Szympansy stosują taktykę wojenną przypominającą ludzką, aby uniknąć swoich wrogów.

Zdjęcie pokazuje jak szympasny uważnie nasłuchują dźwięków z dystansu będąc na wzniesieniu.

Technika ta jest jedną z najstarszych taktyk wojennych w historii ludzkości. Do tej pory uważano, że stosowana jest wyłącznie przez ludzi. Naukowcy obserwowali szympansy na terytoriach, gdzie czasami dochodziło między nimi do starć. Odkryli, że dwukrotnie częściej wspinały się one na wysokie punkty zbliżając się na granice wrogich terytoriów, niż wtedy, gdy podróżowały na swoje.

„Najbardziej zaskakująca okazała się być zdolność wykrywania przez nie rywali na znacznie większych odległościach niż się spodziewano, biorąc pod uwagę naszą wiedzę na temat zdolności słuchowych szympansów” – powiedział Newsweek’owi główny autor badania, dr Sylvain Lemoine, antropolog biologiczny z Wydziału Archeologii Uniwersytetu w Cambridge. „Duże wzniesienia z pewnością pomagają zwiększyć odległość wykrywania, ale szympansy te mimo to są w stanie wykryć rywali z odległości ponad 2 kilometrów. Potwierdziliśmy również, że szympansy są w stanie ocenić nie tylko liczebność własnej grupy, ale także liczbę rywali ze znacznej odległości, co jest tym bardziej zaskakujące, jeśli weźmiemy pod uwagę jak bardzo oddalone od siebie są sąsiadujące społeczności. Mechanizmy wykrywania ilości osobników z takich dystansów są nadal niejasne, ale prawdopodobnie działają w oparciu o dźwięki pohukiwania i tupania, emitowane przez odległych sąsiadów.

Na wyżej położonych terenach szympansy zachowywały się cicho i stroniły od żerowania oraz innych typowych dla nich zachowań. Z obu obserwacji można wywnioskować więc, że przebywały tam wyłącznie w celu ustalenia lokalizacji innych rywalizujących z nimi grup przed udaniem się na wrogie terytorium. Sugeruje to również przezorność, ponieważ szympansy odpowiednio dostosowywały swoje zachowanie w zależności od lokalizacji przeciwników.

Podczas gdy inne zwierzęta, na przykład surykatki, mogą wykorzystywać wzniesienia do czuwania, aby ostrzec innych przed zbliżającymi się drapieżnikami – szympansy najwyraźniej wykorzystywały wzniesienia do celów taktycznych i strategicznych, aby uniknąć walki. Obserwowane grupy liczyły od 30 do 40 dorosłych szympansów, które regularnie ustalały i strzegły swojego terytorium badając jego granice. Według Lemoine’a w ten sposób egzekwowały coś w rodzaju „patrolu granicznego”.

„Patrole są często prowadzone w podgrupach, które trzymają się blisko siebie i ograniczają hałas. To daje obserwatorowi jasny sygnał, że patrolowanie się rozpoczęło. Wtedy poruszają się i zatrzymują w tym samym czasie, trochę jak na polowaniu” – stwierdził Lemoine w komunikacie szczegółowo opisującym ustalenia badaczy. Dodał też, że tego typu działania wojenne „uważane są za siłę napędową ewolucji człowieka”.

„Nasze odkrycia ujawniają wyrafinowaną taktykę zachowań terytorialnych u szympansów, którą umożliwiają złożone funkcje poznawcze, takie jak przewidywanie, pamięć przestrzenna, ocena numeryczna i umiejętność oceniania kosztów i korzyści zaangażowania w konflikt” – powiedział Newsweekowi. „Jeśli chodzi o ewolucję człowieka, sugeruje to również, że działania wojenne mogły stanowić ważną presję selekcyjną w trakcie naszej ewolucji, szczególnie stymulując umiejętności poznawcze  i współpracy, oraz że eksploatacja i wykorzystanie kluczowych elementów krajobrazu mogło pomóc naszym przodkom prosperować w konkurencyjnym środowisku”.

Ludzie dzielą 98,8% swojego DNA z szympansami. Dlatego nie jest całkowicie zaskakujące, że wykazują pewne zachowania podobne do nas. Poprzednie badania wykazały już, że szympansy formują złożone społeczeństwa i struktury społeczne. Chociaż szympansy to zwierzęta terytorialne i mogą być agresywne, gdy zostaną sprowokowane, badacze odkryli, że walki między rywalizującymi grupami zdarzały się stosunkowo rzadko. Głównym celem wykorzystania wojennej taktyki było więc uniknięcie konfrontacji.

Jednak w ciągu trzyletniego okresu badań dochodziło do walk. Zdarzało się, że obserwowano brutalne porwania i zabójstwa między grupami. Kiedy dochodziło do bójek, były one „niezwykle hałaśliwe” i często wiązały się z krzykami, defekacją i „chwytaniem za genitalia”.

Lemoine powiedział, że kolejnym krokiem w tych badaniach będzie ocena, czy szympansy preferują niektóre szczyty wzgórz. Badacze chcą sprawdzić, czy otaczający je teren sprawia, że niektóre lokalizacje są dla nich bardziej strategiczne niż inne. „Kolejnym aspektem byłoby zbadanie innych potencjalnych zmian zachowań, które można by powiązać z obecnością wrogich rywali” – powiedział Lemoine.