Wielka kłótnia na temat kremu przeciwsłonecznego i raka skóry

Zdjęcie: Thomas Brun / NTB

W 2024 roku odnotowano 38 811 nowych przypadków raka, pokazuje nowy raport z Rejestru Nowotworów.

Podczas gdy kilka z najczęstszych form raka wykazało spadek w ostatnich latach, wyjątkiem są różne formy raka skóry.

Według Norweskiego Instytutu Zdrowia Publicznego (FHI), te formy wykazują wyraźny wzrost od kilku lat, mimo że rok 2024 pokazuje spadek w przypadku czerniaka, zwanego również rakiem typu melanom. Wzrost ten jest szczególnie widoczny wśród osób starszych.

Wzrost zachorowań na raka skóry
"Mimo że właśnie melanom spadł w 2024 roku, inne formy raka skóry nadal rosną" – mówi dyrektor Rejestru Nowotworów w FHI, Giske Ursin.

Najgorsze wyniki notuje się wśród mężczyzn w Vestfold.

Zachorowalność tam jest najwyższa w kraju. W 2024 roku 137 mężczyzn w Vestfold zachorowało na raka skóry niebędącego czerniakiem. To więcej niż średnia z ostatnich czterech lat.

Mężczyźni w Larvik, z którymi rozmawia NRK, mają bardzo różne podejście do stosowania kremu przeciwsłonecznego.

Podczas gdy Otto Bakke zaczął uważać na krem po oparzeniu słonecznym na policzku, Stein Frantzen mówi, że ostatni raz smarował się kilkadziesiąt lat temu.

"Nie smarowałem się od 50 lat" – mówi Frantzen.

Lekarz krytykuje krem przeciwsłoneczny
Prognozy zapowiadają nawet 26 stopni Celsjusza w południowej i wschodniej Norwegii w nadchodzących dniach. Najcieplej będzie w Porsgrunn, Skien i Oslo.

Meteorolog państwowy Charalampos Sarchosidis mówi dla NTB:

"Zdecydowanie są to warunki do stosowania kremu z wysokim filtrem".

W programie NRK „Dagsnytt 18” w tym tygodniu lekarz i autor Torkil Færø twierdzi, że krem przeciwsłoneczny nie chroni przed rakiem, a wręcz może dawać fałszywe poczucie bezpieczeństwa.

"Jest też badanie, które sugeruje, że gdy używasz kremu przeciwsłonecznego, możesz zwiększyć ryzyko czerniaka" – mówi Færø.

Odrzucenie zarzutu
Spotyka się z ostrym sprzeciwem ze strony kierowniczki sekcji ds. profilaktyki w Norweskim Towarzystwie Walki z Rakiem, Sary Underland Mjelva.

Uważa ona, że badanie, na które szczególnie powołuje się Færø, nie dochodzi do wniosku, że krem nie zapobiega rakowi skóry.

"Zastanawia mnie trochę, że Torkil Færø mówi tak dużo o czerniaku. W Norwegii mamy dziś 30 000 przypadków innego raka skóry. Te formy raka skóry również powodują duży dyskomfort, ból i niepokój" – mówi Mjelva i dodaje:

"A w tym przypadku mamy bardzo solidną dokumentację, że krem przeciwsłoneczny zapobiega".

Sprawdzono fakty
Również serwis fact-checkingowy Faktisk przeanalizował twierdzenia Færø po jego wypowiedziach na ten temat w podcaście.

Tam kilku ekspertów odrzuca stwierdzenia, że krem nie działa, a wręcz przyczynia się do powstawania czerniaka.

"Twierdzenie Færø, że nie istnieją badania pokazujące skuteczność kremu przeciwsłonecznego, jest całkowicie błędne. To nie krem jest przyczyną rozwoju czerniaka, tylko zbyt intensywne opalanie" – mówi Pål Kristian Selbo, badacz z sekcji biologii promieniowania w Szpitalu Radiologicznym, dla Faktisk.

Zdrowotne skutki słońca
Færø mówi też NRK, że więcej słońca ogólnie prowadzi do mniejszej liczby przypadków raka, a krem ma drugorzędne znaczenie.

Mjelva z Norweskiego Towarzystwa Walki z Rakiem mówi, że uznają korzyści zdrowotne z przebywania na zewnątrz i cieszenia się słońcem. Jednocześnie dodaje:

"Jest to potwierdzone dziesięcioleciami solidnych międzynarodowych badań, testów i dokumentacji, że promieniowanie UV odpowiada za dziewięć na dziesięć przypadków raka skóry. Norwegia znajduje się więc w światowej czołówce, jeśli chodzi o raka skóry – zarówno pod względem liczby przypadków, jak i śmiertelności".

Więcej sposobów ochrony
Podkreśla, że krem przeciwsłoneczny to tylko jedna z zaleceń Towarzystwa Walki z Rakiem dotyczących ochrony przed słońcem, a oni również zalecają ograniczanie przebywania w silnym słońcu, szukanie cienia, noszenie ubrań, okularów przeciwsłonecznych i nakrycia głowy.

Mjelva uważa, że ważne jest, aby nie polegać wyłącznie na kremie i nie wystawiać się nadmiernie na słońce. Ale przesłanie Færø, jej zdaniem, daje mylne wrażenie:

"Musisz być bardzo świadomy, że przekaz twojej komunikacji sugeruje, iż krem przeciwsłoneczny nie chroni przed rakiem skóry."

"Otrzymujemy mnóstwo zgłoszeń, zarówno od osób prywatnych, pacjentów onkologicznych, jak i ich bliskich, którzy są zaniepokojeni, niepewni i przestraszeni, że stosowanie kremu zwiększa ryzyko raka skóry" – mówi kierowniczka ds. profilaktyki i dodaje:

"Mamy tak solidne badania, które pokazują coś zupełnie przeciwnego."