Nieopodal Ziemi odkryto ogromny obłok molekularny

Zdjęcie: Thomas Müller (HdA/MPIA)/Thavisha Dharmawardena (NYU)

Ten gazowy obłok, nazwany Eos po greckiej bogini świtu, byłby wielką częścią nocnego nieba, gdyby był widoczny gołym okiem. Jego szerokość odpowiada 40 szerokościom Księżyca i waży 3400 razy więcej niż Słońce, według badania opublikowanego przez dziennik “Nature Astronomy”. “W astronomii zobaczenie tego, co wcześniej niewidoczne, zazwyczaj oznacza spoglądanie głębiej za pomocą coraz bardziej czułych teleskopówby, by namierzać te mniejsze planety … te dalsze galaktyki” - powiedział jeden z autorów badania, Thomas Haworth, astrofizyk z Uniwersytetu Queen Mary w Londynie. “To było praktycznie na wyciągnięcie ręki, a my to przeoczyliśmy” - dodał.

Obłoki molekularne składają się z gazów i pyłu, z których mogą powstawać cząsteczki wodoru i tlenku węgla (II). Gęste skupiska wewnątrz obłoków mogą się rozpaść, tworząc nowe gwiazdy. Naukowcy zazwyczaj odnajdują obłoki molekularne używając radia i podczerwieni, które pomagają odczytać chemiczną sygnaturę tlenku węgla (II), wyjaśnił Haworth. “Zazwyczaj szukamy tlenku węgla (II). Wystarczy jeden atom węgla i tlenu, aby światło rozeszło się w długościach fali możliwych do zarejestrowania”.

Jednakże Eos pozostawał w ukryciu mimo bliskiej odległości do Ziemi ze względu na niski poziom tlenku węgla (II), wobec czego nie wykazuje obecności charakterystycznych dla obłoków zjawisk, będąc badanym tradycyjnymi metodami, stwierdzili naukowcy. Kluczem tego odkrycia okazało się szukanie światła ultrafioletowego emitowanego przez wodór. “W tym przypadku, udało nam się odkryć obłok tylko dzięki użyciu innego światła” - dodał Haworth. 

Droga do powstania Układu Słonecznego

Haworth wraz z innymi naukowcami odkryli Eos poprzez dane zebrane przez spektrograf daleko ultrafioletowy o nazwie FIMS-SPEAR, który działał jako przyrząd na koreańskim satelicie STSAT-1. Dane zostały opublikowane w 2023 roku, kiedy napotkała je główna autorka badania, Blakesley Burkhart, profesorka nadzwyczajna wydziału fizyki i astronomii w Szkole Sztuk i Nauk Rutgers.

Spektrograf rozbija światło dalekiego ultrafioletu emitowanego przez materiały w długości fal składowych. Działa on podobnie do pryzmy rozbijającej widoczne światło, tworząc spektrum możliwe do analizy przez naukowców. “To pierwszy obłok molekularny odkryty bezpośrednio dzięki dalekiemu ultrafioletowi z cząsteczek wodoru” - powiedziała Burkhart. “Dane pokazały świecące cząsteczki wodoru widoczne dzięki fluorescencji dalekiego ultrafioletu. Ten obłok dosłownie świeci w ciemności.” 

Bliska odległość między obłokiem a Ziemią daje wyjątkową możliwość badania procesu powstawania układów słonecznych, powiedziała Burkhart.  “Nasze odkrycie Eos jest ekscytujące, ponieważ możemy teraz zbadać proces formowania się i rozpadania obłoków molekularnych oraz jak galaktyka rozpoczyna transformację międzygwiezdnych gazów i pyłów w gwiazdy i planety” - stwierdziła Burkhart.

Astronomowie myśleli, że mieli całkiem spore pojęcie o lokalizacji i właściwościach obłoków molekularnych w obszarze ok. 1600 lat świetlnych od Słońca, co sprawia, że to “całkiem fajne odkrycie” jest trochę niespodzianką, powiedziała Melissa McClure, profesorka nadzwyczajna na Uniwersytecie Leiden w Niderlandach. “Ten nowy obłok molekularny, Eos, znajduje się tylko 300 lat świetlnych od Ziemi,  jest on bliżej niż każdy inny obłok dotychczas odkryty” - powiedziała McClure, która nie była zaangażowana w badania. “To zastanawiające, że w naszym Układzie Słonecznym znajduje się coś tak wielkiego, a zostało przeoczone”, dodała McClure. “To porównywalne do mieszkania na przedmieściach z domami uniesionymi nad poziom gruntu, po czym okazałoby się, że luki pod domami kryją podziemne bunkry”.