Zemsta czy zabawa? Dlaczego orki koordynują ataki przeciwko łodziom.

Orki są dobrze znane są za ich inteligencję i za ich wybitne techniki łowieckie: czy to obracanie żarłaczy białych na plecy, czy współpraca przy zabijaniu dużych wielorybów. Przez ostatnie trzy lata orki z półwyspu iberyjskiego zyskiwały na uwadze - i wzbudzały niepokój wśród żeglarzy - atakując a nawet zatapiając łódki w rejonie.

Pierwszy zarejestrowany atak miał miejsce w cieśninie gibraltarskiej w maju 2020 z dziesiątkami przypadków zarejestrowanych od tamtego momentu. Większość incydentów jest nadzwyczajnie spójnych, obejmujący małą grupę wielorybów atakujących stery małych łodzi przed oderwaniem i odpłynięciem.

W czerwcu i listopadzie 2022 para ataków spowodowała zatopienie dwóch łodzi; wcześniej w tym miesiącu poważnie uszkodzona łódka zatonęła podczas holowania do brzegu.

Dlaczego zaczęły atakować

Niedawno opublikowany artykuł w czasopiśmie Marine Mammal Science odkrył, że ataki obejmują dziewięć wielorybów w dwóch grupach: trójka, czasami czwórka nieletnich; i mieszana wiekowo grupa na czele której znajduje się samica nazywana White Gladis. Biorąc pod uwagę, że White Gladis była jedyną zaangażowaną dorosłą samicą, autor czasopisma spekulował, że była ona zamieszana w wypadek z łodzią i zaangażowana w zachowania odwetowe, które były potem kopiowane przez młodsze wieloryby.

“Kiedy to się zaczęło pomyślałem, że może samica lub jej młode została nacięta przez śrubę napędową lub ster na łodzi, ponieważ zdaje się, że za każdym razem ich celem jest ster. I to są wszystko żaglówki”, powiedział Dan Olsen, biolog terenowy w towarzystwie North Gulf Oceanic Society w alasce.

Nie każdy jest przekonany, że orki mają złe zamiary. Przede wszystkim orki skupiają się tylko na łódkach; żadna nie była zainteresowana ludźmi na burcie, nawet wtedy, kiedy musieli oni wskoczyć do łodzi ratunkowych kiedy ich łodzie zaczęły tonąć.

“Uważam, że rozsądnie jest założyć, że zachowują się tak, ponieważ mogą, bo to jest zabawa”, powiedziała Hanna Strager, współzałożyciel Andenes Whale Center w norwegii i autorka niedawno opublikowanej książki The Killer Whale Journals.

Nowa forma zabawy

Strager rozmawiała z biologiem, który był na pokładzie łódki, która zatonęła w listopadzie, “i powiedział, ‘Nie poczuliśmy żadnej agresji’. I jest to dla mnie mocne świadectwo. Ponieważ uważam, że kiedy regularnie masz do czynienia ze zwierzętami i jesteś przyzwyczajony do ich czytania możesz poczuć ich agresywne intencje, ale nie poczuli”.

Jeżeli orki naprawdę się bawią, to może sugerować to, że ataki ustąpią, kiedy się znudzą. Obserwacje na całym świecie wskazują, że orki zmieniają swoje zachowanie bez żadnej przyczyny poza tym, że zdaje się, że bawią się dobrze, aż nagle przestają i zaczynają robić coś innego. Badacze orek nazywają tę rutynę zabaw “trendem”.

Olsen na przykład zaobserwował orki u wybrzeży alaski, które bawiły się kawałkiem wodorostu przez godzinę: przeciągając go swoimi płetwami, upuszczając go, pływając wokół niego i potem biorąc go w zęby i pływając z nim dookoła jeszcze trochę. Strager zaobserwowała podobne zachowanie orek na wybrzeżu w norwegii.

“Na chwilę widzieliśmy je bawiące się meduzą”, powiedziała. “Pływały z nimi na swoich pyszczkach i próbowały utrzymać je na nich jak najdłużej”.

Nie ma żadnych korzyści z takiego zachowania. Orki nie zjadły tej meduzy, podkreśliła Strager.

“Czasami widujemy je, jak walą małe auki … małe arktyczne ptaszki. Po prostu leżą na powierzchni wody, aby odpocząć, a orki przypłyną tylko po to, aby je uderzyć”, co też uważa za formę zabawy.

Olsen zastanawia się, czy kiedykolwiek uda nam się zrozumieć w pełni ich motywację do takiego zachowania lub czy w ogóle jesteśmy w stanie to pojąć.

“Umysł wieloryba ewoluował niezależnie przez 50 milionów lat”, powiedział Olsen. “Ciężko jest przeprowadzić rezonans magnetyczny na wielorybie, nawet nie wiemy które części mózgu odpowiadają za takie zachowanie. Wystarczająco ciężko jest nam wytłumaczyć zachowania ludzi i naczelnych, które są blisko z nami powiązane”.

Relacja twarzą w twarz

Tylko ta grupa pokazała jakiekolwiek zainteresowanie w atakowaniu łodzi i to jest mała grupa: czasopismo Marine Mammal Science zacytował szacowanie o tylko 39 osobnikach.

Populacja w tym regionie jest w niebezpieczeństwie, mówi Strager, od połowu tuńczyka, zanieczyszczeń, hałasu i oczywiście uderzenia statków.

“Są pośród najbardziej zanieczyszczonych morskich ssaków na świecie, więc ich sukces w hodowli nie jest dobry. Jest to dla nich bardzo stresujące środowisko”, powiedziała.

A teraz do istniejących czynników stresogennych dochodzi perspektywa odwetu.

“Teraz stają się postrachem w okolicy”, podkreśla Strager, “i są rejestry ludzi, którzy sugerują, że powinno się wylać diesel na nie, jeżeli zaatakują Twoją łódź, że powinieneś wrzucić fajerwerki lub zapalić dynamit. Rozumiem, że ludzię się boją. Lecz jest to bardzo niebezpieczna sytuacja dla orek”.

Lokalna grupa, Atlantic Orca Working Group, kataloguje interakcje pomiędzy orkami a łodziami, żeby żeglarze wiedzieli które rejony omijać.