Potężny wulkan zaczyna wybuchać. Oto, co może to oznaczać dla pogody i klimatu

Erupcje wulkanu Ruang wyrzuciły ogromną chmurę popiołu i wysłały gazy wulkaniczne na wysokość ponad 19 800 metrów w powietrze, według szacunków satelitarnych – około 7 620 metrów wyżej niż typowo latają samoloty komercyjne.

Potencjalne wpływy erupcji na pogodę i klimat zaczynają się ujawniać, mimo, że zagrożenie ze strony wulkanu nadal trwa, a ewakuacje są kontynuowane.

Możliwe jest, że wulkany mają krótkoterminowy wpływ na klimat – w tym ochłodzenie globalnej temperatury – z powodu gazów, które wprowadzają wysoko do górnych warstw atmosfery. Wpływ góry Ruang na klimat prawdopodobnie będzie minimalny, według Grega Hueya, przewodniczącego Szkoły Nauk o Ziemi i Atmosferze na Georgia Tech.

Na codzienne warunki pogodowe w pobliżu góry Ruang – takie jak temperatura, chmury i deszcz – wulkan prawdopodobnie nie będzie miał wpływu przez długi czas, powiedział Huey dla CNN.

Góra Ruang, czyli stratowulkan o wysokości 725 metrów na wyspie Ruang w indonezyjskiej prowincji Północnej Sulawesi, wybuchła co najmniej siedem razy od wtorkowej nocy, podała krajowa agencja wulkanologiczna. Stratowulkany mogą wywoływać gwałtowne erupcje, ponieważ ich stożkowaty kształt pozwala na gromadzenie się gazów, twierdzą wulkanolodzy.

Według NASA, popiół wulkaniczny to zazwyczaj mieszanina rozdrobnionych ciał stałych – w tym skał, minerałów i szkła – oraz gazów, takich jak para wodna, dwutlenek węgla i dwutlenek siarki. 

Rozdrobnione ciała stałe generują dużo elektryczności statycznej w chmurach popiołu, gdy się zderzają, co skutkuje intensywnymi wyładowaniami atmosferycznymi, podaje Huey. 

„Sam popiół w atmosferze jest krótkotrwały, ponieważ jest ciężki, duży i ma tendencję do szybkiego osiadania”, powiedział Huey dla CNN. To gazy są w stanie dotrzeć znacznie wyżej do atmosfery.

Gęsty popiół blisko powierzchni tworzy niebezpieczną jakość powietrza i powoduje tymczasowy efekt chłodzenia, ponieważ blokuje promieniowanie słoneczne. Gdy aktywna erupcja ustaje, popiół zaczyna osiadać.

Jednak popiół, który opadnie na ziemię, może być łatwo ponownie uniesiony w powietrze przez wiatr. Krople wody często przyczepiają się do popiołu w powietrzu i tworzą chmury burzowe, które mogą przynieść deszcz lub wywołać dodatkowe wyładowania atmosferyczne.

Wulkan Ruang wyrzucił lawę i popiół 17 kwietnia, widziany z Sitaro, w prowincji Północny Sulawesi. Wulkan ten także wywołał wyładowania atmosferyczne w chmurze pyłowej - powszechne zjawisko podczas potężnych erupcji wulkanicznych. Źródło: Center for Volcanology and Geological Hazard Mitigation/AFP/Getty Images

Niektóre gazy z erupcji góry Ruang wzniosły się tak wysoko, że dotarły do stratosfery, drugiej warstwy atmosfery ziemskiej. Znajduje się ona tuż nad troposferą, w której występuje całe życie i wszystkie zjawiska pogodowe.

Stratosfera jest bardzo suchym miejscem i zazwyczaj tylko gazy o długim okresie życia – trwającym dziesięciolecia – przedostają się do niej, twierdzi Huey. Erupcja wulkanu to właściwie jedyny naturalny sposób, aby gazy o krótkim okresie życia – mniej niż kilka lat – takie jak dwutlenek siarki i para wodna, mogły się do niej dostać.

Według UCAR, po dotarciu do stratosfery, dwutlenek siarki i para wodna łączą się, tworząc aerozole kwasu siarkowego, które tworzą warstwę mglistych kropelek. Te kropelki rozprzestrzeniają się daleko od punktu wejścia i pozostają w stratosferze do trzech lat, odbijając światło słoneczne z powrotem w kosmos i powodując ochłodzenie globalnych temperatur.

Efekt chłodzenia trwa dłużej, jeśli do stratosfery dostanie się więcej gazu.

W 1991 roku, wulkan Pinatubo – kolejny stratowulkan – wybuchł na Filipinach, produkując największą chmurę dwutlenku siarki, jaką kiedykolwiek zmierzono. Erupcja wprowadziła do atmosfery ponad 17 milionów ton tego gazu, co spowodowało globalny spadek temperatury o około 0,5 stopnia Celsjusza, który utrzymywał się przez około rok, według Służby Geologicznej Stanów Zjednoczonych. 

Dla porównania, według szacunków satelitarnych, wulkan Ruang uwolnił dotychczas około 300 000 ton dwutlenku siarki, chociaż nie jest jasne, jaka ilość z tej chmury dotarła do stratosfery. Chociaż jest to ilość dość znaczna, to jednak daleko jej do najbardziej ekstremalnych przypadków, według Hueya.

Erupcja tak potężna, jak ta wulkanu Pinatubo w 1991 roku, mogłaby z pewnością ochłodzić planetę na kilka lat, ale nie byłaby w stanie rozwiązać obecnych problemów klimatycznych Ziemi spowodowanych zanieczyszczeniami prowadzącymi do ocieplenia planety, a także wiązałaby się z ogromnymi zniszczeniami mienia i szkodami życia.

Kathleen Magramo z CNN wzięła udział w tym raporcie.

Funkcjonariusze policji zbierają materiał wulkaniczny zgromadzony na ziemi po erupcjach wulkanu Ruang w Północnym Sulawesi, Indonezja, 19 kwietnia 2024 roku. Źródło: Ronny Adolof Buol/AFP/Getty Images