Szczepionka przeciwko ospie

Edward Jenner szczepi dziecko. (Ilustracja: Wikimedia Commons)

James Phipps pochodził z Gloucestershire w zachodniej Anglii. Był synem biednego ogrodnika, który pracował dla lekarza. W tamtym czasie lekarz wpadł na pewien pomysł, czego skutkiem było to, że James miał dwa małe nacięcia na skórze jego przedramienia. Rany były posmarowane ropą z wrzodów na ręce lokaja Sarah Nelmes.

Lekarz, który miał naciąć chłopcu skórę, nazywał się Edward Jenner. Chciał znaleźć sposób na wyleczenie lub zapobieżenie rozwojowi strasznej choroby, jaką była ospa. 11–17 dni po zarażeniu wirusem ospy na czole pojawiają się czerwone plamy, które szybko rozprzestrzeniają się po całym ciele. Plamy rozwijają się w pęcherze z ropą. W końcu wysychają i pozostawiają brązowe plamy lub blizny na całym ciele. 20-30 procent osób, które zachorują na wirusa ospy, umiera.

Owładnęła mocno Europę

Wiele chorób zakaźnych rozprzestrzeniło strach i cierpienie na całej powierzchni ziemi, a wiele osób uważa ospę za jedną z najgorszych. W 1707 roku choroba nawiedziła Islandię. Na odizolowanej wyspie Saga mieszkało około 50 000 ludzi. W następnym roku pozostało tylko 32 000. W XVIII wieku choroba pochłonęła życie około 45 milionów Europejczyków.

Nie bez powodu Edward Jenner chciał przezwyciężyć chorobę wirusową, a teraz sądził, że znalazł rozwiązanie. Jenner chciał nauczyć organizm Jamesa Phippsa walki z wirusem ospy.

Wiadomo było już, że ludzie, którzy byli narażeni na chorobę zakaźną, mogą mieć większą odporność na ponowne zachorowanie, ale teraz odkryto, że można się również zabezpieczyć przed chorobami podobnymi do tej, którą mieli.

Właściciele straganów, którzy zostali zarażeni ospą krowią, byli chronieni przed wirusem ospy. Ospa krowia jest znacznie mniej poważną chorobą, która atakuje zwierzęta, ale może być również przenoszona na ludzi. Edward Jenner nazwał chorobę variolae vaccinae, co po łacinie oznacza po prostu krowiankę.

Mleczarki z wrzodami

To sprowadza nas z powrotem do Gloucestershire i ryzykownego eksperymentu. Ośmioletni James Phipps miał mieć wsmarowaną próbkę ropy z infekcją ospy krowiej na jego dwóch świeżych skaleczeniach na przedramieniu. Próbka została pobrana z wrzodów na ręce lokaja Sarah Nelmes, która z kolei zaraziła się chorobą od krowy „Blossom”.

Jenner uważnie śledził formę chłopca i napisał w swoim almanachu: „Siódmego dnia skarżył się na ból pod pachą, a dziewiątego zrobiło mu się trochę zimno, stracił apetyt i miał lekki ból głowy. Przez cały dzień był wyraźnie zrelaksowany, a noc spędził w pewnym stopniu niespokojnie, ale następnego dnia czuł się doskonale”.

Jednak eksperyment nie został zakończony. Sześć tygodni później Jenner próbował zarazić małego chłopca wirusem ospy, czyli już nie mniej groźnym wirusem krowianki, ale chorobą, która zabiła wiele milionów ludzi.

Na szczęście nic się nie stało. Jenner doszedł do wniosku, że James był chroniony przed ospą i że eksperyment się powiódł. Wprawdzie nie mógł być do końca pewien, gdyż próbował zarazić ośmiolatka jeszcze co najmniej 20 razy, jednak bez skutku.

Medyczna rewolucja

Pierwszą szczepionką była zatem ropa z wrzodu z ospą krowią, variolae vaccinae po łacinie, od której pochodzi nazwa szczepionki. Szczepionka zadziałała dobrze, James Phipps dożył 1853 roku i osiągnął wiek 65 lat.

Edward Jenner nie był jedynym, który przeprowadził takie szczepienia pod koniec XVIII wieku, ale jako pierwszy opublikował swoje odkrycia i dlatego przypisuje się mu wynalezienie szczepionki.

Twierdzono, że Jenner jest tą osobą w historii, która dzięki swojemu wynalazkowi uratowała najwięcej istnień ludzkich.

Kiedy wynaleziono szczepionkę przeciwko ospie, wirus ospy mógł zabić nawet 10 procent światowej populacji, nowa szczepionka była medyczną rewolucją. Dziś WHO uważa, że ​​wirus ospy został wyeliminowany.

Źródła:

Artykuł w Wielkiej Norweskiej Encyklopedii na temat ospy

Artykuł w Wielkiej Norweskiej Encyklopedii na temat szczepionek

Artykuł w angielskiej Wikipedii na temat Jamesa Phippsa

Artykuł w angielskiej Wikipedii na temat Edwarda Jennera