Przeszczep kału: kiedy odchody stają się lekarstwem?

Zdjęcie: Adobe Stock

Może to być intrygujące, a nawet nieco obrzydliwe, ale to prawdziwa terapia. Jest ona obecnie rutynowo stosowana w kilku szpitalach w leczeniu nawracających zakażeń bakterią Clostridoides difficile - zauważa profesor Harry Sokol, gastroenterolog ze szpitala Saint-Antoine w Paryżu i przewodniczący francuskiej grupy zajmującej się przeszczepami kału. Patogen ten jest odpowiedzialny za 20-25% przypadków biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków.

Dysbioza wywołana przez antybiotyki umożliwia rozwój C. difficile kosztem pożytecznych bakterii w mikrobiocie jelitowej, wyjaśnia profesor Harry Sokol, który jest również autorem komiksu pod tytułem Les Extraordinaires Pouvoirs du ventre (Niesamowite moce naszego brzucha), opublikowanego przez De Boeck. Może to prowadzić do szczególnie ciężkiej choroby, uniemożliwiającej codzienne życie: biegunka, gorączka, utrata apetytu, nudności i ból brzucha.

Na szczęście w 80% przypadków C. difficile można skutecznie leczyć antybiotykami. Jednak u około jednej czwartej pacjentów infekcje te mają tendencję do nawracania po raz pierwszy. Po drugim epizodzie ryzyko nawrotu wzrasta o 40%! Przeszczep mikrobioty kałowej jest zatem wskazany u pacjentów, którzy mieli już dwa epizody lub w przypadku szczególnie ciężkich postaci. Celem operacji jest odtworzenie zrównoważonej flory jelitowej. Operacja ta okazała się wielkim sukcesem, ponieważ wyleczyła 90% pacjentów. Profesor Harry Sokol jest pionierem w tej dziedzinie. Jego zespół rozpoczął działalność w 2011 roku na zasadzie empirycznej, „domowej roboty”. Od tego czasu badania wykazały skuteczność metody, a we Francji mikrobiota kałowa uzyskała status leku.

Poszukiwanie zgodnych dawców

Co dzieje się w praktyce? Podobnie jak w przypadku krwi, musimy znaleźć dawców, którzy nie mają ryzyka przeniesienia choroby. Wybór jest zatem szczególnie ważny. Wszyscy kandydaci są proszeni o wypełnienie kwestionariusza dotyczącego przebytych chorób, pobytów w egzotycznych regionach, leczenia itp. Wybrani dawcy przechodzą następnie serię badań krwi i kału w celu wykrycia wirusów (w tym Sars-CoV-2), bakterii, grzybów lub pasożytów chorobotwórczych.

Gdy dawca zostanie zatwierdzony, będzie mógł oddawać stolec tyle razy, ile zechce przez okres dwudziestu ośmiu dni, pod warunkiem, że zrobi to w szpitalu. Jeśli jednak w tym okresie zachorują na grypę, Covid lub zapalenie żołądka i jelit, wszystkie próbki zostaną odrzucone. Cały ten proces jest szczególnie skomplikowany w przypadku przeszczepu kału - podkreśla profesor Harry Sokol. Następnie przygotowanie przeszczepu jest dość proste. Polega ono na homogenizacji kału w surowicy fizjologicznej, a później przefiltrowaniu go w celu usunięcia wszelkich zanieczyszczeń. 

Potem jest on zamrażany w celu późniejszego podania, albo w postaci roztworu strzykawkowego do podania przez zgłębnik nosowo-żołądkowy lub bezpośrednio do jelita grubego, albo w formie kapsułek do połknięcia. I nawet jeśli te preparaty mają status leków, nadal są produktami dawcy, z problemem zmienności w zależności od przeszczepu, mówi profesor Harry Sokol. To, jego zdaniem, wyjaśnia, dlaczego terapia ta prawdopodobnie pozostanie ograniczona do leczenia ostrych patologii.