Szybko rozprzestrzeniający się szczep małpiej ospy budzi niepokój w Kongo

Obraz przedstawiający dłonie pacjenta zarażonego ospą małpią w Demokratycznej Republice Konga w 1997 r. Światowe organy ds. zdrowia podnoszą alarm w związku z rozprzestrzeniającym się w Kongo szczepem ospy, który wydaje się mieć znacznie wyższy wskaźnik śmiertelności niż wcześniej obserwowane formy wirusa. Źródło: CDC via Associated Press 

Przypuszcza się, że wirus mpox krążący w prowincjach Północnego i Południowego Kivu w Kongo jest zmutowany z linii - kladu I - która jest endemiczna dla Afryki Środkowej, w odróżnieniu od szczepu - pochodzącego z kladu II - który wpłynął na USA i inne kraje zachodnie w latach 2022-2023. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ryzyko związane z ospą w Kongo pozostaje wysokie, a szacuje się, że niedawno zidentyfikowany szczep ospy pojawił się około września 2023 roku. Chociaż nadal zbierane są informacje, wirus wydaje się mieć pewne niepokojące cechy. „Główną różnicę, którą obserwujemy lub jaką możemy potwierdzić epidemiologicznie, jest trwałe przenoszenie się wirusa z człowieka na człowieka. Trwa to już od miesięcy, a to naprawdę nowość, jeśli chodzi o klad I”- powiedziała Sylvie Jonckheere, doradca ds. nowych chorób zakaźnych dla Lekarzy bez Granic (ang. Doctors Without Borders), która obecnie przebywa w Gomie w Kongu. Ospa z kladu I przenosi się głównie ze zwierząt na ludzi jako choroba odzwierzęca i jest powszechnie uważana za wirus o wyższej śmiertelności niż klad II, powodujący śmierć nawet u 10 procent zakażonych. WHO zauważyło, że szczep pochodzący z kladu I ma mutacje, które wskazują na „adaptację wirusa ze względu na krążenie wśród ludzi”. W przeciwieństwie do COVID-19, wirus mpox nie jest znany z szybkich mutacji. William Schaffner, rzecznik National Foundation for Infectious Diseases, powiedział, że ospa małpia jest bardziej podobna do odry - w przypadku której jedna dawka szczepionki zwykle wystarcza na całe życie - pod względem łatwości mutacji.

„Z pewnością nie odnotowano wcześniej tak dużego wybuchu epidemii ospy małpiej, którą obserwujemy obecnie. Oczywiście zdarzały się sporadyczne przypadki, ale nie takie jak teraz” - powiedział Schaffner. „To bardzo charakterystyczna epidemia. Wydaje się, że nie jest to wirus, który łatwo mutuje, ale widzieliśmy coś, co z pewnością jest konsekwencją mutacji”. W przeciwieństwie do formy mpox, która rozprzestrzeniła się w krajach zachodnich w 2022 roku, nowy szczep nie wydaje się mieć silnego związku z drogą przenoszenia seksualnego czy z sieciami społecznościowymi mężczyzn mających kontakty homoseksualne. Według Jonckheere, około 25 procent przypadków dotyczy dzieci. Jednak wirus mpox krążący we wschodniej części Konga, nie wydaje się powodować cięższych chorób. „W rzeczywistości wskaźnik śmiertelności nie jest poważniejszy. Tak więc śmiertelność tej choroby we wschodniej części Konga jest nadal raczej niska w porównaniu z tym, co widzieliśmy w Gwinei Równikowej, historycznie lub nawet niedawno” - powiedziała Jonckheere. Media, takie jak BBC, ostrzegają, że nowy zmutowany szczep mpox może być najgroźniejszy ze wszystkich. Sylvie Jonckheere jednak apeluje o rozwagę w interpretowaniu tych doniesień, podkreślając, że pojęcie „niebezpieczeństwa” jest niejednoznaczne, zważywszy na brak pełnych danych o tej mutacji. „Wydaje się, że wirus łatwiej przenosi się między ludźmi. Będzie podążać za nimi, gdziekolwiek się udadzą” – mówi Jonckheere. „W tej części Konga jest też spora mobilność między krajami, więc może rozprzestrzenić się dalej. Ale jeśli chodzi o śmiertelność, wirus nie jest bardziej niebezpieczny.  
Tak więc, to naprawdę zależy od tego jak definiowane jest jego niebezpieczeństwo”.  

Sytuację pogarsza fakt, że trudno jest utrzymać dystans społeczny w wystarczającym stopniu 

„Dystansowanie jest tu kompletnie niemożliwe. Ludzie mieszkają po siedem osób w czterech metrach kwadratowych” – mówi Jonckheere, zwracając uwagę na brak czystej wody oraz kontakty seksualne lub transakcyjne jako inne czynniki nasilające rozprzestrzenianie się mpox w regionie. Na razie szczep ospy małpiej wydaje się ograniczony do Konga, jednak region, w którym występuje, graniczy zarówno z Burundi, jak i Rwandą, stwarzając możliwość przeniesienia infekcji poza granice kraju. Sylvie Jonckheere zwraca uwagę, że jego transmisję ocenia się jako zagrożenie regionalne. W Kongu trwają działania związane ze szczepieniami. Dr Schaffner podkreśla, że szczepionka przeciwko ospie prawdziwej stosowanej w Stanach Zjednoczonych podczas wybuchu mpox w 2022 roku powinna nadal być skuteczna przeciwko temu zmutowanemu szczepowi. Mimo iż ospa małpia nie jest już uznawana za zagrożenie dla zdrowia publicznego w Stanach Zjednoczonych, WHO nadal uważa, że istnieje „umiarkowane” zagrożenie w krajach historycznie dotkniętych transmisją oraz ich sąsiadach. Ryzyko dla ogółu ludności w krajach, które nie były dotknięte epidemią rozpoczętą w 2022 roku, uznaje się za niskie. Raport WHO z czerwca wykazał 646 laboratoryjnie potwierdzonych przypadków wszystkich typów małpiej ospy zgłoszonych z 26 krajów w maju, co oznacza wzrost w stosunku do poprzedniego miesiąca. Ponieważ zgłoszenia dotyczące wirusa spadły od 2022 roku, obecne szacunki liczby przypadków prawdopodobnie są zaniżone. „To nadal budzi niepokój. Krzywa epidemii zaczęła rosnąć, osiągnęła szczyt i znacznie się obniżyła, ale nigdy nie zniknęła” – powiedział dr Schaffner. „Myślę, że nie było żadnych raportów z sąsiednich krajów. I jak dotąd nie ma doniesień o żadnych przypadkach eksportu wirusa do Europy, Kanady, Stanów Zjednoczonych ani nigdzie indziej. Ale oczywiście służba zdrowia bacznie śledzi tę sytuację, ponieważ ma ona taki potencjał”.