Co zwycięstwo Claudii Sheinbaum może oznaczać dla Meksyku?

ZDJĘCIE: AP

Wynik wyborów prezydenckich w Meksyku, który został ogłoszony 2 czerwca, nie jest zaskoczeniem. Jednak to, co wydarzy się później, wciąż trzyma w napięciu. Claudia Sheinbaum zostanie kolejnym prezydentem kraju, ale nie jest jasne, czy ma wolę lub zdolność do uwolnienia się od polityki i osobistych wpływów swojego populistycznego poprzednika, Andrésa Manuela Lópeza Obradora. Nadchodząca walka wpłynie na los 126 milionów mieszkańców Meksyku, ale także będzie miała ogromny wpływ na migrację, przestępczość i handel w Ameryce, jej gigantycznym północnym sąsiedzie.

Pierwsza kobieta i Żydówka na stanowisku prezydenta Meksyku pod pewnymi względami znacznie różni się od swojego poprzednika, mimo że należą do tej samej partii - Morena. Klimatolog z tytułem doktora inżynierii środowiska, jako burmistrz miasta Meksyk przyjęła technokratyczne podejście do przestępczości i współpracowała z sektorem prywatnym. Pan López Obrador, dla kontrastu, rządził kierując się kaprysem i bombastycznością, lekceważąc przedsiębiorców i pobłażając partykularnym interesom. Rezultat był zły dla Meksyku.

Pani Sheinbaum przejęła w spadku trzy grupy problemów, w przypadku których musi porzucić spuściznę Lópeza Obradora. Pierwszym z nich jest nieporządek, który powoduje chaos wewnątrz Meksyku i rozlewa się przez jego północną granicę. López Obrador współpracował ze Stanami Zjednoczonymi, próbując kontrolować liczbę migrantów próbujących przekroczyć granicę, ale pod wieloma innymi względami poniósł porażkę. Pani Sheinbaum będzie musiała zmienić jego pobłażliwe podejście do meksykańskich gangów, których działalność się rozrosła. Nie tylko terroryzują one Meksykanów, ale także handlują migrantami. Wytwarzają również fentanyl i przemycają go przez granicę, tym samym przyczynili się do śmierci 75 000 Amerykanów, którzy w zeszłym roku zostali zabici przez syntetyczne opioidy.

Po drugie, pani Sheinbaum musi również zerwać ze swoim poprzednikiem w kwestii handlu i inwestycji. Na pierwszy rzut oka Meksyk ma wiele powodów do świętowania. Dzięki północnoamerykańskiej umowie o wolnym handlu podpisanej za czasów prezydenta Donalda Trumpa, znanej jako USMCA, w 2023 r. Meksyk wyprzedził Chiny i stał się największym partnerem handlowym Stanów Zjednoczonych. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Meksyku wzrosły, będąc beneficjentem dywersyfikacji łańcuchów dostaw z dala od Chin.

Jednak po bliższym przyjrzeniu się widać, że jest to niewykorzystana szansa. Meksyk stać na znacznie więcej. Nowe inwestycje międzynarodowych korporacji, które wcześniej nie były aktywne w Meksyku, pozostają na bardzo niskim poziomie. Państwowa strategia energetyczna Lópeza Obradora doprowadziła do niewystarczającej, brudnej i drogiej energii, co zniechęciło wiele firm. Dodajmy do tego brak bezpieczeństwa i praworządności, a okaże się, że Meksyk jest mniej atrakcyjny, niż mógłby być.

Co więcej, może dojść do konfliktu handlowego ze Stanami Zjednoczonymi, zwłaszcza jeśli Donald Trump powróci do Białego Domu. Urzędnicy w Waszyngtonie coraz bardziej obawiają się, że chińskie firmy przeniosą się do Meksyku, aby ominąć cła. Może do tego dojść w 2026 r., kiedy to Stany Zjednoczone, Kanada i Meksyk będą musiały dokonać rewizji umowy o wolnym handlu (USMA). Pani Sheinbaum będzie musiała pokazać, że jest przyjazna dla biznesu, ale twarda wobec chińskich firm naruszających zasady porozumienia USMCA i skuteczna w łagodzeniu zbliżającego się sporu handlowego z USA. Musi też zająć się kwestiami odstraszającymi nowych inwestorów.

Ostatnim błędem, który pani Sheinbaum musi naprawić, jest atak Lópeza Obradora na demokrację. Osłabił on instytucje pieczołowicie budowane od 2000 r., kiedy to władza prezydencka po raz pierwszy przeszła z rąk do rąk. Pani Sheinbaum powinna podkreślić niezależność kluczowych instytucji, takich jak organ wyborczy i agencja ds. wolności informacji, a także odmówić wprowadzenia zmian w konstytucji, w tym wyboru sędziów. Panu Trumpowi raczej nie będzie na tym zależało, ale panu Bidenowi może, a inwestorom już tak.

Lista zadań pani Sheinbaum jest jasna: uporać się z nieporządkiem, pobudzić handel i inwestycje oraz wzmocnić demokrację. Czy jednak naprawdę jest w stanie sprostać temu zadaniu? Jedną z obaw jest to, że pomimo swoich technokratycznych zdolności i stylu, jest ona więźniem programu pana Lópeza Obradora. Intelektualnie jest nacjonalistką i ideologiem. Jest jego protegowaną i przez całą swoją trzydziestoletnią karierę polityczną ściśle z nim współpracowała. Podczas kampanii mówiła więcej o ciągłości polityki i ochronie jego spuścizny niż o własnych propozycjach.

Nawet jeśli pani Sheinbaum chce zmienić kurs, czy będzie miała na to siłę? Pan López Obrador twierdzi, że wraca na „La Chingada”, swoje ranczo (ciekawa nazwa: w Meksyku wysłanie kogoś do „la chingada” oznacza wysłanie kogoś do piekła). Trudno jednak wyobrazić sobie tę obsesyjną, egomaniakalną postać opuszczającą scenę. Zamiast tego może on nadal sprawować władzę nad Moreną, która prawdopodobnie zdobyła co najmniej zwykłą większość w Kongresie i prawdopodobnie większość dwóch trzecich potrzebną do wprowadzenia zmian w konstytucji. Wielu polityków i urzędników w całym Meksyku zawdzięcza mu swoją pozycję - podobnie jak w dużej mierze sama pani Sheinbaum.

Siły zewnętrzne mogą popchnąć panią Sheinbaum we właściwym kierunku: stoi ona w obliczu poważnych ograniczeń fiskalnych, które mogą zmusić ją do okiełznania rozmiaru państwa. Nie może konkurować z charyzmą Lópeza Obradora, więc być może będzie musiała odwoływać się do opinii publicznej na podstawie wyników. Jeśli chcesz zrozumieć, czy Meksyk może wykorzystać swój potencjał i czy granica z Ameryką nadal będzie źródłem niestabilności, obserwuj, czy pani Sheinbaum może uwolnić się od cienia swojego mentora.