Pierścienie Saturna znikną w 2025 roku — oto dlaczego

NASA/JPL/INSTYTUT NAUK KOSMICZNYCH 

Ten kosmiczny akt zniknięcia nastąpi w wyniku złudzenia optycznego, spowodowanego położeniem Ziemi dokładnie w tym samym miejscu, w którym krawędzie cienkich pierścieni są zwrócone w naszą stronę, co sprawia wrażenie, jakby całkowicie zniknęły. 

Saturn to szósta planeta od naszego Słońca i druga co do wielkości planeta w Układzie Słonecznym, mająca dziewięć razy większą od Ziemi średnicę mierzącą około 58 tys. kilometrów. Charakterystyczne pierścienie Saturna składają się z kawałków lodu i skał, które prawdopodobnie spadły na jego orbitę po rozerwaniu większych ciał kosmicznych przez pole grawitacyjne olbrzyma. Pierścienie rozciągają się na odległość 120 000 kilometrów od powierzchni planety, ale są niewiarygodnie cienkie, gdyż ich grubość w niektórych miejscach wynosi zaledwie około 10 metrów. 

To dziwne zjawisko znikania pierścieni ma miejsce mniej więcej raz na 13–16 lat, kiedy płaszczyzna gazowego giganta zbiega się z Ziemią dokładnie w taki sposób, że najcieńsza część pierścieni zwrócona jest bezpośrednio w naszą stronę. Dzieje się tak podczas równonocy Saturna, czyli punktu na orbicie planety, kiedy słońce świeci bezpośrednio nad równikiem. Ziemia doświadcza tego dwa razy w roku, w marcu i we wrześniu, ale ponieważ okrążenie Saturna wokół Słońca trwa około 29,4 ziemskich lat, równonoce są znacznie rzadsze. 

Ostatni raz zjawisko to było widoczne we wrześniu 2009 r., a powtórzy się w październiku 2038 r. W tym czasie, w 2032 r., planeta będzie ustawiona pod najlepszym kątem, dzięki czemu jej pierścienie będą widoczne w całej okazałości. Nie oczekuje się jednak, że pierścienie Saturna będą istnieć wiecznie, ponieważ naukowcy przewidują, że mogą bezpowrotnie zniknąć w ciągu najbliższych kilkuset milionów lat, co stanowi jedynie kroplę w oceanie kosmicznej skali czasu. 

„Szacujemy, że „deszcz pierścieniowy” wysysa taką ilość cząsteczek na bazie wody z pierścieni Saturna, która mogłaby wypełnić basen o wymiarach olimpijskich w ciągu pół godziny” – stwierdził w oświadczeniu NASA z 2018 James O'Donoghue, astronom i badacz Saturna w należącym do Centrum Lotów Kosmicznych Goddard NASA w Greenbelt w stanie Maryland. „W oparciu wyłącznie o to zjawisko można wywnioskować, że cały układ pierścieni zniknie za około 300 milionów lat, ale biorąc pod uwagę zmierzoną przez sondę Cassini masę pierścieni, która opada na równik Saturna, pierścienie mają przed sobą mniej niż 100 milionów lat życia. To stosunkowo krótko w porównaniu z wiekiem Saturna wynoszącym ponad 4 miliardy lat.” 

„Mamy wielkie szczęście, że jesteśmy tak blisko i możemy obserwować układ pierścieni Saturna, który wydaje się być w połowie swojego życia. Jednakże, jeśli pierścienie te są tylko tymczasowe, być może przegapiliśmy gigantyczne układy pierścieni Jowisza, Urana i Neptuna, które mają dzisiaj tylko cieniutkie pierścionki!”