Środki dezynfekujące stanowią zagrożenie dla środowiska

W związku z pandemią koronawirusa ludzie zwiększyli zużycie środków czyszczących i dezynfekujących. Substancje te chronią przed wirusami, ale mają też wyjątkową zdolność do przenikania przez błony komórkowe żywych organizmów i wpływania na zmianę poziomu kwasowości w środowisku i tkankach organizmów. Detergenty i środki dezynfekujące, wraz z innymi zanieczyszczeniami środowiska (np. metalami ciężkimi), mogą mieć negatywny wpływ na zwierzęta (zwłaszcza bezkręgowce) i ludzi. Skutki te mogą być jednak odroczone w czasie.

W ramach szeregu badań wykazaliśmy, że konieczne jest dodatkowe testowanie zwierząt pod kątem ich wrażliwości na środki dezynfekujące o różnym składzie, które aktywnie przedostają się do środowiska. Do rozwiązania tego problemu proponujemy wykorzystanie opracowanych przez nas nieinwazyjnych (tj. bez naruszania tkanek zwierząt) metod monitorowania stanu funkcjonalnego organizmów - powiedziała Tatiana Kuznetsova, starszy pracownik naukowy Laboratorium Bioelektronicznych Metod Monitoringu Geoekologicznego w Naukowo-Badawczym Centrum Ekologii i Biologii SPb FIC RAS.

Do przeprowadzenia testów badawczych naukowcy proponują wykorzystanie autorskiej technologii bioindykacji. Polega ona na wykorzystaniu specjalnych miniaturowych sond do pomiaru wskaźników fizjologicznych (np. kardioaktywności) organizmów, które praktycznie nie ingerują w funkcje życiowe zwierząt.

Dzięki tej technologii rosyjscy naukowcy zbadali wpływ niektórych detergentów w różnych stężeniach na Małżach Czarnomorskich. Według specjalistów, w niektórych kurortach Morza Czarnego stężenie detergentów przekracza normę o 13-15 razy, co znacząco zmienia warunki środowiskowe zwierząt wodnych i roślinności. Na przykład procesy mydlenia skał i kamieni, na których żyją mięczaki, uniemożliwiają małżom przyczepianie się do nich. Proces ten może prowadzić do ich śmierci, a także do zmniejszenia wydajności akwakultur.

Nasze badania i wyniki prac innych naukowców, które przedstawiliśmy w artykule, pokazują, że przedostawanie się środków dezynfekujących i detergentów do ekosystemów wodnych wraz ze ściekami pozostaje jednym z najważniejszych problemów w dziedzinie ochrony środowiska i zdrowia ludzi. Zmniejszenie możliwych zagrożeń dla środowiska wymaga regularnego i kompleksowego monitorowania stanu ekosystemów, doskonalenia istniejących i opracowywania nowych metod służących zarówno do identyfikacji zanieczyszczeń, jak i do badania toksycznego wpływu tych substancji i ich produktów ubocznych na różne organizmy - wyjaśniła Tatiana Kuznetsova.

Naukowcy proponują szereg środków ochronnych: stworzenie listy środków toksycznych i dopuszczalnych dawek ich stosowania, stosowanie mniej niebezpiecznych i biodegradowalnych środków, opracowanie dróg utylizacji tego typu substancji.

Ponadto istnieje konieczność zwiększenia świadomości społecznej na temat potencjalnych zagrożeń dla środowiska i ludzi związanych z detergentami, zwłaszcza w obliczu epidemii, gdy ich użycie wzrasta.