Narażenie na działanie azbestu nadal stanowi zagrożenie dla zdrowia – nawet 25 lat po zakazie jego stosowania

Źródło: https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/czarno-bialy-plot-fechtowac-ochrona-13364320/; autor: Sonny Sixteen, 4 sierpnia 2022 roku

Szkodliwe dla zdrowia działanie azbestu może być podstępne. Objawy mogą pojawić się dopiero po dziesięcioleciach, a po postawieniu diagnozy większość pacjentów umiera w przeciągu dwóch lat.

Według Health and Safety Executive (HSE), brytyjskiego organu regulacyjnego ds. zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy, każdego roku ponad 5 tys. osób umiera z powodu chorób wywoływanych przez azbest, co plasuje go na pierwszym miejscu wśród przyczyn zgonów związanych z pracą w Wielkiej Brytanii.

Niebezpieczny, ale powszechny

Azbest to grupa niebezpiecznych, ale naturalnie występujących minerałów włóknistych, szeroko stosowanych od dziesięcioleci ze względu na ich właściwości termoodporne i izolacyjne. Najczęściej stosowane z nich to chryzotyl (biały azbest), amozyt (brązowy azbest) i krokidolit (niebieski azbest).

Włókna te są bardzo trwałe i odporne na ciepło, prąd elektryczny i uszkodzenia chemiczne, co sprawiło, że azbest stał się popularnym materiałem w różnych gałęziach przemysłu, zwłaszcza w budownictwie oraz przemyśle wytwórczym w XX wieku.

Niepokojący jest fakt, że pomimo znanych zagrożeń związanych z azbestem pozostaje on powszechnym materiałem występującym w wielu budynkach szkolnych w Wielkiej Brytanii. Według ankiety przeprowadzonej przez Ministerstwo Edukacji w 2019 roku, ponad 80% szkół państwowych w Anglii i około 60% szkół w Szkocji i Walii nadal ma azbest „obecny na swoim terenie”.

Azbest jest uważany za bezpieczny tak długo, jak jego struktura pozostaje nienaruszona. Jeśli jego włókna ulegną uszkodzeniu, materiał ten staje się wysoce niebezpieczny dla osób wystawionych na jego działanie.

(Nie)zdrowa edukacja

Gdy włókna azbestu unoszą się w powietrzu i są wdychane przez człowieka, mogą powodować poważne zmiany w komórkach płuc oraz w innych narządach. Główne problemy zdrowotne związane z narażeniem na działanie azbestu to m.in. rak płuc, międzybłoniak opłucnej czy pylica azbestowa – przewlekła choroba płuc, która prowadzi do powstawania blizn w tkance płucnej i poważnych trudności w oddychaniu. Międzybłoniak jest rzadkim, ale agresywnym nowotworem atakującym wyściółkę płuc – a czasem także brzucha lub serca. Niestety, jak wykazały moje badania, leczenie pacjentów z tą chorobą jest bardzo trudne.

Statystyki HSE pokazują, że w latach 2011-2020 na międzybłoniaka zmarło 111 nauczycieli, a w 2021 roku na raka zmarło 23 nauczycieli. W raporcie z 2021 roku, sporządzonym przez Joint Union Asbestos Committee (JUAC), grupę utworzoną w celu ochrony pracowników i uczniów przed ryzykiem związanym z azbestem, szacuje się, że „w latach 1980-2017, z powodu narażenia na działanie azbestu znajdującego się w szkołach, na międzybłoniaka zmarło 1 tys. nauczycieli i członków personelu pomocniczego oraz 9 tys. byłych uczniów”.

Śmiertelny rozkład

Gmachy szkół państwowych wzniesione w Wielkiej Brytanii w latach 1950-1999 prawdopodobnie zostały zbudowane przy użyciu materiałów zawierających azbest. Pomimo zapewnień, że azbest jest bezpieczny w przypadku właściwej konserwacji, istnieją obawy, że niszczejący stan wielu budynków szkół państwowych w Wielkiej Brytanii powoduje, że nauczyciele i dzieci są narażeni na działanie azbestu.

W październiku 2024 roku dyrektor generalny organizacji charytatywnej Mesothelioma UK, Liz Darlison, wyznała MailOnline, że: „Ciągła obecność azbestu w rozpadających się gmachach szkolnych jest jak bomba, która pomału eksploduje. To niewiarygodna tragedia i hańba narodowa, że nie robimy więcej na rzecz ochrony ludzi, a zwłaszcza dzieci”.

Kruszejące budynki mogą naruszać włókna azbestu, powodując ich uwalnianie, a następnie wdychanie przez nauczycieli i uczniów. Włókna te są niewidoczne – nie można ich zobaczyć, wywęszyć ani wyczuć w powietrzu lub na ubraniach, więc nie sposób stwierdzić, czy było się na nie narażonym – do momentu, gdy jest już za późno.

Wszystko wskazuje na to, że jedynym sposobem na ostateczne wyeliminowanie zagrożeń dla zdrowia, spowodowanych azbestem jest usunięcie go z budynków użyteczności publicznej. Ścisłe egzekwowanie przepisów, edukacja społeczeństwa, programy bezpiecznego usuwania azbestu i pomoc osobom, które były narażone na jego działanie będą miały kluczowe znaczenie dla eliminacji wszelkich zagrożeń dla zdrowia spowodowanych wystawieniem na działanie azbestu.