Zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w opiece paliatywnej - opinia ekspertów

Zdjęcie: Getty Creative

Czym jest rzeczywistość wirtualna?

VR to wciągające doświadczenie, które pozwala użytkownikom cyfrowo eksplorować różne środowiska, na przykład 360-stopniowe widoki lokalizacji geograficznych, takich jak góry czy plaże, dzięki czemu czują się tak, jakby byli fizycznie obecni w tym miejscu. Użytkownicy zazwyczaj noszą zestawy słuchawkowe i specjalne rękawiczki, które śledzą ich ruchy i pozwalają im okrywać wirtualne środowiska tak, jakby rzeczywiście tam byli. VR można wykorzystywać do różnych celów, takich jak rozrywka i edukacja. Joseph Shega, wiceprezes wykonawczy i dyrektor medyczny VITAS Healthcare, ośrodka świadczącego opiekę hospicyjną i paliatywną, powiedział, że dziedzina medycyny rozszerzyła się – od leczenia fobii i zespołu stresu pourazowego (PTSD) po szkolenie lekarzy. Mówi, iż wirtualna rzeczywistość staje się popularna w każdej dziedzinie.

„Największą zaletą jest to, że zapewnia realistyczne doświadczenie bez konieczności wsiadania do samolotu, a nawet opuszczania domu, biura lub łóżka. Na przykład studenci medycyny mogą korzystać z VR, aby doświadczyć operacji lub interakcji pacjent-lekarz, umożliwiając szkolenie na żądanie. Z drugiej strony pacjenci mogą korzystać z VR, aby zostać przetransportowanym do innego kraju z łóżka, zapewniając ulgę terapeutyczną”. 

Według przeglądu z 2018 r. opublikowanego w czasopiśmie medycznym badającym aspekty psychiatrii wydawanym przez Uniwersytet Harwarda (Harvard Review of Psychiatry), powszechne schorzenia leczone za pomocą technologii VR obejmują:

- fobie, w tym agorafobia,

- zaburzenia lękowe,

-zespół stresu pourazowego (PTSD),

- zespół lęku napadowego (lęk paniczny),

- zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD),

- ogólne zaburzenia lękowe,

- ostry i przewlekły ból.

W jaki sposób wirtualna rzeczywistość jest wykorzystywana w opiece paliatywnej?

Opieka paliatywna koncentruje się na łagodzeniu objawów związanych z poważną chorobą oraz poprawieniu jakości życia pacjenta. Często stosuje się ją w połączeniu z innymi terapiami medycznymi i niefarmakologicznymi i może być świadczona na każdym etapie choroby.

Opieka paliatywna może przynieść korzyści pacjentom z różnymi chorobami przewlekłymi, takimi jak: rak, niewydolność serca, demencja i choroba Parkisona.

„VR może być alternatywną terapią, która przynosi korzyści pacjentom poprzez zmniejszenie obciążenia objawami przy jednoczesnym podniesieniu jakości życia” - mówi dr Shega.

Niektórzy pacjenci opieki paliatywnej doświadczają ograniczeń fizycznych, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać podróżowanie, dodaje Samuel Haddad, dyrektor inżynierii w Design Interactive, firmie zajmującej się rozszerzoną rzeczywistością (XR), która specjalizuje się w budowaniu ekosystemów XR oraz inżynier oprogramowania prowadzący projekt VR opieki paliatywnej z St. Francis Reflections Lifestage Care na Florydzie.

VR pozwala pacjentom opieki paliatywnej na odkrywanie różnych środowisk i scenerii w oparciu o indywidualne preferencje, zapewniając alternatywne otoczenie z ich rutynowego środowiska i pozwalając im angażować się w widoki i dźwięki, które zapewniają bardzo potrzebne odwrócenie uwagi od ich choroby i pomagają zająć mózg w pozytywny sposób.

Pacjenci mogą na przykład doświadczyć uspokajających plaż, zwiedzania zabytków Waszyngtonu i nie tylko. Wiele systemów VR umożliwia również członkom rodziny nagrywanie doświadczeń za pomocą kamery 360 stopni i przesyłanie tych filmów do aplikacji lub strony internetowej, dając pacjentowi możliwość przeżywania osobistych wydarzeń, w których inaczej nie byłby w stanie uczestniczyć, wyjaśnia.

„Dzięki możliwości spersonalizowania doświadczenia VR pacjenta, możemy zrobić więcej niż tylko przybliżyć świat naszym pacjentom - jesteśmy w stanie dać naszym pacjentom te "najważniejsze" chwile bez dodatkowego stresu fizycznego” - mówi Kristie Henry-Roling, menedżer ds. zarządzania zaangażowaniem pracowników uczestniczących w programie VR w St. Francis Reflections Lifestage Care (Ośrodek zajmujący się opieką paliatywno - hospicyjną) na Florydzie.

