w głębokim zimnie po załamaniu się AMOC.

„Ponieważ badania opierają się na modelach klimatycznych, wyniki będą zależały od tego, jak dobrze odwzorowują one fizykę rzeczywistego świata” – zaznaczył. „Wysoka rozdzielczość modeli sugeruje, że są one wiarygodne – potrafią odwzorować rzeczywiste wzorce zmian poziomu morza – ale nie są doskonałe, zwłaszcza że mówimy o bardzo złożonym obszarze oceanicznym, gdzie krzyżują się różne prądy” – dodał.

Gerard McCarthy, oceanograf z Maynooth University w Irlandii, który również nie brał udziału w badaniu, stwierdził, że badanie jest istotne, ponieważ pokazuje, „jak AMOC może pomóc przewidywać ekstremalne wahania poziomu morza wzdłuż tego wybrzeża”. Szereg ostatnich badań wskazuje na sygnały, że AMOC może znacznie osłabnąć w nadchodzących dekadach, ponieważ zmiany klimatu ogrzewają oceany i topią lód, zaburzając delikatną równowagę ciepła i zasolenia. Miałoby to katastrofalne skutki dla planety, w tym wpływ na podnoszenie się poziomu mórz.

„Nauka wciąż nie jest jednoznaczna” – powiedział McCarthy, „ale załamanie AMOC byłoby zdarzeniem o ogromnym znaczeniu i kluczowe jest, abyśmy wiedzieli, czego się spodziewać”.