Naukowcy rekonstruują twarz starożytnego chińskiego cesarza

Rekonstrukcja twarzy cesarza Wu, starożytnego chińskiego władcy północnej dynastii Zhou. Zdjęcie: Pianpian Wei

Chiński zespół naukowców, wykorzystując starożytne DNA, zrekonstruował twarz cesarza, który panował 1,5 tys. lat temu. Cesarz Wu z północnej dynastii Zhou rządził od 560 do 578 roku n.e. Rekonstrukcja twarzy została dokładnie opisana w pracy opublikowanej 28 marca 2024 r. w czasopiśmie Current Biology. Praca rzuca nieco światła na potencjalną przyczynę śmierci cesarza Wu oraz na szlak migracyjny imperium koczowniczego, które kiedyś sprawowało władzę na części terenów północno-wschodniej Azji. Jako władca cesarz Wu jest znany z budowy silnej armii oraz zjednoczenia północnej części Chin po pokonaniu północnej dynastii Qi. Grobowiec cesarza Wu został odkryty w północno-zachodnich Chinach w 1996 roku. 

Archeolodzy znaleźli kilka kości, w tym prawie całą czaszkę. Od tamtego czasu nastąpił postęp technik badań DNA. Zespół omawianej pracy był w stanie odzyskać ponad milion polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP-y, snip) z jego DNA. Każdy SNP reprezentuje różnicę w pojedynczym bloku budulcowym DNA. SNP-y występują normalnie w całym DNA, a każdy ludzki genom ma ich około czterech do pięciu milionów. Identyfikacja jako SNP następuje wtedy, gdy wariant występuje u minimum 1% populacji. Istnieje ponad 600 mln SNP-ów w populacjach z całego świata. 

Zespół odkrył SNP-y, które zawierały informacje o odcieniu włosów oraz karnacji cesarza Wu. Historycy uważają, że pochodził z grupy etnicznej Xianbei – starożytnych koczowników, którzy głównie zamieszkiwali obszary dzisiejszej Mongolii oraz północnych i północno-wschodnich Chin. 

„Niektórzy uczeni twierdzą, że lud Xianbei miał egzotyczną urodę, która charakteryzowała się na przykład gęstą brodą, wysokim mostkiem nosowym i żółtymi włosami. Nasza analiza pokazuje, że cesarz Wu miał rysy twarzy typowe dla Azjatów z północy lub wschodu” – powiedział Shaoqing Wen, bioarcheolog na Fudan University oraz współautor. Dzięki danym pobranym ze SNP-ów i czaszce cesarza zespół zrekonstruował jego twarz w postaci 3D, używając do tego oprogramowania Blender o otwartym kodzie źródłowym. Program bazuje na średniej głębokości tkanki miękkiej współczesnych Chińczyków. Wykorzystano również system HIrisPlex-S, który „przewiduje zewnętrzne cechy ludzkie za pomocą 41 SNP-ów”. Dane genetyczne ujawniły, że miał brązowe oczy, czarne włosy i ciemniejszą karnację. 

Jego rysy twarzy były podobne do tych, które można obecnie zobaczyć u mieszkańców północnej i wschodniej Azji. „Nasza praca dała historycznym postaciom życie. Wcześniej ludzie musieli bazować na wzmiankach historycznych czy malowidłach, by wyobrazić sobie, jak wyglądali starożytni. My jesteśmy w stanie bezpośrednio pokazać wygląd ludu Xianbei” – powiedziała Pianpian Wei, paleoantropolog na Fudan University oraz współautorka pracy.

Cesarz Wu zmarł w 578 roku w wieku 36 lat. Niektórzy archeolodzy uważają, że zmarł na skutek choroby, a inni mówią, że został otruty przez swoich rywali. Analiza jego DNA, do której użyto bazy danych zwanej Promethease z pomocą, której ujawniono, że był w grupie zwiększonego ryzyka udaru mózgu, co mogło się przyczynić do jego śmierci. Według autorów pracy odkrycie to pokrywa się z zapiskami historycznymi, które opisują, że cesarz Wu miał potencjalne objawy udaru – afazję, opadające powieki oraz nieprawidłowy chód. Analiza genetyczna również pokazuje, że lud Xianbei spółkował z grupą etniczną Han, kiedy emigrowali do północnych Chin. „To jest ważna informacja, która pomaga zrozumieć, jak starożytni rozprzestrzeniali się po Eurazji i jak się integrowali z miejscowymi” – powiedział Wen. 

Podczas przyszłych badań zespół planuje skupić się na studiowaniu DNA ludzi, którzy żyli w starożytnym mieście Chang’an w północno-zachodnich Chinach. Chang’an było stolicą wielu chińskich i wschodnich imperiów przez tysiące lat.  Znajdowało się również na wschodnim krańcu słynnego Jedwabnego Szlaku – kluczowej eurazjatyckiej sieci handlowej od II wieku p.n.e. do XV wieku. Naukowcy mają nadzieje, że analiza DNA ujawni więcej informacji dotyczących migracji i wymiany kulturowej w starożytnych Chinach.