Psy zjedzą prawie wszystko, w przeciwieństwie do kotów

Niebieski kot perski wpatruje się intensywnie w złotą rybkę w akwarium na zdjęciu z listopadowego wydania ,,National Geographic’’ z 1938 roku. Naukowcy odkryli, że koty są genetycznie predysponowane do jedzenia produktów bogatych w pikantne umami, takich jak tuńczyk. Zdjęcie: Willard Culver 

Dlaczego koty są tak wybredne w jedzeniu, skoro psy wydają się być skłonne pożreć niemal wszystko, co napotkają? To pytanie zadaje sobie prawdopodobnie wielu rodziców zwierząt domowych, namawiając swojego kociego przyjaciela do połknięcia pigułki lub wyciągając kolejny zaśliniony kawałek ściółki z pyska szczenięcia. Naukowcy wciąż nie wiedzą wiele na temat preferencji smakowych zwierząt. Jednak dzięki niewielkiej, ale rosnącej liczbie badań badacze zaczynają odkrywać niektóre tajemnice dotyczące upodobań smakowych naszych czworonożnych przyjaciół. Oto, co wiemy do tej pory. 

Co może smakować kotom?

 Gdy przypadkowo upuść babeczkę na ziemię, Twój pies prawdopodobnie połknie ją jednym kęsem. Z drugiej strony, Twój kot może zakręcić nosem. Jedna z możliwych przyczyn ich odmiennego zachowania? Koty nie czują smaku słodyczy. Jako że nie można po prostu zapytać kotów bezpośrednio, badacze odkryli to, analizując ich DNA. Koty domowe, tygrysy i gepardy mają „uszkodzoną” wersję genu Tas1r2, który współpracuje z innym genem, Tas1r3, umożliwiając wykrywanie słodyczy. Chociaż wydaje się, że Tas1r3 działa doskonale u kotów, Tas1r2 jest „nieaktywnym pseudogenem”, w którym brakuje 247 liter. Bez nich Tas1r2 nie wytwarza kluczowego białka potrzebnego do utworzenia receptora słodyczy na kubkach smakowych kota. Ale jeśli koty nie potrafią wykryć słodyczy, co mogą spróbować? Biorąc pod uwagę dietę kotów skupiającą się na mięsie, naukowcy od dawna podejrzewali, że kotom może smakować „umami” – bogaty, pikantny i mięsny smak, który Japończycy określają jako „esencję pyszności”. Niedawno znaleźli dowody potwierdzające to przeczucie. Po zsekwencjonowaniu genomu kota odkryli, że koty wykazują ekspresję obu genów niezbędnych do utworzenia receptorów umami na kubkach smakowych, Tas1r1 i Tas1r3. Aby pójść o krok dalej w badaniu, dali 25 kotom wybór między miską zwykłej wody a miską wzbogaconą cząsteczkami zapewniającymi smak umami. Zgodnie z oczekiwaniami koty zdecydowanie wolały wodę umami, a dokładniej wodę zawierającą związki umami obecne w tuńczyku. To może pomóc wyjaśnić, dlaczego koty tak bardzo kochają ryby morskie. „Uważamy, że umami jest głównym czynnikiem wpływającym na spożycie przez koty – mówi Scott McGrane, naukowiec zajmujący się smakami w Waltham Petcare Science Institute, którego właścicielem jest firma Mars Petcare UK, zajmująca się produkcją karmy i przysmaków dla zwierząt domowych. - tuńczyk to ulubiona potrawa dla kotów”. Z kolei psy mogą smakować słodycz i umami. Zarówno koty, jak i psy mają geny receptorów gorzkiego smaku, chociaż koty mają 12 (z których siedem jest funkcjonalnych), a psy 15. Niejasne pozostaje jednak, w jaki sposób liczba genów receptorów gorzkiego smaku wpływa na faktyczne postrzeganie goryczy przez zwierzęta, mówi McGrane

Terier i sznaucer patrzą, jak długowłosy kot zjada swój posiłek. Psy mają geny receptorów, które umożliwiają im smakowanie zarówno umami, jak i słodyczy, co czyni je mniej „wybrednymi” zwierzętami, jeśli chodzi o porę obiadową.  Zdjęcie: Brian Gordon Green

