Może psy wcale nas nie potrzebowały, żeby się udomowić

„Kto jest grzecznym chłopcem?” Ludzie zadają to pytanie w różnych językach od tysięcy lat. Zrobimy maślane oczy na prawie każde słodkie stworzenie, przygarniemy je i spróbujemy sprawić, by nas pokochało. Udomowienie to nie tylko coś, co narzucamy innym gatunkom. Zwierzęta mogą się również do nas dostosować.

Udomowienie psów wywołało kilka wzburzonych dyskusji. Czy to ludzie sprowadzali lub wybierali potulnych członków dawnych wilczych stad na swoich towarzyszy? A może niektóre z tych wilków były bardziej tolerancyjne wobec ludzi, zbliżając się do ludzkich resztek na własną rękę?
Jednym z głównych pytań w tej debacie jest to, czy obliczenia się sprawdzają. Czy jest wystarczająco dużo czasu, aby z wilków działających jako padlinożercy na ludzkich śmieciach wyłonił się zupełnie nowy gatunek? Czy przejście od wilka do psa mogło nastąpić w przedziale czasowym, w którym uważamy, że nastąpiła ta zmiana?

Nowy zestaw modeli matematycznych, opublikowany 12 lutego w Proceedings of the Royal Society: Biological Sciences", sugeruje, że matematyka jest rzeczywiście prawdopodobna. W odpowiednich warunkach wilki mogły przekształcić się w psy w ciągu około 8000 lat.

Jak ludzie mogli pokierować ewolucją

Ludzie żyją blisko z psami od co najmniej 30 000 lat i istnieje kilka hipotez na temat tego, co zapoczątkowało przejście od wyniosłego, dzikiego wilka do trzęsącego się chihuahua.

„W ciągu ostatnich 15 000 lat istnieją mocne dowody na to, że sztuczna selekcja ma miejsce w kulturach ludzkich” - mówi Alex Capaldi, ekolog teoretyczny z James Madison University w Wirginii. Innymi słowy, ludzie wybierali cechy dla psów, zamiast pozwolić ewolucji toczyć się swoim torem. W przypadku 15 000 wcześniej nikt nie wie, co się stało.

W tym czasie ludzie mogli specjalnie hodować wilki w celu uzyskania cech oswajających, być może po to, by pomóc im w polowaniu. „Nie sądzę, by prawdopodobny był scenariusz, w którym pradawni myśliwi pracowaliby u boku drapieżników, które w najlepszym razie postrzegałyby ich jako konkurentów, a nie partnerów” - mówi Kathryn Lord, biolog ewolucyjny z The University of Massachusetts Chan Medical School w Worchester, która nie była zaangażowana w badanie.

Być może starożytni ludzie robili to, co my zawsze - podnosili urocze małe zwierzątko i zabierali je do domu. Ta hipoteza „adopcji szczeniąt” stworzyłaby odizolowaną populację oswojonych wilków, które kojarzyłyby się ze sobą, napędzając szybką sztuczną selekcję.
Teoria „samoudomowienia”

Co, jeśli starożytne wilki wybrały życie skoncentrowane na człowieku?

Przyciągani przez odpadki, skuteczni padlinożercy byliby bardziej oswojeni, wymieniając agresję na łatwe posiłki. Te związane z człowiekiem wilki odizolowały się od innych stad, rozmnażając się z innymi, oswojonymi wilkami - i zdobywając przy tym kilka merdających ogonów.

Ta ostatnia teoria, czasami nazywana hipotezą „proto-domestykacji”, „samoselekcji” lub „padlinożerców”, zwróciła uwagę Capaldiego, dzięki uprzejmości zrestartowanego serialu „Cosmos: A Spacetime Odyssey” z Neilem deGrasse'em Tysonem w roli głównej. W jednym z odcinków astrofizyk siedzi przy ognisku, rzuca wilkowi starą kość i skutecznie opisuje 
tę hipotezę.
Capaldi był zaskoczony. Zawsze słyszał, że ludzie ukształtowali wilki w psy. „Chciałem zobaczyć, jakie są różne strony tej historii” - mówi. Znalazł sporne pole. W przypadku hipotezy padlinożerców jednym z głównych zarzutów było to, że gdyby wilki po prostu padlinowały i wybierały między sobą, z pewnością zajęłoby to zbyt dużo czasu.

