Kto mało śpi, ten dużo pije. Naukowcy - o bezsenności i alkoholizmie

Zdjęcie: pixabay.com 

Eksperyment na szczurach 

Dane wskazują, że niedobór snu we wczesnych stadiach rozwoju, wpływając na istotne procesy, takie jak dojrzewanie centra procesów w mózgu, może zwiększyć podatność na spożywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych. Jednak mechanizmy zaangażowane w to nie są jeszcze do końca jasne. Grupa naukowców przeprowadziła badanie i zbadali wpływ zaburzeń snu we wczesnym wieku na spożycie alkoholu u nastoletnich szczurów. Samce szczurów podzielono na dwie grupy: kontrolną i eksperymentalną, której pozbawiono snu za pomocą specjalnego urządzenia przez 6-8 godzin dziennie przez 14 dni od dnia urodzenia. Ten okres rozwoju u szczurów odpowiada etapom dzieciństwa i wczesnego okresu nastoletniego, które są porównywalne z wiekiem człowieka od 2 do 11 lat. 

Następnie naukowcy ocenili u szczurów zachowanie lękowe i depresyjne, a także spożycie alkoholu, korzystając z paradygmatu wyboru między dwoma butelkami: wodą w porównaniu z 5% etanolem. Szczury eksperymentalne wykazywały istotne zachowania lękowe i depresyjne w porównaniu ze szczurami z grupy kontrolnej. Jednocześnie spożywały one większą ilość alkoholu, częściej wybierając etanol niż zwykłą wodę. Uzyskane dane pozwoliły naukowcom wysunąć wniosek, że pozbawienie snu we wczesnym wieku zwiększa spożycie alkoholu u nastoletnich szczurów. 

Konsekwencje braku snu u nastolatków 

Dzisiaj dobrze wiadomo, że współczesne dzieci i nastolatki śpią mniej niż dzieci poprzednich pokoleń. Aby zapewnić optymalne zdrowie, nastolatkom zaleca się spać od 8 do 10 godzin dziennie, jednak duże badania wykazują, że ponad 70% nastolatków śpi krócej niż zalecane. Nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych, długie godziny spędzone przed ekranem w nocy, wczesne lekcje w szkole i duże obciążenie szkolne znacząco skracają czas snu u współczesnej młodzieży. Przypuszcza się, że skrócenie czasu snu w dni powszednie i nadmiar snu w weekendy, aby zrekompensować brak snu w ciągu tygodnia, prowadzą do chronicznego braku snu lub „społecznej zmiany stref czasowych”. 

Istnieje wiele badań na temat wpływu chronicznego braku snu na reakcję na stres, nastrój, lęk i funkcje poznawcze. Ostatnio brak snu u nastolatków i młodych ludzi jest kojarzony z ryzykownym zachowaniem i stosowaniem substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu, papierosów, a nawet lekkich narkotyków. Niedobór snu, zwłaszcza u nastolatków, negatywnie wpływa na normalne zachowanie, emocje i uwagę. Wydaje się to logiczne, ponieważ wiek nastoletni jest wrażliwym okresem rozwoju i często bardzo podatny na lęk i depresję, a także na ryzykowne zachowania, takie jak używanie substancji psychoaktywnych i nadużywanie ich. Niestety, powszechność używania substancji psychoaktywnych wśród nastolatków na całym świecie gwałtownie wzrosła, szczególnie w ciągu ostatnich trzech dekad. Alkohol jest jedną z najczęściej spożywanych przez nastolatków substancji. 

Faza wieku nastoletniego charakteryzuje się zwiększeniem zachowań mających na celu poszukiwanie nagrody. Mózg przechodzi znaczne zmiany w rozwoju układu nerwowego, które zachodzą między fazą dzieciństwa a okresem młodej dorosłości i trwają do 25 roku życia. Badania na ludziach i zwierzętach wykazały, że trajektorie rozwoju układów limbicznych nagrody różnią się w porównaniu z układami prefrontalnej kontroli w wieku nastoletnim, przy czym układy limbiczne rozwijają się wcześniej niż obszary kontroli prefrontalnej. Zgodnie z tą koncepcją, w emocjonalnie znaczących sytuacjach układ limbiczny dominuje nad układami prefrontalnej kontroli, co zwiększa uczestnictwo w ryzykownych zachowaniach w wieku nastoletnim. 

Coraz więcej danych wskazuje na to, że zły sen może przesadzać z normatywną dysproporcją dojrzewania między systemami afektywnego i poznawczego kontrolowania, prowadząc do bardziej ryzykownego zachowania u nastolatków, włącznie z używaniem substancji psychoaktywnych. Jednakże główne mechanizmy, które wpływają na takie zachowanie, nie są w pełni zrozumiane. Dlatego badanie neurobiologicznych podstaw, które mogą wiązać się z brakiem snu i używaniem substancji psychoaktywnych u nastolatków, będzie miało kluczowe znaczenie dla podjęcia odpowiednich działań. Jeśli spojrzeć na badania na szczurach, naukowcy sugerują, że pozbawienie snu we wczesnym wieku zwiększa zachowanie poszukiwania nagrody, o czym świadczy zwiększone dobrowolne spożycie alkoholu.  

To badanie stanowi podstawę dla przyszłych badań naukowych mających na celu zrozumienie strukturalnych i funkcjonalnych determinantów ośrodków nagrody w mózgu, które mogą ujawnić biochemiczne wyzwalacze łączące pozbawienie snu we wczesnym wieku z zachowaniami związanymi z poszukiwaniem nagrody oraz zwiększonym spożyciem alkoholu u nastolatków.