Psy zjedzą prawie wszystko - koty nie bardzo. Oto dlaczego

Na zdjęciu z listopadowego wydania National Geographic z 1938 r. niebieski kot perski intensywnie wpatruje się w złotą rybkę w misce. Naukowcy odkryli, że koty są genetycznie predysponowane do spożywania pokarmów bogatych w pikantne umami, takich jak tuńczyk. Zdjęcie: WILLARD CULVER, NAT GEO IMAGE COLLECTION

Dlaczego koty są takimi wybrednymi smakoszami, podczas gdy psy wydają się być gotowe pożreć wszystko, co napotkają na swojej drodze? To pytanie zadaje sobie wielu właścicieli zwierząt domowych, którzy namawiają swojego kociego przyjaciela do połknięcia tabletki lub próbują wyrwać kolejny kawałek ściółki z pyska szczeniaka.

Naukowcy wciąż nie posiadają wystarczającej wiedzy na temat preferencji smakowych zwierząt. Jednak dzięki niewielkiej, ale rosnącej liczbie badań, naukowcy zaczynają odkrywać niektóre tajemnice związane z upodobaniami smakowymi naszych czworonożnych przyjaciół. Oto, co wiemy do tej pory.

Co może smakować kotom?

Przypadkowo upuść babeczkę na ziemię, a Twój pies prawdopodobnie pochłonie ją jednym kęsem. Twój kot, z kolei, może odwrócić nos. Jeden z możliwych powodów ich odmiennych zachowań? Koty nie znają smaku słodyczy.

Jako że nie mogli po prostu zapytać kotów bezpośrednio, naukowcy doszli do tego analizując ich DNA. Koty domowe, tygrysy i gepardy mają ,,uszkodzoną" wersję genu Tas1r2, który współdziała z innym genem, Tas1r3, umożliwiając wykrywanie słodyczy. Chociaż Tas1r3 wydaje się funkcjonować doskonale u kotów, Tas1r2 jest ,,niewyrażonym pseudogenem", w którym brakuje 247 liter. Bez nich Tas1r2 nie wytwarza kluczowego białka potrzebnego do utworzenia receptora słodyczy na kubkach smakowych kotów.

Ale jeśli koty nie są w stanie wykryć słodyczy, to co mogą smakować? Biorąc pod uwagę mięsną dietę kotów, naukowcy od dawna podejrzewali, że mogą one smakować umami, bogaty, pikantny, mięsny smak, który japońscy mówcy opisują jako ,,esencję smakowitości". Niedawno znaleźli dowody potwierdzające to przeczucie. Po sekwencjonowaniu kociego genomu odkryli, że koty posiadają oba geny niezbędne do tworzenia receptorów umami na kubkach smakowych, Tas1r1 i Tas1r3.

Aby pójść o krok dalej, dali 25 kotom wybór między miską zwykłej wody a taką, która została wzbogacona cząsteczkami zapewniającymi smak umami. Zgodnie z oczekiwaniami, koty zdecydowanie preferowały wodę umami, a dokładniej wodę zawierającą związki umami obecne w tuńczyku. Może to pomóc wyjaśnić, dlaczego koty tak bardzo kochają słonowodne ryby. ,,Uważamy, że umami jest głównym czynnikiem wpływającym na przyswajanie pokarmu przez koty" - mówi Scott McGrane, naukowiec zajmujący się smakiem w Waltham Petcare Science Institute, który jest własnością Mars Petcare UK, produkującej karmę i przysmaki dla zwierząt. ,,Tuńczyk trafia w słodki punkt umami dla kotów".

Psy z kolei wyczuwają słodycz i umami. Zarówno koty, jak i psy mają geny receptorów gorzkiego smaku, choć koty mają ich 12 (z czego siedem funkcjonalnych), a psy 15. Nie jest jednak jasne, w jaki sposób liczba genów receptorów gorzkiego smaku wpływa na rzeczywiste postrzeganie goryczy przez zwierzęta, mówi McGrane.

