Skamieniały drapieżnik najstarszym znanym zwierzęciem szablozębnym

Zdjęcie: Wikipedia

Pierwsze prawdziwe ssaki wyewoluowały około 200 mln lat temu na początku ery dinozaurów. Ssaki są ostatnimi członkami starszej grupy zwierząt zwanej terapsydami. Na pierwszy rzut oka wiele terapsydów nie przypominało ssaków, ale miały subtelne cechy, które dzisiaj rozpoznajemy jako charakterystyczne u ssaków, na przykład otwór po bokach czaszki, do którego „przyczepiony” jest mięsień szczęki oraz struktura na kościach szczęki, która ostatecznie przekształciłaby się w typowe dla ssaków kości ucha środkowego. W nowej pracy opublikowanej w czasopiśmie Nature Communications naukowcy ogłosili odkrycie skamieniałości terapsyda, który jest najstarszy ze swojego gatunku i możliwe również, że jest najstarszym odnalezionym terapsydem. Ten szablozębny drapieżnik przypomina trochę psa. Nowa skamieniałość, której nie nadano jeszcze nazwy gatunkowej, należy do grupy zwanej gorgonopsami. „Gorgonopsy są bliżej spokrewnione ze ssakami niż z jakimikolwiek innymi żyjącymi zwierzętami. Nie mają żadnych współczesnych potomków i chociaż nie są naszymi bezpośrednimi przodkami, są spokrewnione z gatunkami, które nimi były” – mówi Ken Angielczyk, kurator paleoteriologii Field Museum w Negaunee Integrative Research Center i współautor pracy. 

Dotychczas wiadomo było, że najstarsze gorgonopsy żyły około 265 mln lat temu, jednak nowa skamieniałość pochodzi sprzed 270-280 mln lat temu. „Najprawdopodobniej jest to najstarszy gorgonops na tej planecie” – mówi Josep Fortuny, współautor pracy oraz prowadzący grupy Biomechanika Obliczeniowa i Ewolucja Historii Życia w Institut Català de Paleontologia Miquel Crusafont (ICP) w Hiszpanii. Skamieniałości odnaleziono na Majorce, hiszpańskiej wyspie na Morzu Śródziemnym. W czasach gorgonopsów Majorka była częścią superkontynentu Pangea. „Ilość szczątków kości jest zaskakująca. Znaleźliśmy wszystko od fragmentów czaszki i kręgów, po bardzo dobrze zachowaną kość udową. Kiedy rozpoczynaliśmy prace wykopaliskowe, nie myśleliśmy o tym, że znajdziemy tyle szczątków zwierzęcia tego rzędu na Majorce” – wyjaśnia Rafel Matamales, kurator Museu Balear de Ciències Naturals (MUCBO | MBCN), pracownik naukowy ICP oraz współautor pracy. Kości pozwoliły badaczom zrekonstruować wygląd zwierzęcia oraz powiedziały co nieco o jego życiu. „Gdyby chodziło wzdłuż ulicy, wyglądałoby trochę jak średniej wielkości pies, może wielkości husky. Nie miałoby jednak żadnej sierści i kształtu uszu charakterystycznego dla psów. Jest to najstarsze znane zwierzę z długimi kłami w uzębieniu, które przypominają szable” – mówi Angielczyk. Takie zęby sugerują, że w swoim czasie gorgonops był drapieżnikiem szczytowym. 

Znaleziony gorgonops jest starszy od swoich krewnych o dziesiątki milionów lat, co zmienia postrzeganie naukowców tego, kiedy terapsydy ewoluowały. Jest to kluczowy etap na drodze do pojawienia się ssaków, który z kolei mówi nam coś o tym, skąd pochodzimy. „Przed erą dinozaurów była era krewnych ssaków. Większość dawnych bliskich wyglądem znacznie się różniła od dzisiejszych ssaków, jednak była wśród nich duża różnorodność. Zwierzęta te odgrywały różne role ekologiczne. Odkrycie skamieniałości jest kolejną częścią układanki, składającej się na ewolucję ssaków” – mówi Angielczyk.