Najbardziej ryzykowna asteroida w historii nie zagraża już Ziemi

Zdjęcie:  ATLAS/University of Hawaii/NASA/AP

Według szacunków NASA prawdopodobieństwo kolizji w grudniu 2032 roku wynosi 0,0017%, natomiast ESA ocenia ryzyko na 0,002%. Oznacza to, że istnieje tylko 1 na 59 000 szans na zderzenie, czyli 99,9983% pewności, że asteroida bezpiecznie minie Ziemię za siedem lat. NASA dodała również, że nowe dane wskazują na 1,7% szansy, iż asteroida uderzy w Księżyc. Jednak nawet te niewielkie szanse nie stanowią zagrożenia dla naszej planety 

„Gdy po raz pierwszy odkryto asteroidę 2024 YR4, istniało bardzo niewielkie, ale zauważalne ryzyko jej uderzenia w Ziemię w 2032 roku” – podała agencja w poniedziałek.

„W miarę napływania kolejnych obserwacji do Minor Planet Center, eksperci z Centrum Badań Obiektów Bliskich Ziemi (CNEOS) w NASA Jet Propulsion Laboratory byli w stanie precyzyjniej obliczyć trajektorię asteroidy. Obecnie wiadomo, że nie istnieje żadne istotne zagrożenie ze strony tego obiektu przez co najmniej najbliższe sto lat. Najnowsze obserwacje jeszcze bardziej zmniejszyły niepewność dotyczącą przyszłej trajektorii, a możliwe położenie asteroidy 22 grudnia 2032 roku przesunęło się dalej od Ziemi.”

Spadek zagrożenia do zera

W miniony weekend asteroida spadła do poziomu 0 na 10 w skali zagrożenia uderzeniem (Torino Impact Hazard Scale), służącej do klasyfikowania potencjalnych kolizji obiektów kosmicznych z Ziemią. Poziom 0 oznacza, że „prawdopodobieństwo kolizji wynosi zero lub jest tak niskie, że można je uznać za zerowe”. Skala ta obejmuje również drobne obiekty, takie jak meteory, które spalają się w atmosferze, oraz rzadkie przypadki spadających meteorytów, które epizodycznie powodują szkody.

Asteroida 2024 YR4 została wykryta przez teleskopy 27 grudnia 2024 roku i według szacunków ma od 40 do 90 metrów średnicy, co odpowiada wielkości dużego budynku. Gdyby uderzyła w Ziemię, mogłaby spowodować poważne zniszczenia na poziomie lokalnym.

Szybkie zmniejszenie zagrożenia zawdzięczamy „żmudnej, lecz niezwykle ważnej pracy astronomów”, którzy prowadzili regularne obserwacje asteroidy przy użyciu teleskopów na całym świecie – powiedział Richard Binzel, wynalazca skali Turyn (Torino Scale) oraz profesor planetologii i inżynierii kosmicznej w Massachusetts Institute of Technology (MIT).

„Jestem pozytywnie zaskoczony, że udało nam się tak szybko obniżyć prawdopodobieństwo kolizji” – powiedział Binzel.

„Nie byłoby dobrze, gdyby ta niepewność utrzymywała się przez długi czas, ponieważ finalnie wynik miał spaść do zera. Mówiąc wprost: albo asteroida nas ominie (co oznacza 0% ryzyka), albo nas trafi (co oznacza 100%). Wszelkie wartości pośrednie to po prostu przestrzeń naszej niepewności. Nie chcieliśmy, by ta niepewność utrzymywała się przez wiele miesięcy.

Od rekordowego zagrożenia do całkowitego bezpieczeństwa

Na początku zeszłego tygodnia 2024 YR4 na krótko pobiła rekord, który wcześniej należał do asteroidy Apophis, wykrytej w 2004 roku. W szczytowym momencie zagrożenia 2024 YR4 osiągnęła poziom 3 w skali Torino i miała 3,1% szansy na uderzenie w Ziemię w 2032 roku – wynika z danych NASA. Według ESA ryzyko wynosiło 2,8%. Różnice w ocenach wynikają z zastosowania różnych narzędzi do modelowania orbity asteroidy i przewidywania potencjalnych kolizji. Oba wyniki jednak przekroczyły 2,7% ryzyka, które wcześniej było przypisywane Apophis, co czyniło 2024 YR4 najgroźniejszą asteroidą wykrytą w ciągu ostatnich dwóch dekad.

Jednak podobnie jak w przypadku Apophis, naukowcy spodziewali się, że ryzyko 2024 YR4 początkowo wzrośnie, a następnie spadnie do zera wraz z pojawieniem się nowych danych, które pozwolą dokładniej określić jej trajektorię. Dla porównania, Apophis ma średnicę 350 metrów, co sprawia, że potencjalne zniszczenia byłyby znacznie większe niż w przypadku 2024 YR4. Apophis osiągnął poziom 4 w skali Torino, ponieważ mógł spowodować regionalne szkody, podczas gdy 2024 YR4 osiągnęła poziom 3, ponieważ zagrożenie ograniczało się do skali lokalnej – wyjaśnił Binzel.

Ostatecznie Apophis, podobnie jak 2024 YR4, szybko spadł do poziomu 0, gdy astronomowie znaleźli wcześniejsze obserwacje, które pozwoliły precyzyjniej określić jego orbitę. Chociaż Apophis w 2029 roku przeleci bardzo blisko Ziemi i będzie badany przez liczne misje kosmiczne, przez co najmniej następne sto lat nie stanowi zagrożenia.

Jak astronomowie minimalizują niepewność?

Największym wyzwaniem dla astronomów jest określenie nieznanych czynników, takich jak rozmiar i dokładna orbita nowo odkrytych asteroid. W przypadku 2024 YR4 kluczowe były nocne obserwacje, możliwe po pełni Księżyca 12 lutego, które pozwoliły szybko zmniejszyć poziom ryzyka.

Obserwacje prowadzono przy użyciu kilku kluczowych teleskopów, w tym:

• Canada-France-Hawaii Telescope i Subaru Telescope na Hawajach,
• Haleakala-Faulkes Telescope North, również na Hawajach,
• Magdalena Ridge Observatory w Nowym Meksyku,
• Gemini South Observatory w chilijskich Andach,
• Lowell Discovery Telescope w Arizonie,
• Nordic Optical Telescope na Wyspach Kanaryjskich.

„Atmosfera nad Maunakea jest bardzo stabilna, co pozwala teleskopom rejestrować niezwykle ostre obrazy, lepsze niż w większości innych lokalizacji na świecie” – powiedział David Tholen, astronom z Uniwersytetu Hawajskiego.

Co dalej?

Prawdopodobieństwo kolizji 2024 YR4 spadło w ostatniej chwili. Astronomowie obawiali się, że asteroida wkrótce oddali się od Ziemi w prostej linii, przez co w kwietniu stanie się niewidoczna dla teleskopów naziemnych i nie pojawi się ponownie aż do czerwca 2028 roku. Jednak badania nad 2024 YR4 będą kontynuowane, a już w marcu Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba ma przeprowadzić obserwacje, które pozwolą jeszcze dokładniej określić orbitę i rozmiar tej asteroidy.