Podczas polowania orki stosują brutalne, skoordynowane ataki

Najlepiej poznanymi ekotypami orek są trzy ich rodzaje, zamieszkujące północno-wschodnie wybrzeże Pacyfiku, od północnej Alaski po południową Kalifornię. Zdjęcie: rex shutterstock.

Orki, które polują w wodach kanionu Monterey Submarine u wybrzeży Kalifornii, to brutalne stworzenia. Polując na szare wieloryby, obierają za cel pary matek i młodych, ścigając je, do momentu, gdy młode zaczną się męczyć. W tym momencie orki separują je, manewrując między nimi lub odciągając młode za płetwy. Gdy młode zostanie oddzielone od matki, orki obezwładniają je, uderzając w nie głowami i ogonami, a następnie topią je, zatykając ich otwór oddechowy, blokują go swoim ciałem, aby utrzymać je pod powierzchnią wody.

Orki (Orcinus orca) to niezwykle zróżnicowany gatunek, składający się z kilku odrębnych populacji na całym świecie, zajmującymi różne — a w kilku przypadkach wciąż słabo opisane — nisze ekologiczne. Dwa ostatnie badania rzuciły więcej światła na unikalne zwyczaje łowieckie orek, które polują w głębokich wodach północno-wschodniego Pacyfiku.

Poszczególne grupy orek są znane jako „ekotypy” i mogą różnić się rozmiarem, kolorem i proporcjami ciała. Tam, gdzie ich obszary występowania pokrywają się, ekotypy rzadko wchodzą ze sobą w interakcje i prawdopodobnie nie krzyżują się ze sobą. Ekotypy orek różnią się przede wszystkim kulturą — społecznie wyuczonymi zachowaniami, o których wiadomo, że są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Obejmują one preferencje dotyczące swoich ofiar oraz strategie współpracy wykorzystywane do ich lokalizowania, ścigania i zabijania, potencjalnie doskonalone przez tysiąclecia. Różne ekotypy orek porozumiewają się za pomocą odrębnych „dialektów” składających się z kliknięć, gwizdów i nawoływań, z „akcentami”, które różnią się między poszczególnymi strąkami.

Najlepiej poznanymi ekotypami orek są trzy ich rodzaje, zamieszkujące północno-wschodnie wybrzeże Pacyfiku, od północnej Alaski po południową Kalifornię. Orki „przybrzeżne”, o długości do 6,6 metra, patrolują odległe wody w stadach liczących od 100 do 200 osobników, polując na ryby pelagiczne (występujące na otwartych wodach obfitujący w tlen — przyp. tłum.), takie jak rekiny. „Orki rezydujące”, o długości około 7 metrów, przemierzają wybrzeża w stadach liczących do 25 osobników, polując na ryby przybrzeżne (głównie łososie). Z kolei „orki wędrowne”, z których każdy mierzy do 8 metrów długości, występują zarówno w płytkich, jak i głębokich wodach przybrzeżnych i polują na ssaki morskie, w tym walenie (wieloryby i delfiny), a także płetwonogie (lwy morskie i foki). Podczas gdy osobniki wędrowne z „wewnętrznego wybrzeża” przemierzają płytkie wody w pobliżu brzegu, osobniki wędrowne z „zewnętrznego wybrzeża” polują na głębokich otwartych wodach wzdłuż kanionów na skraju szelfu kontynentalnego.

Żeby lepiej zrozumieć orki wędrowne, Josh McInnes z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie wraz ze swoim zespołem przeanalizował 261 obserwacji orek wokół kanionu Monterey Submarine Canyon System, zebranych w ramach badań przez statki obserwujące wieloryby. Zbiór danych obejmował prawie 100 ataków tych drapieżników. W opublikowanych w czasopiśmie Plos One wynikach McInnes przedstawił odkryte przez swój zespół wzorce zachowań orek z wybrzeża zewnętrznego, które różniły się od zachowań ich kuzynów z wybrzeża wewnętrznego. Te ostatnie zasadzały się na foki portowe, lwy morskie i okazjonalne wydry, podczas gdy te pierwsze miały tendencję do wykonywania skoordynowanych nurkowań w polowaniu na większe ssaki.

 Waleń potrzebny od zaraz

Wydaje się, że osobniki wędrowne z wybrzeża zewnętrznego rozwinęły wyspecjalizowane strategie — takie jak wielokrotne uderzanie i topienie cieląt wielorybów szarych — ponieważ ich zdobycz jest większa od nich i wymaga więcej czasu, aby ją ujarzmić. Podobnie jak większość wyspecjalizowanych zachowań łowieckich wielorybów-zabójców, uważa się, że strategie te są doskonalone z pokolenia na pokolenie jako forma wiedzy kulturowej.

Badając orki wędrowne na wybrzeżu zewnętrznym, McInnes natknął się również na ślady wcześniej nieznanej populacji tych ssaków, które żerują na zwierzynie grubej o zupełnie odmiennych cechach. Między 1997 a 2021 rokiem na łamach dziennika Aquatic Mammals jego zespół opisał 9 incydentów z udziałem 49 osobników tego gatunku orek. Widziano je, jak zabijają kaszaloty, kaszaloty pigmejskie i duże delfiny Risso, a także jak żerowały na padłych żółwiach skórzastych.

Atak na kaszaloty, które mogą osiągać nawet dziesięciokrotnie większe rozmiary niż dorosłe orki, był szczególnie imponującym pokazem siły tych drapieżników. 21 października 1997 r. w ciągu czterech godzin obserwowano od 15 do 35 orek polujących na grupę dziewięciu kaszalotów. Kaszaloty zostały poddane powtarzającym się falom agresywnych ataków, podczas których wszystkie kaszaloty zostały ranne, a kilka z nich odniosło poważne obrażenia, zanim jeden z nich został ostatecznie odizolowany od stada i zabity. Uważa się, że trzy z ocalałych kaszalotów zginęły w wyniku odniesionych ran, przy czym możliwe jest, że nawet całe stado zdechło w wyniku odniesionych obrażeń.

Na razie niewiele więcej wiadomo na temat tych orek, z wyjątkiem tego, że można je zidentyfikować po charakterystycznych okrągłych bliznach pozostawionych przez ugryzienia rekinów, które sugerują, że te wyjątkowo agresywne stworzenia penetrują głębokie wody północnego Pacyfiku.

Zanim naukowcy będą mogli w pełni opisać nowe ekotypy i dodać je do podręczników biologii morskiej, konieczne będzie zebranie większej ilości danych, zwłaszcza genetycznych, zarówno od orek wędrownych z wybrzeża zewnętrznego, jak i ich nowo odkrytych kuzynów terroryzujących pelagiczne wody północnego Pacyfiku. Niemniej jednak odkrycia te uświadamiają nam, że bioróżnorodność to nie tylko różnorodność między gatunkami, ale także wewnątrz nich. Wydaje się, że orki występują w znacznie większej gamie kolorów niż tylko czerń i biel.