Melatonina kontra waleriana – który suplement lepiej działa na bezsenność?

Źródło grafiki: Flickr

To dwa „ciężkie działa” wśród naturalnych suplementów na sen, ale kiedy przychodzi do bezpośredniego porównania, trudno wskazać zwycięzcę. Melatonina czy waleriana – który z nich naprawdę pomaga na bezsenność? Aby lepiej zrozumieć ten temat, porozmawialiśmy z Tiago Sã, pulmonologiem i specjalistą od snu z Sleeplab. Mówiąc wprost – według lekarza odpowiedź brzmi: „żaden z nich”.

Ale zanim przejdziemy dalej, warto zdefiniować, czym w ogóle jest bezsenność. To najczęstsze zaburzenie snu u dorosłych i może przybierać różne formy: trudność z zasypianiem (bezsenność początkowa), trudności z utrzymaniem snu w nocy (bezsenność środkowa), lub zbyt wczesne budzenie się (bezsenność końcowa). Może być ostra – trwająca mniej niż trzy miesiące, lub przewlekła – trwająca dłużej.

Bezsenność nie zawsze wynika z problemów ze snem jako takich – istnieje wiele innych przyczyn, które trzeba wziąć pod uwagę. „Na bezsenność mogą wpływać różne problemy zdrowotne, takie jak stres, lęk, depresja, choroby tarczycy czy inne zaburzenia snu – na przykład bezdech senny lub zespół niespokojnych nóg”, wyjaśnia Tiago Sã.

Dlatego leczenie bezsenności często zaczyna się od znalezienia i leczenia przyczyny. „Zajęcie się tymi schorzeniami może często wystarczyć, by rozwiązać problem z bezsennością” – mówi lekarz. W wielu przypadkach wystarczą zmiany w stylu życia. „Samo wprowadzenie zasad higieny snu może przynieść pozytywne efekty.” Gdy jednak bezsenność staje się przewlekła, potrzebne jest bardziej konkretne podejście. „Terapia poznawczo-behawioralna jest metodą pierwszego wyboru i kluczowym elementem skutecznego leczenia.”

Mimo to wiele osób sięga po suplementy bez recepty – i tu wchodzą melatonina i waleriana.

Melatonina to hormon produkowany przez szyszynkę, który reguluje nasz rytm dobowy (czyli „wewnętrzny zegar”, który sprawia, że jesteśmy senni wieczorem i pobudzeni rano). W formie suplementu może być pomocna – ale tylko w określonych przypadkach. „Może działać, ale tylko w konkretnych sytuacjach – takich jak jet lag, praca zmianowa czy opóźniona faza snu (częsta u młodych osób)”, tłumaczy specjalista. I dodaje: „Stosowanie melatoniny powinno być zawsze nadzorowane przez specjalistę, ponieważ odpowiednia dawka i czas przyjęcia mają ogromne znaczenie”. Lekarz ostrzega, że niewłaściwe stosowanie może „nie tylko nie pomóc, ale też zaszkodzić – pogarszając problemy ze snem lub wywołując skutki uboczne, zwłaszcza przy przedawkowaniu”.

Z kolei waleriana to roślina lecznicza znana z działania uspokajającego i przeciw lękowego, często stosowana przy bezsenności – szczególnie tej związanej z lękiem. Ale i tu pojawiają się wątpliwości. „Naukowe dowody na skuteczność waleriany w leczeniu bezsenności są ograniczone”, podkreśla Tiago Sã. Dodatkowo jej stosowanie może „zamaskować” poważniejsze problemy. „Może opóźnić diagnozę takich schorzeń jak lęk czy przewlekła bezsenność, co utrudnia wdrożenie odpowiedniego leczenia.”

Podsumowując – mimo że melatonina i waleriana są popularne i dostępne bez recepty, trzeba stosować je ostrożnie. „Ich długotrwałe i niekontrolowane stosowanie może być nie tylko nieskuteczne, ale i opóźnić właściwą diagnozę oraz leczenie”, kończy lekarz. Ostatecznie, zamiast szukać „magicznego leku”, trzeba potraktować bezsenność poważnie – jako schorzenie, które wymaga specjalistycznej opieki. Tylko wtedy możliwe będzie osiągnięcie prawdziwie regenerującego snu z długotrwałym efektem.