Naukowcy wyjaśniają anomalię wzrostu Mount Everestu

Źródło: Reuters/Desmond Boylan

Podczas, gdy on i reszta Himalajów kontynuują nieubłagany wzrost, który sięga ich narodzin około 50 milionów lat temu, kiedy subkontynent indyjski zderzył się z Eurazją, Everest rośnie bardziej, niż oczekiwano z tego powodu. Naukowcy uważają teraz, że znają powód, dla którego tak się dzieje, a ma to związek z monumentalnym połączeniem dwóch pobliskich systemów rzecznych. Everest zyskał około 49-164 stóp (15-50 metrów) wysokości z powodu tej zmiany w regionalnym systemie rzecznym, a rzeka Kosi połączyła się z rzeką Arun około 89 000 lat temu, szacują badacze. Przekłada się to na tempo podnoszenia się około 0,01-0,02 cala (0,2-0,5 milimetra) rocznie.

Proces geologiczny, jak twierdzą, nazywa się odbiciem izostatycznym. Obejmuje on podnoszenie się mas lądowych na skorupie ziemskiej, gdy ciężar powierzchni maleje. Skorupa, najbardziej zewnętrzna warstwa Ziemi, zasadniczo unosi się na warstwie płaszcza wykonanej z gorącej, półpłynnej skały. W tym przypadku połączenie rzek – przypominające wrogie przejęcie, w którym Kosi podporządkowała sobie Arun, gdyż rzeki z czasem zmieniły swój bieg – doprowadziło do przyspieszonej erozji, która zniosła ogromne ilości skał i gleby, zmniejszając ciężar regionu w pobliżu Everestu.

„Odbicie izostatyczne można porównać do pływającego obiektu, który dostosowuje swoje położenie po usunięciu ciężaru” – powiedział geolog, Jin-Gen Dai z Chińskiego Uniwersytetu Geologii w Pekinie, jeden z liderów badania opublikowanego w poniedziałek w czasopiśmie Nature Geoscience.

„Gdy ciężki ładunek, taki jak lód lub zerodowana skała, zostaje usunięty ze skorupy ziemskiej, grunt pod nim powoli się podnosi, podobnie jak łódź, unosi się na wodzie po rozładowaniu ładunku” – dodał Dai.

Główny wąwóz połączonego systemu rzecznego znajduje się około 28 mil (45 km) na wschód od Everestu. Naukowcy, którzy posłużyli się modelami numerycznymi do symulacji ewolucji systemu rzecznego, oszacowali, że odbicie izostatyczne odpowiada za około 10% rocznego tempa podnoszenia się Mount Everestu. Ten proces geologiczny nie jest charakterystyczny wyłącznie dla Himalajów.

„Klasycznym przykładem jest Skandynawia, gdzie ziemia wciąż się podnosi w odpowiedzi na topnienie grubych pokryw lodowych, które pokrywały region podczas ostatniej epoki lodowcowej. Proces ten trwa do dziś, wpływając na linie brzegowe i krajobrazy, tysiące lat po ustąpieniu lodu” – powiedział Dai.

Współautor badania, Adam Smith, doktorant nauk o Ziemi na University College London, powiedział, że pomiary GPS wskazują na ciągły wzrost Mount Everestu i pozostałych Himalajów. To podniesienie przewyższa ciągłą erozję powierzchniową, spowodowaną czynnikami takimi, jak wiatr, deszcz i przepływ rzeki. W miarę trwania erozji, tempo podnoszenia się Everestu z odbicia izostatycznego może wzrosnąć, powiedział Smith. Sąsiednie szczyty, w tym Lhotse, czwarty najwyższy na świecie i Makalu, piąty najwyższy, również otrzymują wsparcie z tego samego procesu. Lhotse doświadcza tempa podnoszenia podobnego do Everestu. Makalu, położony bliżej Arun, ma nieco wyższe tempo podnoszenia.

„Te badania podkreślają dynamiczną naturę naszej planety. Nawet pozornie niezmienna cecha, taka jak Mount Everest, podlega ciągłym procesom geologicznym, przypominając nam, że Ziemia nieustannie się zmienia, często w sposób niezauważalny w naszym codziennym życiu” – powiedział Dai.

Zewnętrzna, sztywna część Ziemi podzielona jest na kolosalne płyty, które stopniowo przesuwają się w procesie zwanym tektoniką płyt, przy czym Himalaje wyrastają w wyniku zderzenia dwóch płyt.

Everest, zwany także Sagarmatha w języku nepalskim i Chomolungma w języku tybetańskim, znajduje się na granicy Nepalu i Tybetańskiego Regionu Autonomicznego Chin. Został nazwany na cześć George'a Everesta, brytyjskiego geodety z XIX wieku w Indiach.

„Mount Everest zajmuje wyjątkowe miejsce w ludzkiej świadomości” – powiedział Dai.

„Fizycznie reprezentuje najwyższy punkt Ziemi, co nadaje mu ogromne znaczenie po prostu z racji jego wysokości” — dodał Dai. „Kulturowo Everest jest święty dla lokalnych społeczności Szerpów i Tybetańczyków. Globalnie symbolizuje ostateczne wyzwanie, ucieleśniając ludzką wytrzymałość i naszą chęć przekroczenia postrzeganych ograniczeń”.