Jesteś (genetycznie) tym, co jesz

Zmysł smaku pomaga zwierzętom ocenić potencjalne źródła pożywienia. Na przykład słodycz wskazuje, że żywność jest bogata w węglowodany, które są dobrym źródłem energii. Umami sygnalizuje białko, podczas gdy słoność oznacza sód, niezbędny składnik odżywczy. Kwaśność jest nieco bardziej skomplikowana, ale naukowcy uważają, że może komunikować cierpkość, co może być pomocne w przyjmowaniu witaminy C lub ustalaniu, czy gnijące owoce rzeczywiście nadają się do spożycia (ponieważ „dobre” bakterie nadające im kwaśny smak zabiją wszelkie „złe” bakterie podczas fermentacji). Ewolucyjne cele goryczy również są przedmiotem dyskusji, choć od dawna uważa się, że może ona oznaczać toksyczność. Zdolność do wykrywania tych smaków pojawia się w DNA zwierząt: określone geny są odpowiedzialne za wytwarzanie różnych typów receptorów smaku na kubkach smakowych zwierząt. Czasami te geny receptorów smaku losowo mutują. Jeśli zwierzę przeżyje bez mutacji, przekaże tę cechę swojemu potomstwu, aż w końcu stanie się to normą. Naukowcy uważają, że prawdopodobnie z tego powodu mięsożerne koty nie czują smaku słodyczy, natomiast pandy jedzące bambusy nie mogą zasmakować umami. Kolejnym pytaniem jest, dlaczego niektóre ssaki morskie, które połykają pokarm w całości, np. delfiny i wieloryby, w ogóle nie mają funkcjonujących genów receptorów smaku. W pewnym momencie historii niektóre geny receptorów smaku tych gatunków przestały działać prawidłowo i ze względu na ich potrzeby żywieniowe po prostu tak pozostały. „Istnieje współzależność między tym, co jesz, a tym, co znajduje odzwierciedlenie w twoim genomie” – mówi Peihua Jiang, badacz z Monell Chemical Senses Center w Filadelfii. Różnice smakowe między kotami i psami mają również sens w kontekście ich diety. Koty są „obowiązkowymi” mięsożercami, co oznacza, że wszystkie potrzebne im składniki odżywcze mogą pozyskać z mięsa zwierząt. Z drugiej strony psy to oportuniści, którzy korzystają z wszelkich dostępnych źródeł pożywienia – mięsa, roślin czy zbóż. „Jednym z powodów, dla których psy nie są tak wybredne, jest to, że są dość szczęśliwe i mogą jeść całą gamę różnych pokarmów” – mówi McGrane. 

„To jest ich własny świat zmysłów” 

Zwierzęta postrzegają świat inaczej niż my. Zrozumienie tych różnic może dostarczyć cennych informacji nie tylko właścicielom zwierząt domowych, ale także lekarzom weterynarii, firmom farmaceutycznym i producentom karmy dla zwierząt domowych. Na przykład, jeśli twój kot nie ma apetytu z powodu choroby, możesz spróbować dodać do jego pożywienia umami, tak jak zrobił to japoński naukowiec zajmujący się żywnością Yasuka Toda podczas stażu w szpitalu weterynaryjnym na studiach. „Aby koty pozbawione apetytu mogły samodzielnie jeść pokarm, posypałam ich karmę niewielką ilością suszonych płatków bonito – bardzo popularnego składnika umami w Japonii, zawierającego dużo nukleotydowego monofosforanu inozyny – i ten proces zadziałał bardzo dobrze” – mówi. Zaangażowanie się w badania może również doprowadzić do opracowania niezwykle smacznej żywności i smaczniejszych leków dla kotów i psów, chociaż naukowcy twierdzą, że należy włożyć więcej pracy, aby w pełni zrozumieć nasze zwierzęta. „Każdy gatunek żyje we własnym świecie zmysłów” – mówi Jiang. „Ale nasze badania to tak naprawdę tylko wierzchołek góry lodowej. Jest wiele innych rzeczy, których wyraźnie nie rozumiemy.