Naukowcy twierdzą że sowy płomykówki kamuflują się naśladując księżyc

Wiele sów płomykówek ma białe spody, cecha, która według naukowców może pozwalać ptakom na skutecznie naśladować księżyc jako formę kamuflażu. Zdjęcie: Education Images/Universal Images Group Editorial/Getty Images

Upierzenie na podbrzuszu oraz skrzydłach jest lśniąco białe, niecodzienna cecha, która w teorii powinna utrudniać zbliżenie się do ofiary bez bycia zauważonym. W przeciwieństwie do sowy śnieżnej, sowa płomykówka żyje na szerokościach geograficznych, gdzie śnieg nie pada regularnie. Paradoksalnie jasne upierzenie sowy płomykówki zdumiało biologa Juanjo Negro oraz jego kolegów, którzy myśleli, że to intrygujące zjawisko biologiczne potrzebowało dalszego badania.

„Zaczęliśmy od intuicyjnego przeczucia, że ta wyróżniająca się biel sowy płomykówki jest tak szokująca, że powinna oznaczać jakąś przewagę adaptacyjną” poinformował Negro, profesor badań w Doñana Biological Station–Spanish National Research Council w Sewilli w Hiszpanii, za pośrednictwem poczty elektronicznej.

Poprzednie badania z września 2019 roku sugerowały, że jasne białe ubarwienie było zasadniczo formą napawania obawą i szokiem, wykorzystując niechęć gryzoni do jasnego światła. Biel tych sów sprawiała, że drapieżnik był lepiej widoczny dla gryzoni – które zastygały ze strachu – ułatwiając zabijanie nornic. Natomiast najnowsze badanie Negro oraz jego zespołu sugeruje, że olśniewająco białe upierzenie sowy płomykówki jest w rzeczywistości formą nocnego kamuflażu lub kontroświetlenia, które daje myśliwemu element zaskoczenia.

Według nowego badania białe ubarwienie sowy płomykówki pozwala ptakowi na zbliżenie się do ofiary bez zostania wykrytym. Zdjęcie: Juanjo Negro

Pióra sowy płomykówki pasują do światła księżyca
Biała odblaskowa dolna część ptaka efektywnie imituje światło księżyca, według nowego badania opisującego odkrycia zespołu, które zostały opublikowane w poniedziałek w amerykańskim czasopiśmie naukowym PNAS. Jasne upierzenie pozwala sylwetce ptaka na wtopienie się w nocne niebo, utrudniając myszom i innym gryzoniom na dostrzeżenie sowy.

„Kiedy księżyc jest widoczny, niebo ma pewną jasność, która zmienia się w zależności od kierunku obserwacji. W takich warunkach ciemny ptak byłby widoczny przez swoją potencjalną ofiarę jako czarna sylwetka na tle nieba” powiedział Negro, autor wiodący doświadczenia. “Jednakże, jeśli brzuszna część ptaka jest wystarczająco odblaskowa – innymi słowy, jeśli jest wystarczająco „biała” – jest w stanie odbić dużą część księżyca”. Zgodnie z obliczeniami naukowców, kontrast między odblaskowymi, biały spodami sów płomykówek, a szerokimi obszarami oświetlonego nocnego nieba spada poniżej progu dostrzegania przez gryzoni, pozwalając tym ptakom na zbliżenie się do ofiary w obrębie kilku metrów z szerokiego zakresu kierunków bez zostania wykrytym. „To wyjaśnienie nie zostało wcześniej zaproponowane do uzasadnienia bieli sów płomykówek” dodał Negro.

Podobne zjawisko występuje w oceanie, gdzie ryby często mają jasne spody, aby dopasować się do oświetlonej słońcem wody i sprawić, że są mniej widoczne dla drapieżników pływających w głębinach poniżej.

Jednakże, nie wszystkie sowy płomykówki mają białe podbrzusza – niektóre mają czerwonawo-brązowe upierzenie. Niegro powiedział, że badania nie sprawdzały jaki jest związek między sukcesem łowieckim a kolorem upierzenia, ale wcześniejsze badania sugerowały, że bielsze sowy płomykówki były skuteczniejszymi łowcami podczas pełni księżyca niż ich ciemniejsze odmiany.

Sowa płomykówka przedstawiona na zdjęciu siedzi w nocy pod rozgwieżdżonym niebem w Suffolk w Wielkiej Brytanii. Zdjęcie: Jamie Hall/Shutterstock

Jaskrawobiały efekt szoku vs maskowanie
Ekspert od sów płomykówek – Alexandre Roulin, profesor biologii na wydziale ekologii i ewolucji Uniwersytetu w Lozannie, który przeprowadził wcześniejsze badania sugerujące, że białe ubarwienie tego gatunku szokuje oraz unieruchamia ofiarę – powiedział, że nie jest w pełni przekonany do nowego wyjaśnienia. Jednakże, rzekł, że nie może tego wykluczyć. „Nie chcemy od razu odrzucać hipotezy autorów. W rzeczywistości, może ona być komplementarna do naszej własnej. Być może długich dystansach to białe upierzenie pomaga w kamuflażu, podczas gdy, na bliższej odległości może sprawić, że sowa jest bardziej widoczna” przekazał za pośrednictwem poczty elektronicznej.

Kluczowym aspektem, który Roulin powiedział, że wymaga dalszego wyjaśnienia jest zachowanie nornic w świetle księżyca. „Zaobserwowaliśmy, że nornice pozostawały unieruchomione dłużej, kiedy zbliżająca się sowa była biała, a nie czerwonawa. Poprzednie badania wykazały, że unieruchomienie jest reakcją przeciw drapieżnikom” powiedział Roulin. „Bazując na tym, można stwierdzić, że nornice rozpoznają białą sowę jako drapieżnika, co sugeruje, że ta sowa jest widoczna, a niezakamuflowana”.

Negro powiedział, że zdolność sowy do latania w całkowitej ciszy jest cechą, która pomaga ukrycie zbliżyć się do ofiary, nie zgadza się z pomysłem, że drapieżnik chciałby być bardziej widoczny. Jednakże, zgodził się, że nowa hipoteza nie obala całkowicie poprzedniej teorii. Kamuflaż jest często uważany za zjawisko dzienne oparte na świetle i cieniu. Naukowiec powiedział, że prawdopodobnie są inne formy ubarwienia zwierząt, które służą za kamuflaż nocny, ale nie zostały tak dobrze zbadane, jak taktyki dziennego ukrywania się. „Ekologia nocna jest rozwijającą się dziedziną, a biorąc pod uwagę, że połowa zwierząt na tej planecie jest zasadniczo nocna, adaptacje do naturalnych cykli Księżyca są z pewnością powszechne”.