Zgoda UE na zakaz eksportu odpadów z tworzyw sztucznych do biednych krajów

Istnieją obawy, że część odpadów z tworzyw sztucznych wysyłanych za granicę w celu recyklingu trafia na wysypiska śmieci i do dróg wodnych. Zdjęcie: Fazry Ismail/EPA

Unia Europejska podpisała porozumienie mające na celu powstrzymanie statków pełnych plastikowych odpadów przed wpływaniem do portów w biednych krajach.

W piątek europejscy prawodawcy oraz państwa członkowskie uzgodnili zakaz eksportu plastikowych odpadów do krajów spoza OECD (w skład której wchodzą głownie bogate kraje), który będzie obowiązywał od połowy 2026 roku. Porozumienie to zostało zawarte podczas spotkania dyplomatów w Nairobi w Kenii, mającego na celu opracowanie wspólnego działania wobec zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi.

„Dzięki temu zakazowi Unia Europejska w końcu wzięła odpowiedzialność za własne odpady z tworzyw sztucznych” — stwierdza inicjatorka wniosku Pernille Weiss, duńska posłanka Parlamentu Europejskiego z ramienia centroprawicowej partii EPL. „Po raz kolejny podążamy za naszą wizją, wedle której odpady są zasobem, jeśli odpowiednio się nimi zarządza. W żadnym wypadku jednak nie powinny one stanowić zagrożenia dla środowiska bądź zdrowia człowieka”.

Zasady te muszą być oficjalnie zatwierdzone przez Radę Europejską zanim wejdą w życie. Zgodnie z nimi mają pojawić się ściślejsze kontrole eksportu odpadów do bogatych krajów, a eksport do krajów spoza OECD ma zostać całkowicie zakazany. Po upływie pięciu lat kraje, które wyrażą chęć importu plastikowych odpadów z UE, będą mogły wnieść prośbę do Komisji o wstrzymanie zakazu pod warunkiem, że będą je odpowiednio przetwarzać.

Większość plastikowych odpadów w Europie jest spalana, a jedna trzecia z nich poddawana recyklingowi. Organizatorzy kampanii wyrażają jednak obawy, że część odpadów wysyłana za granicę w celach recyklingu trafia na wysypiska śmieci i do ścieków wodnych.

Lauren Weir — aktywistka z organizacji pozarządowej o nazwie Environmental Investigation Agency — stwierdziła: „Chociaż jest to poprawa w stosunku do obecnie panujących zobowiązań, wciąż jednak dowody na szkodliwość odpadów z tworzyw sztucznych, a co za tym idzie konieczność wprowadzenia całkowitego ich zakazu, są oczywiste. Jest to sygnał, że UE w końcu zaczyna brać odpowiedzialność za własny udział w globalnym kryzysie związanym z zanieczyszczeniem plastikiem”.

Według zasad niektóre formy odpadów innych niż te z tworzyw sztucznych nadal mogą być eksportowane do krajów spoza OECD, jeśli spełniają one określone kryteria społeczne i środowiskowe. 

Prawo może również prowadzić do zwiększenia ilości odpadów wysyłanych do niektórych krajów OECD, takich jak Turcja. Sedat Gündoğdu, specjalista ds. mikroplastików z Uniwersytetu Çukurova w Turcji, powiedział: „Zakaz eksportu plastikowych odpadów do krajów spoza OECD to ważna decyzja. Rozczarowujące jest jednak to, że nie wprowadzono całkowitego zakazu eksportu, ani nawet zakazu wywozu niebezpiecznych i mieszanych odpadów z tworzyw sztucznych, do Turcji, która jest zarówno największym importerem plastikowych odpadów w UE, jak i członkiem OECD”.