Korzyści z wykorzystania wirtualnej rzeczywistości w opiece paliatywnej według ekspertów

Korzystanie z VR w opiece paliatywnej oferuje szereg korzyści fizjologicznych i psychologicznych, zarówno według ekspertów, jak i przeprowadzonych badań. Według analizy z 2022 roku opublikowanej w czasopiśmie Medycyna Paliatywna (org. Palliative Medicine) niektóre z tych korzyści mogą obejmować:

- lepsze radzenie sobie z bólem,

- zmniejszone objawy lęku i depresji,

- poprawiony komfort,

- lepszy nastrój,

- zmniejszone poczucie samotności i izolacji,

- poprawa jakości oddechu.

„Przekonaliśmy się, że technologia VR może przynieść zaskakujące rezultaty przy stosunkowo niskich kosztach i niewielkim szkoleniu wymaganym od opiekunów” - mówi dr Shega. „Technologia ta jest stosunkowo łatwa do wdrożenia i użytkowania, co czyni ją użyteczną dla różnych pacjentów w różnych warunkach, bez nadmiernego obciążania opiekunów” – wyjaśnia.

Potencjalne skutki uboczne korzystania z wirtualnej rzeczywistości w opiece paliatywnej

Podobnie jak w przypadku każdej metody leczenia, istnieje kilka środków ostrożności, które należy wziąć pod uwagę przed użyciem VR w opiece paliatywnej, w tym zapewnienie właściwej orientacji w sprzęcie i sposobu jego właściwego użytkowania.

„Największym wyzwaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa pacjentom i ich opiekunom” - mówi Henry-Roling. „Osoby, które doświadczyły nagłych upadków lub obawiające się upadku powinny pozostać w pozycji siedzącej, lub leżącej podczas korzystania z VR, aby upewnić się, że nie dojdzie do utraty równowagi lub ryzyka nieumyślnego uderzenia w inny obiekt’’.

"Chcemy również upewnić się, że doświadczenie, które widzi pacjent, jest w stanie odpowiednio zrozumieć i pojąć bez powodowania większego niepokoju lub stresu" - dodaje. „Na przykład pacjenci z demencją mogą stracić orientację po przeniesieniu ze zwykłego środowiska do środowiska wirtualnego. W takich przypadkach należy zachować ostrożność podczas korzystania z rzeczywistości wirtualnej”.

„Chociaż należy zachować pewne środki ostrożności, zastosowanie VR u pacjentów objętych opieką paliatywną zazwyczaj daje bardzo dobre wyniki” – mówi dr Shega. „Chociaż może nie być ona odpowiednia dla wszystkich, zachęcamy pacjentów, ich rodziny i zespoły medyczne do dyskusji na temat tego, czy VR może być pomocna”.
 

Czy wirtualna rzeczywistość jest łatwo dostępna w opiece paliatywnej?

Dostępność VR w opiece paliatywnej stale się poprawia. „Kilka lat temu był to tylko pomysł, który miał sens. Dziś coraz częściej słyszymy o dostawcach opieki paliatywnej wykorzystujących zalety VR dla swoich pacjentów i opiekunów” - mówi Henry-Roling.

Jednak dostęp do technologii VR nie jest powszechny i konieczne są dalsze badania nad wpływem VR na całe życie osób objętych opieką paliatywną.

Według doktora Shega, podczas opieki nad pacjentami w domu musi istnieć infrastruktura cyfrowa wspierająca technologię VR, ponieważ zawiera ona duże pliki wideo wymagające pobierania lub zdalnego przesyłania strumieniowego. Obszary wiejskie lub odległe społeczności mogą nie mieć infrastruktury, takiej jak przepustowość Internetu lub sieci komórkowe, do obsługi VR.

Z kim rozmawiać o wirtualnej rzeczywistości w opiece paliatywnej?

Chociaż należy wziąć pod uwagę pewne zastrzeżenia, potencjalne korzyści VR w opiece paliatywnej sprawiają, że jest ona atrakcyjną opcją jednakowo dla świadczeniodawców, jak i pacjentów.

Aby dowiedzieć się więcej, należy skontaktować się ze swoim ośrodkiem opieki paliatywnej, czy VR może być odpowiednia dla Ciebie lub Twojej bliskiej osoby. Będą oni w stanie udzielić więcej informacji na temat tego, czy oferują zabiegi VR, a także wszelkich korzyści i zagrożeń. A jeśli nie wykorzystują technologii VR, mogą wiedzieć o istnieniu innych obiektów w pobliżu, które to robią.