Zaburzenia odżywiania, eksperci alarmują: "Pierwsze objawy już w wieku 8-9 lat"

źródło obrazu: LookandLearn.com

Boom zaburzeń odżywiania wśród dzieci. Wzrosła o 64% (w porównaniu do 2019 roku, ostatniego roku przed pandemią Covid-19) liczba rocznych diagnoz zaburzeń odżywiania (ED – ang. Eating Disorders) w Szpitalu Pediatrycznym Bambino Gesù. Do tej kategorii należą anoreksja nerwowa, bulimia nerwowa, kompulsywne objadanie się, wybiórczość pokarmowa (ARFID – ang. Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) oraz niespecyficzne zaburzenia odżywiania (UFED – ang. Unspecified feeding or eating disorder). To bardzo wysoki odsetek, a według Ministerstwa Zdrowia w skali całego kraju wzrost wyniósł 35%.

Niepokojące statystyki

We Włoszech około 3,5 miliona osób, czyli 6% populacji, cierpi na zaburzenia odżywiania. 90% z nich to kobiety, choć coraz więcej mężczyzn wykazuje te objawy i zgłasza się do specjalistycznych placówek (w grupie wiekowej 12-17 lat stanowią już 20%). Początek tych zaburzeń następuje coraz wcześniej – w ostatnich latach odnotowano obniżenie średniego wieku zachorowania nawet do 8-9 lat. Jest to prawdopodobnie związane zarówno, z coraz wcześniejszym okresem dojrzewania u dziewcząt, jak i rosnącym wpływem mediów społecznościowych, które sprzyjają porównywaniu się z nieosiągalnymi wzorcami piękna.

Ze względu na swoją złożoność, zaburzenia te wymagają ścisłej współpracy specjalistów z różnych dziedzin (psychiatrów, pediatrów, psychologów, dietetyków, internistów itp.). Zarówno anoreksja, jak i bulimia mogą prowadzić do poważnych powikłań medycznych, jeśli nie zostaną odpowiednio wcześnie zdiagnozowane i leczone we właściwy sposób. Spośród wszystkich chorób psychiatrycznych zaburzenia odżywiania mają najwyższy wskaźnik śmiertelności – w przypadku anoreksji ryzyko zgonu jest o 5-10 razy wyższe niż u zdrowych osób w tym samym wieku i tej samej płci. We Włoszech zaburzenia odżywiania powodują rocznie około 4000 zgonów.

Objawy, których nie należy lekceważyć

Potajemne jedzenie lub ukrywanie jedzenia, zmiana nawyków żywieniowych – na przykład krojenie jedzenia na małe kawałki lub przesuwanie go po talerzu, pomijanie posiłków, obsesyjne przygotowywanie jedzenia i unikanie całych grup produktów. Pojawiają się także pośrednie oznaki zachowań kompensacyjnych, takie jak zamykanie się w łazience, zwłaszcza po posiłkach. Występują wahania nastroju, problemy ze snem oraz zwiększona aktywność fizyczna. To tylko niektóre z typowych objawów zaburzeń odżywiania (tzw. ED), których rodzice nigdy nie powinni lekceważyć. Zjawisko to, które stale narasta we Włoszech i na całym świecie, zwłaszcza w ostatnich latach. Według danych Ministerstwa Zdrowia szacuje się, że obecnie ponad trzy miliony Włochów cierpi na zaburzenia odżywiania, co stanowi ponad 5% populacji. Wśród nich na anoreksję lub bulimię choruje aż 8-10% dziewcząt i 0,5-1% chłopców (dane z Obserwatorium ABA i ISTAT). Zaburzenia te dotykają z roku na rok coraz większej liczby młodych i dorosłych na całym świecie. Pandemia dodatkowo pogorszyła sytuację – liczba przypadków wzrosła o co najmniej 30-35%, a wiek zachorowania znacznie się obniżył, zwłaszcza wśród najmłodszych.

Dane szpitala Bambino Gesù: niebezpieczne obniżenie wieku zachorowania

Od 2020 roku Oddział Anoreksji i Zaburzeń Odżywiania szpitala Bambino Gesù odnotował wzrost liczby hospitalizacji o 38% – liczba pobytów dziennych wzrosła z 1820 do 2420 w 2024 roku. Dane z ostatnich lat wskazują na rosnącą liczbę przypadków zaburzeń odżywiania wśród dzieci i nastolatków. Analiza roczna według wieku i diagnozy pokazuje znaczny wzrost nowych przypadków wśród najmłodszych pacjentów (10-latków oraz dzieci w wieku 11-13 lat), których liczba wzrosła z 59 w 2019 roku do 89 w 2024 roku (+50%).

Anoreksja nerwowa – najczęstsze zaburzenie w okresie dojrzewania

Wśród zaburzeń odżywiania to właśnie anoreksja nerwowa (jadłowstręt psychiczny) odnotowała największe zmiany w zakresie częstości występowania, obniżenia wieku zachorowania oraz złożoności obrazu klinicznego – zarówno pod względem medycznym, jak i psychiatrycznym – szczególnie w ostatniej dekadzie. Coraz częściej współwystępuje z innymi poważnymi zaburzeniami psychicznymi oraz problemami związanymi z myślami i próbami samobójczymi. Według nowych rekomendacji Włoskiego Towarzystwa Neuropsychiatrii Dzieci i Młodzieży (Sinpia) anoreksja nerwowa, zgodnie z danymi amerykańskimi, stanowi około 60% wszystkich przypadków zaburzeń odżywiania wśród nastolatków. Dane włoskie wskazują, że: 36,8% osób w wieku 12-64 lat ma diagnozę anoreksji nerwowej, 21,9% cierpi na bulimię nerwową, 41,3% ma niespecyficzne zaburzenie odżywiania. Szacuje się, że częstość występowania anoreksji wśród młodych Włoszek wynosi od 0,2% do 0,9%.

Anoreksja – podstępny początek choroby

Zaburzenie to dotyczy głównie kobiet, a jego częstość wynosi 8 przypadków na 100000 osób. Wśród mężczyzn anoreksja występuje 9 razy rzadziej niż u kobiet, jednak w przypadkach zachorowania przed okresem dojrzewania częstość występowania jest podobna u obu płci. „Anoreksja nerwowa w większości przypadków rozwija się w sposób podstępny i stopniowo się nasila, choć niekiedy przebieg choroby może być gwałtowny i szybko postępować.” - podkreślają specjalistki w dziedzinie neuropsychiatrii dziecięcej Chiara Davico i Maria Pia Riccio, autorki nowych rekomendacji Sinpia. Zaburzenie często zaczyna się od diety -wspomagającej utratę wagi i zmianę sylwetki - będącej odpowiedzią na niezadowolenie ze swojego wyglądu i niską samoocenę. 
W wielu przypadkach przed wystąpieniem restrykcji żywieniowych dochodzi do doświadczenia traumatycznych wydarzeń.