Zasoby wody na Ziemi są zatrute „wiecznymi chemikaliami". I jak wykazało badanie, silniej niż się spodziewano

Obraz służy celom ilustracyjnym. Zdjęcie: pixabay.com 

Wyniki badania wskazują, że większość wody na naszej planecie, która nie była oczyszczona do picia, jest bardziej zanieczyszczona, niż wcześniej sądzono. Toksyczne „wieczne chemikalia", znane jako związki perfluoroalkilowe i polifluoroalkilowe (PFAS), nie ulegają rozpadowi. 

Czym są PFAS? 

PFAS to grupa ponad 4700 syntetycznych substancji, z których najbardziej znaną jest politetrafluoroetylen (handlowa nazwa - teflon). Te związki chemiczne są używane przez ludzkość od ponad 80 lat w produkcji tekstyliów, opakowań spożywczych, materiałów budowlanych, mebli. Chronią one urządzenia przemysłowe przed korozją i uszkodzeniami cieplnymi, dlatego są używane w silnikach rakietowych, samochodach elektrycznych, systemach chłodzenia, półprzewodnikach. Wyroby wyprodukowane z użyciem PFAS są odporne na spalenie, nie boją się wody i brudu. Jednocześnie PFAS są niezwykle trwałe i prawie się nie rozkładają: wiązania węgiel-fluor nie mogą być rozłożone naturalnymi procesami, dlatego PFAS nazywane są „wiecznymi chemikaliami". 

Jednym ze źródeł PFAS jest piana gaśnicza. Zdjęcie: Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych Białorusi 

Czy PFAS są niebezpieczne dla zdrowia? 

Badania od dawna wykazują związek między „wiecznymi chemikaliami" a skutkami dla zdrowia, w tym: 

- Zmiany w metabolizmie; 

- Regulacja masy ciała; 

- Zaburzenia funkcji nerek; 

- Choroby tarczycy; 

- Zmiany poziomu hormonów płciowych; 

- Rozwój raka (wątroby, nerek, jąder). 

W 2023 roku amerykańska organizacja pozarządowa „Environmental Working Group, EWG" odkryła, że PFAS są obecne u dzikich zwierząt na całym świecie. Badanie wykazało, że ponad 330 gatunków, w tym pandy, lwy morskie i tygrysy, są narażone na działanie tych substancji: w ich krwi znaleziono około 120 rodzajów związków PFAS. Na przykład, w USA wykryto zaburzenia autoimmunologiczne u aligatorów mieszkających w pobliżu fabryki chemikaliów. Problemy z układem odpornościowym z powodu działania PFAS zaobserwowano również u żółwi morskich w północnej części Oceanu Spokojnego. 

Co więc mówi badanie zasobów wody na Ziemi? 

Obraz służy celom ilustracyjnym. Zdjęcie: pexels.com / Polina Tankilevitch 

W nowym badaniu zespół z Uniwersytetu Nowego Południa w Sydney skoncentrował się na zrozumieniu ilości „wiecznych chemikalii" zawartych w zasobach wody na Ziemi. Jak powiedział starszy autor badania, profesor Denis O'Carroll, rozprzestrzenianie się PFAS w środowisku nie było zaskoczeniem dla naukowców, ale ich odkrycie, że znaczna część wody jest nimi zanieczyszczona. W niektórych przypadkach próbki zawierały o 5% więcej PFAS niż norma, a w niektórych nawet o 50%. Na przykład 69% próbek wód podziemnych w Kanadzie przekroczyło dopuszczalne normy zanieczyszczenia „wiecznymi chemikaliami". 

O'Carroll podkreśla, że ślady „wiecznych chemikalii" zostały znalezione w wodzie, która nie była oczyszczana. Przypomniał, że woda pitna przechodzi przez oczyszczalnie, które usuwają część substancji szkodliwych. Niektóre z tych urządzeń są nawet zaprojektowane tak, aby zmniejszyć ilość chemikaliów, takich jak PFAS, zanim woda dotrze do naszych kranów. 

„Ogólnie rzecz biorąc, woda pitna jest bezpieczna i piję ją bez wahania" - podkreślił profesor. 

O'Carroll i jego koledzy nie uważają, że woda pitna jest niebezpieczna do spożycia, ale ostrzegają, że pierwotne zasoby wodne Ziemi są w gorszym stanie, niż wcześniej sądzono. 

Obecnie zespół badaczy stara się rozszerzyć swoje badania, aby ilościowo ocenić poziomy „wiecznych chemikalii" i ich obecność w środowisku. Ponadto naukowcy mają nadzieję opracować technologie rozkładu PFAS w systemach wodociągowych i znaleźć sposoby przewidywania, jak one trafiają do środowiska.