Od szarości do zieleni: plan przekształcenia cynkowych dachów Paryża w ogrody

Ilustracja: Studio dachów

Jednak to nie dla widoków zostałam tu zaprowadzona przez zespół Roofscapes. Chodziło o zygzakowate dachy, które tworzą rozległy obszar niewykorzystanej, ignorowanej i w większości niewidocznej dla zwykłych ludzi przestrzeni. 

Eytan Levi, Tim Cousin i Olivier Faber uważają, że właśnie to może być kluczem do zapobiegania przegrzaniu miasta po serii upalnych lat, kiedy temperatury w stolicy Francji osiągnęły rekordowy poziom 42,6° C. Pomimo prowadzonej kilka lat temu kampanii mającej na celu uznanie tych dachów za światowe dziedzictwo UNESCO, większość ludzi widziała słynne szare cynkowe dachy Paryża tylko z filmików na TikToku, nakręconych przez nielicznych śmiałków. 

W miarę jak urzędnicy i naukowcy starają się znaleźć rozwiązania dla rosnących temperatur i promować bioróżnorodność w gęsto zaludnionych metropoliach o ograniczonych otwartych przestrzeniach (Paryż jest siódmym najbardziej zatłoczonym miastem na świecie z dobrze udokumentowanym brakiem parków), wydaje się coraz bardziej oczywiste, że odpowiedź, lub jej część, jest nad ich własnymi głowami. 

Nie byłoby to pierwsze miasto, które zaczęłoby wykorzystywać swoje dachy w celach rozwiązania problemów klimatycznych. Zurych ma obowiązkowy program zielonych dachów dla wszystkich płaskich dachów na nowych budynkach nieużywanych od 1991 roku; Linz w Austrii wymaga zielonych dachów od 1984 roku i ma jeden z najgęstszych obszarów zielonych dachów na świecie - około 2,7 m2 na mieszkańca. W Rotterdamie działa również prężny ruch Rethinking Rooftops. 

Paryż stanowi jednak szczególne wyzwanie. Szacuje się, że 70-80% budynków w stolicy Francji - około 110 000 nieruchomości - ma cynkowe dachy, które nie tylko aktywnie przyczyniają się do wzrostu temperatury poprzez pochłanianie ciepła słonecznego, ale także są nachylone, co znacząco utrudnia robienie z nimi czegokolwiek – jest to coś, co Francuzi nazywają casse-tête (ból głowy). 

Zespół Roofscapes sugeruje przezwyciężenie tego problemu za pomocą drewnianych platform przymocowanych do nachylonych paneli w celu stworzenia ogrodów dachowych, tarasów, a nawet chodników. Te, jak twierdzą, przyniosą potrójną korzyść w postaci powstrzymania przegrzewania się metalu, a tym samym obniżenia temperatur w mieście, zwiększenia bioróżnorodności i stworzenia przestrzeni na świeżym powietrzu dla mieszkańców. 

Istnieją jednak oczywiste niebezpieczeństwa, takie jak chociażby ryzyko spadnięcia takiej konstrukcji z dachu. Roofscapes uspokaja jednak, że drewniane konstrukcje zostaną przymocowane do ścian nośnych, a każdy projekt będzie podlegał ścisłemu zatwierdzeniu w oparciu o badania inżynieryjne i bezpieczeństwa. Po zatwierdzeniu, podniebne tarasy mogłyby być tworzone w cenie około 1500-2000 euro za metr kwadratowy. Koszt byłby ponoszony przez właścicieli nieruchomości lub mieszkań, którzy czerpaliby korzyści z dodatkowej przestrzeni i być może, z czasem mogliby uzyskać dostęp do dotacji z rządowego funduszu "transformacji ekologicznej", tak jak obecnie mogą to zrobić właściciele domów, którzy chcą poprawić swoją ocenę energetyczną. 

Prototypowa instalacja jest obecnie badana i ma zostać ukończona na początku przyszłego roku. 

Levi, Cousin i Faber poznali się w szkole architektonicznej w Szwajcarii i wszyscy rozpoczęli karierę w różnych paryskich firmach, dopóki nie poczuli się sfrustrowani powszechnością budownictwa "na zlecenie” oraz sposobu rozwoju, który "nie pozostawiał miejsca na przełomy", w wyniku czego wszyscy zrezygnowali. Zapisali się do MIT School of Architecture and Planning w USA, gdzie w 2020 roku założyli Roofscapes. 

"Przyglądaliśmy się zmianom klimatycznym w mieście, szczególnie podczas upalnego lata, kiedy zdaliśmy sobie sprawę, że te cynkowe dachy leżały na słońcu, gromadząc energię słoneczną i przegrzewając się nawet do 80° C. Przyczyniały się one do powstawania efektu wyspy ciepła w mieście, co oznaczało, że było tam o 10 stopni cieplej niż na innych obszarach", mówi Cousin. 

Kluczowym wyzwaniem jest jednak przekonanie architektów z Bâtiments de France, francuskiego ministerstwa kultury oraz strażników dziedzictwa kulturowego kraju, których instynkty często są bardziej ochronne niż postępowe. 

"Rozmawialiśmy z nimi, co jest już dużym krokiem i wiążemy z tym wielką nadzieję", mówi Levi. Zespół wskazuje na drewniane tarasy Altane w Wenecji jako przykład tego, w jaki sposób konstrukcje dachowe mogą zostać włączone do tradycyjnego otoczenia. 

W zeszłym miesiącu zorganizowali pierwszy paryski festiwal Rooftop we współpracy z francuskim związkiem dekarzy i stowarzyszeniem na rzecz roślinności miejskiej, który jest obecnie planowany jako coroczne wydarzenie. 

"Byliśmy w stanie powitać setki odwiedzających, a reakcje, które otrzymaliśmy, były w przeważającej mierze pozytywne, podkreślając pragnienie ludzi, aby uzyskać dostęp do swoich dachów, odkrywać miasto w inny sposób i zyskać okazje do nawiązywania nieoczekiwanych spotkań", mówi Levi. 

Do tej pory Roofscapes opierał się na dotacjach od władz publicznych i Komisji Europejskiej, ale trzej założyciele mają nadzieję, że pewnego dnia uda im się zarobić na życie. "To trudne i nie jest to najbardziej oczywisty sposób na założenie firmy lub zarabianie pieniędzy, ale mamy nadzieję, że odniesiemy sukces w ciągu dwóch lub trzech lat. Posiadamy duże zainteresowanie ze strony władz publicznych, firm i ludzi", powiedział Levi. 

Poza tym, jak zauważa Cousin: jaka jest alternatywa? 

"Aby mieć jakikolwiek znaczący wpływ na miasto, trzeba mieć wiele tarasów na dachach, ale widzieliśmy ewolucję mentalności wokół tej kwestii. Kilka lat temu ludzie nie byli zainteresowani zmianami klimatycznymi, teraz zdali sobie sprawę, że jest to pilna sprawa. 

"W mieście nie ma innych obszarów, w których można by stworzyć więcej zielonej przestrzeni poza dachami".