„Promień nadziei”: ,,dramatyczny” spadek zniszczenia lasów w Brazylii i Kolumbii

Hodowla bydła i produkcja soi wykorzystywanej do karmienia zwierząt hodowlanych za granicą to główne przyczyny wylesiania w Brazylii. Zdjęcie: AP.

Według nowych badań przeprowadzonych przez Global Forest Watch (GFW) niszczenie lasów w Brazylii i Kolumbii „dramatycznie” spadło pod rządami nowych przywódców politycznych.

Gwałtowne spadki „dają promyk nadziei dla reszty świata, pokazując, że postęp jest możliwy przy odpowiedniej woli politycznej” – stwierdziła Mikaela Weisse z Instytutu Zasobów Światowych, który kieruje GFW.

W 2023 roku utrata lasów spadła o „niezwykłe” 36% w Brazylii i 49% w Kolumbii.

Zbiegło się to z nowymi prezydenturami i polityką brazylijskiego Luiza Inácio Luli da Silvy i Gustavo Petro z Kolumbii – stwierdziła.

Jednak ich postęp został zrównoważony przez „gwałtowny wzrost” w krajach takich jak Boliwia i Nikaragua, w wyniku czego utrata lasów w 2023 roku będzie „uparcie porównywalna” z ostatnimi latami.

Co to oznacza dla globalnego celu w zakresie wylesiania?

Uporczywe, trwałe niszczenie lasów tropikalnych sprawia, że świat „zdecydowanie nie jest na dobrej drodze”, aby zatrzymać i odwrócić wylesianie w ciągu zaledwie sześciu lat, stwierdziła Pani Weisse.

Cel na rok 2030 został przyjęty z wielkim entuzjazmem podczas COP26, szczytu klimatycznego w Glasgow w 2021 roku.

Od tego czasu wskaźniki utraty lasów prawie się nie zmieniły.

Utrata lasów może obejmować celowe wylesianie, a także przypadkowe pożary i pożary spowodowane przez człowieka.

Główną przyczyną na całym świecie jest rolnictwo, a 96% wylesiania ma miejsce w tropikach.

Lasy tropikalne tworzą ekosystemy niezbędne dla sąsiadującej produkcji żywności, stanowią podstawę zdrowia i pomagają w walce ze zmianami klimatycznymi poprzez pochłanianie dwutlenku węgla (CO2).

„Nie ma zerowej emisji netto, jeśli nie zatrzymasz zmian w użytkowaniu gruntów, jeśli nie zatrzymasz przedostawania się 20% emisji CO2 do atmosfery” – powiedział Jack Hurd, dyrektor wykonawczy Tropical Forest Alliance.

„Jest to również najłatwiejsza, najtańsza i najbardziej wykonalna rzecz do zrobienia od teraz do 2030 roku”.

„Absolutnie wiemy, jak to zrobić” – co udowodniła poprzednia administracja Luli w latach 2003–2011 oraz Indonezja, gdzie w wyniku nowej polityki wskaźnik utraty lasów gwałtownie spadł w ciągu ostatniej dekady – stwierdził.

Indonezja pokazuje, że „można rzeczywiście powstrzymać wylesianie i zmianę użytkowania gruntów w sposób legalny, który nie osłabia produktywności gospodarczej sektora rolnictwa” – twierdzi Pan Hurd.

Ostrzeżenie Amazonii o „punkcie krytycznym”.

Raport GFW cytuje nowe przywództwo Luli za „odwołanie środków antyśrodowiskowych, uznanie nowych terytoriów tubylczych i wzmocnienie wysiłków organów ścigania”.

Jednak podczas gdy zniszczenie brazylijskiego lasu amazońskiego spadło o 39%, wskaźniki te wzrosły w słabiej chronionym regionie Cerrado.

Tymczasem Amazonia doświadcza najgorszej w historii suszy, co budzi obawy, że w końcu może osiągnąć „punkt krytyczny”, po przekroczeniu którego nie będzie już w stanie utrzymać lasu deszczowego i wyschnie, co z kolei doprowadzi do dalszej zmiany klimatu.

Samo zatrzymanie wylesiania nie wystarczy, aby uniknąć punktu krytycznego, dopóki kraje będą nadal spalać paliwa kopalne, które powodują zmiany klimatyczne, ostrzegła Aline Soterroni, naukowczyni zajmująca się ochroną środowiska na Uniwersytecie Oksfordzkim.

Świat „nie utrzymałby się na bezpiecznym poziomie globalnego ocieplenia, co pociągnęłoby za sobą straszne konsekwencje, zwłaszcza dla ekosystemów” – stwierdziła.

Brazylia stawia sobie za cel nielegalne wylesianie, które stanowi większość, ale musi także zająć się znaczącym legalnym wylesianiem, powiedziała dr Sotteroni, która również tworzy modele środowiskowe dla brazylijskiego rządu.

Większość lasów w Brazylii jest wycinana, aby zrobić miejsce pod hodowlę bydła lub produkcję soi, która jest eksportowana do Chin lub Europy w celu karmienia zwierząt gospodarskich.

Jak wylesianie w Kolumbii jest powiązane z procesem pokojowym

W 2016 r. gwałtownie wzrosła utrata lasów pierwotnych w Kolumbii, co zbiegło się z porozumieniem pokojowym między tym krajem a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii (FARC).

Duże połacie odległych lasów, wcześniej ściśle kontrolowanych przez FARC, stały się dostępne i ostatecznie zostały wycięte przez inne grupy zbrojne i spekulantów gruntowych. 

W sierpniu 2022 r. Kolumbia inaugurowała swojego nowego prezydenta, Gustavo Petro Urrego, który nadał środowisku priorytet i jako wyraźny cel dyskusji uznał ochronę lasów.

Jednak sytuacja wygląda zupełnie inaczej w biedniejszej Boliwii, gdzie w ubiegłym roku utrata lasów wzrosła o 27% z powodu pożarów i rolnictwa, w szczególności soi, twierdzi GFW.

Mikaela Weisse powiedziała: „Kluczową kwestią jest to, że obecnie bardziej opłaca się wycinać lasy, niż je utrzymywać. Dlatego nie ma złotego środka, który w magiczny sposób zmieni ten fakt”.

Dodała jednak, że istnieją różne rozwiązania – w tym zachęty finansowe, silna polityka rządu, regulacje zapobiegające wylesianiu w krajach tworzących popyt oraz wzmacnianie lokalnej gospodarki w zakresie produktów innych niż drewno.