Terier i sznaucer obserwują, jak długowłosy kot zjada swój posiłek. Psy mają geny receptorów, które umożliwiają im smakowanie zarówno umami, jak i słodyczy, co czyni je mniej ,,wybrednymi", jeśli chodzi o porę obiadową. Zdjęcie: BRIAN GORDON GREEN, NAT GEO IMAGE COLLECTION

Jesteś (genetycznie) tym, co jesz

Zmysł smaku pomaga zwierzętom ocenić potencjalne źródła pożywienia. Na przykład słodycz wskazuje, że pokarm jest bogaty w węglowodany, które są dobrym źródłem energii. Umami sygnalizuje białko, podczas gdy słony smak oznacza sód, niezbędny składnik odżywczy. Kwaskowatość jest nieco bardziej skomplikowana, ale naukowcy uważają, że może ona komunikować kwasowość, która może być pomocna przy spożywaniu witaminy C lub przy określaniu, czy gnijące owoce są rzeczywiście bezpieczne do spożycia (ponieważ ,,dobre" bakterie, które nadają im kwaśny smak, zabiłyby wszelkie ,,złe" bakterie podczas fermentacji). Ewolucyjne cele goryczy są również przedmiotem debaty, choć od dawna panuje przekonanie, że może ona oznaczać toksyczność.

Zdolność do wykrywania tych smaków jest zapisana w DNA zwierząt: Określone geny są odpowiedzialne za produkcję różnych typów receptorów smakowych na kubkach smakowych zwierząt. Czasami te geny receptorów smaku ulegają losowej mutacji. Jeśli zwierzę przeżyje dobrze z mutacją, przekaże tę cechę swojemu potomstwu, aż w końcu stanie się ona normą. Naukowcy uważają, że jest to prawdopodobne, dlaczego mięsożerne koty nie mogą smakować słodyczy, dlaczego pandy jedzące bambus nie mogą smakować umami i dlaczego niektóre ssaki morskie, które połykają pokarm w całości, takie jak delfiny i wieloryby, nie mają w ogóle funkcjonujących genów receptorów smaku. W pewnym momencie historii geny receptorów smaku niektórych z tych gatunków przestały działać prawidłowo, a ze względu na ich potrzeby żywieniowe po prostu tak pozostało. ,,Istnieje korelacja między tym, co jesz, a tym, co znajduje odzwierciedlenie w twoim genomie" - mówi Peihua Jiang, badacz z Monell Chemical Senses Center w Filadelfii.

Różnice smakowe między kotami i psami mają również sens w kontekście ich diety. Koty są ,,obligatoryjnymi" mięsożercami, co oznacza, że mogą uzyskać wszystkie potrzebne im składniki odżywcze z mięsa zwierząt. Psy, z drugiej strony, są oportunistycznymi żywicielami, którzy korzystają z wszelkich dostępnych źródeł pożywienia - czy to mięsa, roślin czy zbóż. ,,Jednym z powodów, dla których psy mogą nie być tak wybredne, jest to, że są dość szczęśliwe i mogą jeść wiele różnych pokarmów" - mówi McGrane.

Ich własny świat sensoryczny

Zwierzęta postrzegają świat inaczej niż my. Zrozumienie tych różnic może dostarczyć cennych informacji nie tylko właścicielom zwierząt, ale także weterynarzom, firmom farmaceutycznym i producentom karmy dla zwierząt.

Na przykład, jeśli twój kot nie ma apetytu z powodu choroby, możesz spróbować zwiększyć ilość umami w jego jedzeniu, tak jak zrobił to japoński naukowiec Yasuka Toda podczas stażu w szpitalu weterynaryjnym na studiach. ,,Aby zachęcić koty bez apetytu do samodzielnego jedzenia, posypałam ich karmę niewielką ilością suszonych płatków bonito - które są bardzo popularnym składnikiem umami w Japonii i zawierają dużo nukleotydu monofosforanu inozyny - i to zadziałało bardzo dobrze" - mówi.

Wykorzystanie tych badań może również doprowadzić do opracowania wyjątkowo smacznej żywności i smaczniejszych leków dla kotów i psów, chociaż naukowcy twierdzą, że należy wykonać więcej badań, aby w pełni zrozumieć nasze zwierzęta. ,,Każdy gatunek żyje w swoim własnym świecie sensorycznym" - mówi Jiang. ,,Ale nasze badania to tylko wierzchołek góry lodowej. Jest wiele innych rzeczy, których najwyraźniej nie rozumiemy".