Wijące się stworzenia uzbrojone w enzymy potrafią rozkładać tworzywa sztuczne, których rozkład w innym przypadku zająłby dziesięciolecia, a nawet stulecia

Zobacz, jak te głodne woskowce pożerają plastik i również go trawią: Zdjęcie: Getty Images.

Dla pszczelarzy szkodniki to coś, czego można się szybko i bez namysłu pozbyć. Jednak w 2017 roku biolożka molekularna Federica Bertocchini, która w tym czasie badała rozwój embrionalny kręgowców w Hiszpańskiej Krajowej Radzie ds. Badań Naukowych, natknęła się na odkrycie dotyczące tych stworzeń, które mogło zmienić reguły gry. Bertocchini, pszczelarka amator, po wyczyszczeniu ula wrzuciła część woskowców do plastikowej torby i zostawiła je w spokoju. Niedługo później zauważyła, że robaki zaczęły wytwarzać małe dziury w plastiku, który zaczął się rozkładać, gdy tylko dotknął pysków robaków. „To był moment prawdziwej eureki – było to genialne” – Bertocchini mówi o pierwszym odkryciu i uświadomieniu sobie, co to oznacza. „To był początek historii. Początek projektu badawczego, początek wszystkiego”. Robaki robiły coś, co dla nas, ludzi, jest niezwykle trudne: rozkładały plastik. Nie tylko to, ale wydawało się, że robaki trawią plastik tak, jakby był dla nich pożywieniem. Obejrzyj poniższy film z BBC Earth Science, aby zobaczyć robaki przy pracy.

Bertocchini i jej koledzy badacze zaczęli zbierać płyn wydalany z ich ust. Odkryli, że ta „ślina” zawiera dwa kluczowe enzymy, Ceres i Demeter – nazwane odpowiednio na cześć rzymskiej i greckiej bogiń rolnictwa – które są w stanie utlenić polietylen zawarty w plastiku, zasadniczo rozkładając ten materiał przy kontakcie.

Jak zauważa Bertocchini, wypuszczenie tych robaków na wolność w środowisku zanieczyszczonym plastikiem może być niebezpieczne dla ekosystemów, zwłaszcza biorąc pod uwagę ich zdolność do niszczenia uli pszczół. Ma jednak nadzieję, że enzymy wytwarzane przez te robaki pomogą uporać się ze światowym kryzysem związanym z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi. Bertocchini jest obecnie dyrektorem ds. technologii w startupie zajmującym się badaniami biologicznymi “Plasticentropy France” i współpracuje z zespołem mającym na celu zbadanie wykonalności zwiększania skali tych enzymów do powszechnego stosowania w degradacji plastiku. „Ogólnym ich celem jest możliwość zastosowania tych enzymów do plastikowych odpadów” – mówi Bertocchini. „Naprawdę chcę, aby to odkrycie i technologia zostały rozwinięte i przekształcone w rozwiązanie, z którego moglibyśmy korzystać na całym świecie”. Obiecujące enzymy można znaleźć w wielu różnych organizmach. Wiadomo, że niektóre grzyby i bakterie trawią tworzywa sztuczne, ale u zwierząt złożonych jest to znacznie rzadsze. W 2022 roku odkryto, że inny bezkręgowiec lubi plastik – „superrobak Zophobas morio”, który może przybrać na wadze po diecie składającej się z polistyrenu. Aby zmniejszyć naszą zależność od plastiku i jego zużycie, konieczne będzie podjęcie wielu ogólnoświatowych działań. W tym celu wiele krajów zobowiązało się pomóc w ograniczeniu produkcji i stosowania tworzyw sztucznych jednorazowego użytku, a światowy traktat w sprawie tworzyw sztucznych ma zostać przyjęty pod koniec 2024 roku. Jeśli jednak uda się w końcu wyprodukować masowo takie enzymy, które rozłożą plastik, być może pewną rolę do odegrania będą miały także maleńkie stworzenia, które jako pierwsze przeżuły plastikową torebkę Bertocchini. Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś, obejrzyj powyższy film z “Planet Fix BBC Earth Science”, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak robaki, bakterie i enzymy mogą trawić plastik.