Które części ciała nie są potrzebne ludziom?

Zdjęcie: depositphotos

Nasze ciała są jak muzea ewolucji. Chodzimy na dwóch nogach, ponieważ wspólny przodek wyewoluował do tego celu miliony lat temu. Podobnie jak w każdym salonie wystawowym, posiadamy narządy i funkcje, które przeżyły swoje pierwotne przeznaczenie.

Przykładem może być wyrostek robaczkowy. Niegdyś ważny w trawieniu pokarmów roślinnych, został odrzucony przez ewolucjonistę Karola Darwina, który błędnie uznał, że nie jest już potrzebny ze względu na zmiany w diecie. Zęby mądrości pomagały wczesnym ludziom gryźć surowe korzenie i twarde mięso, ale dziś wydają się kojarzyć tylko z kosztownymi powikłaniami stomatologicznymi, ponieważ nasza żywność jest bardziej przetworzona. Nawet gęsia skórka – niegdyś przydatny sposób puszenia włosów na ciele dla ciepła lub ochrony przed drapieżnikami – jest obecnie postrzegana jako jedynie ulotna chwila estetycznego dramatu.

Dlaczego więc większość z nas nadal posiada te części ciała i ich przestarzałe funkcje?

Najprawdopodobniej dlatego, że nie wyrządzają nam żadnej krzywdy, wyjaśnił Matthew Ravosa, dyrektor Centrum Anatomii Funkcjonalnej i Ewolucji na uniwersytecie Johnsa Hopkinsa. Nawet jeśli nie stanowią one przewagi, brak wad zmniejsza naturalną presję selekcyjną, która zazwyczaj eliminuje cechy w populacji. 

Niektóre z tych cech zostały wykorzystane lub przystosowane do innej funkcji ze względu na ewolucyjne zmiany w środowisku, zachowaniu lub presji selekcyjnej. „Wyrostek robaczkowy jest tego dobrym przykładem” – dodał Ravosa.

Kiedyś uważany za narząd szczątkowy, wyrostek robaczkowy może odgrywać istotną rolę w zdrowiu jelit, pomagając układowi odpornościowemu w walce z patogenami. Zawiera wysokie stężenie tkanki odpornościowej i gromadzi korzystne bakterie, które ponownie zasiedlają mikrobiom jelitowy po chorobie lub stosowaniu antybiotyków. To wyjaśnienie podważyło długo utrzymywane przekonanie, że wyrostek robaczkowy jest zbędnym narządem. 

„Czasami zjawisko redundancji pojawia się w określonych warunkach; nie są one naprawdę zbędne” – powiedział Michael Snyder, dyrektor Snyder Lab na Uniwersytecie Stanforda. „Wracając do wyrostka robaczkowego, zasugerowano, że ma on zastosowanie”.

Nie do końca wiadomo, co tak naprawdę jest szczątkowe, a które części ciała mogą nadal funkcjonować, choć w inny sposób. Mimo to są ludzie rodzący się bez niektórych części ciała powszechnie uważanych za niepotrzebne. Badania wykazały, że około 35 procent populacji rodzi się bez zębów mądrości. (Szczęściarze!). Palmaris longus (mięsień dłoniowy długi), ścięgno w przedramieniu obecne u niektórych, ale nieobecne u innych, kiedyś pomagało we wspinaczce i chwytaniu, ale obecnie jest funkcjonalnie nieistotne. Badania wykazały, że niewielki procent populacji rodzi się nawet bez niego – a brak tego mięśnia nie wpływa w żaden znaczący sposób na siłę chwytu. 

Biorąc pod uwagę fakt, że ewolucja wciąż trwa, czy możemy być na skraju utraty większej liczby części ciała wraz z rozwojem naszej diety, interwencji medycznych i technologii? 

Jak to często bywa w przypadku pytań naukowych dotyczących przyszłości, odpowiedź brzmi: nikt tak naprawdę nie wie. 

„Nic nie wskazuje na to, byśmy mieli jakiekolwiek pojęcie o tym, co czeka nas w przyszłości, ponieważ tempo, w jakim zmienia się technologia, które może wpływać na ewolucję, jest tak duże i o wiele mniej przewidywalne, niż mogłoby się wydawać” – wyjaśnił Ravosa.

„Uczymy się o narządach szczątkowych głównie patrząc wstecz” – dodał. „Będziemy musieli po prostu usiąść i zobaczyć, ponieważ nie jesteśmy w stanie przewidzieć przyszłości”.