„Myślałem, że to insekt”: na Kubie najmniejszy ptak na świecie zachwyca turystów

Zdjęcie: YAMIL LAGE / AFP

Aby zobaczyć najmniejszego ptaka na świecie, należy udać się na Kubę. Obecny tylko na największej wyspie Karaibów i uznawany za najmniejszego ptaka na świecie, koliber-mucha mierzy od 5 do 6 cm, a jego waga waha się od 1,6 do 2,5 grama. Jego nazwa naukowa to „Mellisuga helenae”. W języku francuskim znany jest także jako „koliber Heleny”. 

Kubańczycy nazwali go „zunzuncito”, co oznacza mały „zunzun”, ogólny termin używany do określenia kolibrów, nawiązujący do brzęczenia ich skrzydeł, które mogą bić nawet 100 razy na sekundę. W zacienionym ogrodzie Bernabe Hernandeza, w Palpite, na południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy, rosną mango, gujawy, awokado... tego dnia goszczą pół tuzina tych kolibrów. Latają w zawrotnym tempie po ogrodzie, podziwiani przez kilku turystów, trzymających w rękach telefony komórkowe.

Strefa wilgotna

Jednak nic nie wskazywało na to, że Bernabe Hernandez i jego żona Juana Matos zamienią swój skromny ogród w cenne obserwatorium, które dzisiaj nosi nazwę „La casa de los colibries” (Dom kolibrów) i jest otwarte dla zwiedzających. Wszystko zaczęło się około dwudziestu lat temu, kiedy Bernabe musiał zacząć od nowa, po tym jak huragan Michelle zniszczył jego dom w osadzie położonej wewnątrz Cienaga de Zapata, największej strefie wilgotnej na Karaibach. Rząd przydzielił mu materiały oraz teren, aby odbudować dom w wiosce Palpite, na skraju Cienagi. „Przeprowadziłem się tutaj, ale nie było żadnych ptaków” - opowiada. „Wtedy posadziłem +ponasi+, aby zapewnić cień i przyciągnąć kilka ptaków” - mówi, odnosząc się do krzewu (Hamelia patens), którego owoce są znane z przyciągania ptaków.

Nektar kwiatów

Jednak nie wiedział, że koliber szczególnie uwielbia nektar z karminowych kwiatów „ponasi” i pierwsze łakomczuchy nie każą na siebie długo czekać. „Kiedy po raz pierwszy zobaczyłem »zunzuncito«, pomyślałem, że to owad” - opowiada. Postanawia więc posiać kolejne „ponasi”, które mają tę wyjątkową cechę, że kwitną przez cały rok. Stopniowo ogród przyciąga kolibry, które gniazdują w pobliskim lesie. Oprócz ptaka-muchy, u Bernabe można zobaczyć także inny gatunek kolibra, nieco większy (10 cm) i bardziej powszechny - Szmaragd Ricorda (Riccordia ricordii), występujący nie tylko na Kubie, ale także na kilku pobliskich karaibskich wyspach.

Czerwona głowa

Dzięki poradom, które otrzymali od przewodników Parku Narodowego Cienaga de Zapata, słynącego z niezwykłej różnorodności gatunków ptaków (175 gatunków, migracyjnych i endemicznych), Bernabe i Juana nauczyli się przygotowywać odpowiednią mieszankę wody i cukru do karmidełek oraz starannie je czyścić, aby uniknąć rozwoju grzybów. 

Na podstawie swoich obserwacji para nie może przestać mówić o zachowaniu ptaka, którego samiec podczas sezonu rozrodczego ozdabia swoją głowę na czerwono, a także o jego zdolności do latania do tyłu lub w zawisie, co nie przestaje fascynować naukowców i turystów. Dla Orestesa Martineza, również pochodzącego z Cienaga de Zapata i uznanego amatora ornitologa, sanktuarium Bernabe jest korzystne dla kolibra.

Szybki lot

„To chroni ptaka. W okresie rozrodczym samica łatwiej zbiera pokarm dla piskląt” – wyjaśnia, podczas gdy „Mellisuga helenae” jest klasyfikowany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) jako gatunek „prawie zagrożony”, a szacowana populacja wynosi od 22 000 do 66 000 osobników. Przewodnik przypomina, że kiedy huragan Michelle uderzył w ten region w 2001 roku, „zunzuncito” zniknęło – nie było kwiatów, wiele ptaków zginęło. Choć Bernabe Hernandez nie jest w stanie dokładnie określić, ile kolibrów codziennie odwiedza jego ogród, ponieważ ich szybki lot utrudnia jakiekolwiek liczenie, twierdzi, że widuje je przez cały rok. Cieszy się, że Kuba „ma najmniejszego ptaka na świecie”.