W tym miejscu z pomocą mogą przyjść modele matematyczne, mówi David Elzinga, ekolog matematyczny z Uniwersytetu Wisconsin w La Crosse. „Nie sądzę, by modele matematyczne pojawiły się jeszcze w tej dyskusji” - mówi. Nie są to prawdziwe starożytne wilki ani ludzie, ale jako uproszczenia dla prawdziwego świata „myślę, że mają wiele 
do zaoferowania”.

Modelowanie krycia wśród oswojonych wilków

Capaldi, Elzinga i ich koledzy zastosowali modele matematyczne oparte na agentach, aby dowiedzieć się, ile czasu zajmie specjacja - nowy, odrębny gatunek psa - wśród stada starożytnych wilczych padlinożerców.

Stworzono modele, w których oswojone wilki łączyły się z innymi oswojonymi wilkami oraz modele, w których tego nie robiły. Zbadali również, jak szybko może dojść do specjacji, jeśli poziom śmieci pozostanie stały (sposób na opisanie małej, stabilnej populacji ludzkiej) lub jeśli wzrośnie (wskazując na rosnącą populację ludzi i ich śmieci). Każdy model był testowany przez 15 000 „lat”.
W wielu modelach wczesne psy oddzieliły się od swoich starożytnych wilczych braci w 37 procentach przypadków.
Jeśli zwierzęta padlinożerne preferowały inne oswojone zwierzęta jako partnerów, w 74% przypadków tworzyły sfory wczesnych psów.
Jeśli oswojone zwierzęta kojarzyły się z innymi podobnymi do nich, psy oddzieliły się od wilków w ciągu około 8000 lat, a zmiana trwała ponad 3400 lat - często utrzymując się, dopóki modelowi nie skończył się „czas”. Zmiany zachodziły niezależnie od tego, czy żywność dla ludzi była stała, czy też wzrastała. Ale jeśli oswojone wilki kojarzyły się z dzikimi wilkami, nigdy nie stały się odrębnym gatunkiem.

Według Bridgett vonHoldt, biolog ewolucyjna z Uniwersytetu Princeton, która nie brała udziału w badaniu, kojarzenie się oswojonych wilków z innymi oswojonymi wilkami byłoby prawdopodobnie kwestią tego, kto znajduje się w pobliżu.
Podczas gdy niektórzy chcieliby nazwać to „samo-oswojeniem”, vonHoldt zauważa, że „zjawisko wilków, które są bardziej tolerancyjne wobec ludzi, spędzających swoje życie bliżej ludzi i czerpiących z nich korzyści, jest częścią doboru naturalnego”. Zauważa również, że garstka genów może dać zwierzętom „hipersocjalne” zachowania, a dodanie tych psów 
do modelu może dać jeszcze lepszy obraz wczesnego dogadania. "Niektórzy twierdzili, że hipoteza padlinożerców byłaby zbyt powolna, by zadziałać. Ten artykuł dostarcza dowodów na to, że jest inaczej" - mówi Lord.

Nowa wskazówka w starej debacie

Nie oznacza to, że wilki z całą pewnością same zmieniły się w psy, „ale stanowi to dowód na poparcie hipotezy padlinożerców” - zauważa Lord.
Inne zastrzeżenia wciąż pozostają, zauważa Mietje Germonpré, paleontolog z Królewskiego Belgijskiego Instytutu Nauk Przyrodniczych w Brukseli. „Dowody archeologiczne sugerują, że w okresie górnego paleolitu współcześni ludzie powstrzymywali duże drapieżniki przed dostępem do ich miejsc zamieszkania w celu ochrony przechowywanej żywności 
i odpadów” - powiedziała. Nawet jeśli wilki miały dużo czasu, aby utworzyć watahę związaną z ludźmi, pierwsi ludzie mogli je odstraszyć.
Wyniki nie oznaczają również, że padlinożerstwo było jedynym sposobem, zauważył Capaldi. Ludzie prawdopodobnie odegrali pewną rolę, ale psy również. „Jest wiele procesów, które zachodzą” - mówi. „Prawdopodobnie nie chodzi o to, który z nich to był, ale który z nich był większym czynnikiem”.

Wyniki podkreślają jednak, że udomowienie to nie tylko coś, co ludzie narzucają innym organizmom. To dwukierunkowa ulica, na której oba gatunki zbliżają się do siebie - początek nowej najlepszej przyjaźni.