Neurolodzy odkryli nowe sposoby radzenia sobie ze strachem

Podstawowy obraz kobiety wyglądającej na przestraszoną. Nowoczesna technologia może zaoferować rozwiązania długo utrzymujących się lęków i fobii. DEAGREEZ/GETTY

Chroniczny strach i niepokój mogą negatywnie wpływać na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, oddziałując na wszystko, od pracy żołądka po jakość snu. Jednak nowe badania sugerują, że nowoczesna technologia może pomóc ludziom przezwyciężyć swoje lęki i fobie.

„Wirtualna rzeczywistość może zmienić sposób myślenia i odczuwania u ludzi poprzez wystawianie ich na nowe doświadczenia” – powiedziała Newsweekowi Masahiko Haruno, neurobiolog w Japońskim Centrum Informacji i Sieci Neuralnych oraz profesor na Uniwersytecie w Osace w Japonii. „Badania wykazały, że doświadczenia w VR (z ang. virtual reality) mogą zniwelować akrofobię [lęk wysokości], uprzedzenia rasowe i bariery mentalne w rozwiązywaniu problemów matematycznych”.

W niedawnym badaniu Haruno i jej zespół sprawdzili, w jaki sposób wirtualna rzeczywistość może pomóc osobom z poważnym lękiem wysokości poprzez symulację lotu. W eksperymencie uczestnicy mogli kontrolować film, w którym latali nad miastem. „Zaletą VR jest danie ludziom pełnej kontroli nad ich otoczeniem, co umożliwia im przewidywanie rezultatów swoich działań, a tym samym uniknięcie poczucia strachu” – powiedziała Haruno.

Po tym ćwiczeniu uczestnicy zostali poproszeni o przejście po desce w wirtualnej rzeczywistości. Odkryli, że uczestnicy, którzy byli w stanie kontrolować swoje doświadczenia z lataniem, wykazywali znacznie mniejszą reakcję strachu niż ci, którzy oglądali ten sam film, ale nie mieli nad nim kontroli. Wyniki tych badań zostały zaprezentowane 13 listopada na dorocznym spotkaniu Society for Neuroscience.

Jednak wirtualne wystawienie na przerażające bodźce może dać najlepsze rezultaty tylko wtedy, gdy w grę wchodzą ruchy ciała. „Możemy zakładać, że te wirtualne doświadczenia, które bardziej naśladują naturalistyczne scenariusze i konteksty z prawdziwego życia, mogą z większym prawdopodobieństwem przenieść się na reakcje w życiu codziennym” – powiedziała Newsweekowi Ai Koizumi, badacz neurologii i psychologii w Sony Computer Science Labs.

W niedawnym badaniu, które również zostało zaprezentowane na Neuroscience 2023, Koizumi i jej zespół przeszkolili uczestników w walce z agresywnym nieznajomym w przestrzeni 3D. Dwadzieścia cztery godziny po zakończeniu ćwiczenia uczestnicy nadal wykazywali znacznie zmniejszone reakcje strachu, czego nie zaobserwowano u uczestników, którzy obejrzeli jedynie film szkoleniowy.

„Nasze badanie sugeruje, że wykorzystanie ruchów własnego ciała w celu kontroli groźnych sytuacji w przestrzeni wirtualnej może być jednym ze sposobów przezwyciężenia strachu” – powiedziała Koizumi. „Jednakże może nie istnieć jeden uniwersalny sposób, który przyniósłby takie same korzyści każdemu z nas. Nasz sposób polegający na ucieleśnieniu może dotyczyć tylko niektórych osób, na przykład tych, które są gotowe doświadczyć takich wirtualnych zagrożeń i fizycznie z nimi walczyć”.

„Walka ze strachem jest z pewnością trudna, a procedury łagodzące często muszą być dostosowane indywidualnie. Dlatego ten sposób sugerujemy bardzo ostrożnie, jako jedną z możliwych przyszłych opcji uzupełniających”. Obydwa badania pokazują, że nauka stawiania czoła swoim lękom w kontrolowanym, wirtualnym środowisku może pomóc złagodzić chroniczny stres związany z przerażającymi nas sytuacjami.

„Wykorzystanie nowatorskich technologii, takich jak VR, może umożliwić nowy sposób ponownego zbadania znaczenia ruchów ciała u ludzi, potencjalnie zwiększając nasze zrozumienie mechanizmów strachu i niepokoju oraz możliwą interwencję w tym zakresie” – powiedziała Koizumi.