Badanie wykazało, że tworzywa sztuczne w przedmiotach codziennego użytku mogą zaburzyć sen w taki sam sposób jak kofeina

Zegar biologiczny jest „niesamowicie ważny dla fizjologii i ogólnego zdrowia”. 
Zdjęcie: Maria Korneeva/Getty Images

Nowe badanie w warunkach laboratoryjnych (in vitro) pokazuje, że chemikalia w codziennych tworzywach sztucznych mogą zaburzyć naturalny, 24-godzinny cykl snu i czuwania oraz rytm okołodobowy organizmu w podobny sposób co kawa, która zwiększa ryzyko zaburzeń snu, cukrzycy, problemów z układem odpornościowym oraz raka.

Badanie przyjrzało się fragmentowi chemikaliów z medycznej sondy pokarmowej PVC oraz poliuretanowemu woreczkowi hydracyjnemu – podobnym do tych, które są używane przez biegaczy długodystansowych. PVC oraz poliuretany są również wykorzystywane we wszystkim: od zabawek dla dzieci, przez opakowania na jedzenie, po meble.

Wyniki po raz pierwszy pokazały, jak plastikowe chemikalia prawdopodobnie sieją zamęt w sygnałach między komórkami, które regulują zegar biologiczny organizmu, rozstrajając go do 17 minut.

Zegar biologiczny jest „niesamowicie ważny dla fizjologii i ogólnego zdrowia”, chociaż potrzebne są dalsze badania, by poznać dokładne konsekwencje ekspozycji – powiedział Martin Wagner, współautor badania oraz badacz chemikaliów tworzyw sztucznych wraz z Norwegian Institute of Science and Technology.

W recenzowanym badaniu opublikowanym w „Environmental International” autorzy napisali: „to badanie dodaje do rosnącego materiału dowodowego to, że tworzywa sztuczne zawierają mieszaninę, która powoduję szeroki zakres toksycznych skutków. Fundamentalna zmiana we wzorcu i produkcji tworzyw sztucznych jest niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa”.

Rytm okołodobowy to zegar molekularny, który reguluje czujność oraz zmęczenie w zależności do światła dziennego i ciemności. Zaburzenia rytmu są powiązane z m.in. problemami zwiększenia ryzyka otyłości, demencji oraz chorób układu krążenia.

Badanie nad chemiczną toksycznością tworzyw sztucznych najczęściej skupia się na tym, jak chemikalia, takie jak ftalany oraz bisfenol wpływają na układ hormonalny oraz jakie mają skutki związane z hormonami, z czego ich ujawnienie może trwać latami. Nowa publikacja poszukuję wpływu poprzez inną biologiczną ścieżkę – poprzez komórki. Analizowano odwrotny wpływ pod kątem receptora adenozynowego, który jest kluczowym elementem komórkowej kontroli zegara biologicznego i bierze udział w przekazywaniu sygnałów regulując rytm okołodobowy.

Biologiczny mechanizm tego, jak chemikalia tworzyw sztucznych wpływają na organizm jest podobny do kofeiny w jej wpływach na rytm okołodobowy oraz receptor adenozynowy. Kofeina dezaktywuje receptor adenozynowy, tym samym wydłużając rytm okołodobowy, który utrzymuje nas w stanie czuwania. Chemikalia tworzyw sztucznych aktywują receptor adenozynowy, ale również wywierają podobny wpływ na utrzymaniu czuwania.

Receptor znajduję się w mózgu i „wysyła sygnały do organizmu, które mówią: »nadchodzi słońce – zacznijmy dzień«” – powiedział Wagner. Jednak, gdy receptor adenozynowy zostaje aktywowany przez chemikalia, to może on przekazać wiadomość opóźniając naturalne procesy fizjologiczne organizmu.

Choć chemikalia nie są tak silne jak kofeina, ich wpływ na procesy komórkowe zachodzą znacznie szybciej niż wpływ tworzyw sztucznych na hormony – powiedział Wagner.

Co to oznacza dla organizmu nie jest jasne, jednak nie jest to najprawdopodobniej nic dobrego – powiedział Wagner.

„Nie znamy konsekwencji i można by powiedzieć: »Oh, to tylko 15 minut, zatem to nic ważnego«, ale ten zegar jest kurczowo kontrolowany, że aż drobna zmiana jest znacząca” – dodał Wagner.

Badanie zostało wykonane we szkle, czyli na ludzkich komórkach w laboratorium. Wagner powiedział, że następnym krokiem będzie spojrzenie jak chemikalia wpływają na danio pręgowane, którego procesy fizjologiczne w mózgu są nieco podobne do ludzkich.

Przyszłe badania sprawdzą również, które chemikalia w tworzywach sztucznych i PVC wpływają na cykl snu i czuwania. PVC może zawierać jakieś 8 tyś. chemikaliów, z których niektóre z nich nie są celowo dodawane, lecz stanowią produkty uboczne procesu produkcji. Tworzywo te zatem jest niesamowicie skomplikowane i trudne do gospodarowania.

Wyniki kolejnych nowych badań będą wykorzystane do wywarcia presji na ustawodawców, aby uchwalili regulacje, a także spróbować przekonać przemysły do usunięcia chemikaliów z tworzyw sztucznych – powiedział Wagner.