Justin Trudeau stoi w obliczu kryzysu politycznego wywołanego przez Donalda Trumpa. Czy uda mu się przetrwać jako przywódca Kanady?

Premier Kanady Justin Trudeau przemawia na przyjęciu świątecznym Laurier Club w Gatineau, Quebec, Kanada, 16 grudnia 2024 r. Zdjęcie: Patrick Doyle/Reuters

Nagłe odejście w poniedziałek minister finansów i wieloletniej sojuszniczki Trudeau Chrystii Freeland - oraz jej publiczna nagana wobec szefa - wprawiło Kanadyjczyków w osłupienie i wywołało ryzyko rozpadu rządu kraju znanego ze swojej stabilności.

Już i tak chwiejna władza Trudeau w kraju stała się teraz bardziej niepewna, ponieważ narasta presja na jego odejście. Oto, co się dzieje i co to oznacza dla Kanady.

Kim jest Trudeau?

Justin Trudeau, były nauczyciel w szkole średniej i najstarszy syn Pierre'a Trudeau, jednego z najbardziej znanych premierów Kanady, został wybrany w 2015 r. z decydującą większością parlamentarną dla swojej partii liberalnej. Trudeau, jeden z najmłodszych w historii przywódców kraju, szybko stał się symbolem postępowych wartości Kanady na arenie międzynarodowej, działając jako przeciwieństwo Trumpa podczas pierwszej kadencji. Trudeau wygrał kolejne wybory w 2019 i 2021 r., ale od tego czasu jego popularność stale spadała, ponieważ Kanadyjczycy byli sfrustrowani między innymi skandalami politycznymi, niedotrzymanymi obietnicami i gospodarką. Wiralowe wideo przedstawiające napiętą wymianę zdań między Trudeau a pracownikiem huty narzekającym na wysokie koszty utrzymania stało się ucieleśnieniem rosnącej niechęci wielu Kanadyjczyków do Trudeau. „Tak naprawdę nic dla nas nie robisz, Justin” - powiedział pracownik. Polityczny upadek Trudeau umocnił się w ostatnich miesiącach po tym, jak partia liberalna straciła kilka historycznie bezpiecznych miejsc w wyborach uzupełniających, co skłoniło niektórych członków gabinetu Trudeau do wezwania go do ustąpienia. Szczególnie wymowną oznaką niepopularności premiera jest to, że więcej Kanadyjczyków uważa nadchodzącego amerykańskiego prezydenta za bardziej przychylnego niż Trudeau - odpowiednio 26% do 23% w ostatnich sondażach, według Davida Coletto, dyrektora generalnego Abacus Data. Ostatnim razem, gdy Kanadyjczycy byli ankietowani na temat Trumpa, w listopadzie 2020 r., tylko 11% postrzegało go przychylnie, powiedział Coletto.

Premier Kanady Justin Trudeau i minister finansów Chrystia Freeland przybywają na spotkanie z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim w Kijowie, Ukraina, 10 czerwca 2023 r. Zdjęcie: Służba prasowa prezydenta Ukrainy/Handout/Reuters

Co wywołało ostatni kryzys - i jaki udział ma w nim Trump?

W poniedziałek minister finansów Freeland zrezygnowała ze stanowiska na kilka godzin przed tym, jak miała przedstawić roczną aktualizację budżetową. Jej szokujące oświadczenie pojawiło się po tym, jak Freeland powiedziała, że Trudeau próbował ją zdegradować, po tym jak doszło do różnicy zdań między nimi na temat tego, jak Kanada radzi sobie z groźbą nałożenia ceł przez Trumpa. Kanada, w której mieszka około 40 milionów ludzi, jest jednym z największych partnerów handlowych i najbliższych sojuszników Ameryki. Freeland, która od dawna była postrzegana jako potencjalna następczyni Trudeau, w liście rezygnacyjnym opublikowanym w mediach społecznościowych stwierdziła, że ona i premier „nie zgadzają się co do najlepszej ścieżki rozwoju dla Kanady”. Ona i Trudeau nie zgadzali się w ostatnich tygodniach co do dwumiesięcznych wakacji od podatku od sprzedaży i rabatów w wysokości 250 dolarów kanadyjskich (175 USD) dla większości pracowników - polityki powszechnie postrzeganej jako taktyka mająca na celu odzyskanie wyborców. „Nasz kraj stoi dziś przed poważnym wyzwaniem. Nadchodząca administracja w Stanach Zjednoczonych prowadzi politykę agresywnego nacjonalizmu gospodarczego, w tym groźbę wprowadzenia 25-procentowych ceł” - powiedziała Freeland. „Musimy potraktować tę groźbę niezwykle poważnie”, powiedziała, argumentując, że Kanada musi unikać „kosztownych zagrywek politycznych” na rzecz „zachowania naszego budżetu w spokoju”, abyśmy „mieli rezerwy, których możemy potrzebować na nadchodzącą wojnę handlową”. Kanadyjczycy „wiedzą, kiedy pracujemy dla nich i wiedzą również, kiedy skupiamy się na sobie. Nieuchronnie nasz czas w rządzie dobiegnie końca”, powiedziała Freeland, która napisała, że pozostanie w parlamencie i planuje ponownie kandydować. Freeland, była publicystka The Financial Times, Reuters i Globe and Mail, była kluczowym rozmówcą z pierwszą administracją Trumpa i negocjowała umowę USA-Meksyk-Kanada. Jej rezygnacja, z amerykańskiej perspektywy, jest podobna do ustąpienia wiceprezydenta, powiedział Tari Ajadi, adiunkt nauk politycznych na Uniwersytecie McGill - i nie odchodzi po cichu, ale „decyduje się na rezygnację, ponieważ zasadniczo nie zgadzają się z kierunkiem rządu, kraju ponieważ byli przekonani, że przegrają następne wybory ”.

Prezydent USA Donald Trump rozmawia z premierem Kanady Justinem Trudeau podczas sesji plenarnej szczytu NATO w Watford w Anglii 4 grudnia 2019 r. Zdjęcie: Nicholas Kamm/AFP/Getty Images

Czy Trudeau może pozostać u władzy?

Trudeau do tej pory był nieugięty, że pozostanie na stanowisku premiera i nie potwierdził jeszcze bezpośrednio odejścia Freeland. Eksperci nie widzą jednak większych szans dla przywódcy Liberałów. „Po prostu nie widzę sposobu, w jaki mógłby odzyskać siły” - powiedział Tyler Chamberlin, profesor nadzwyczajny w Telfer School of Management na Uniwersytecie w Ottawie. „Jeśli powrót, bycie konkurencyjnym, przekonanie Kanadyjczyków lub zmiana ich zdania na jego temat były dla niego prawie niemożliwe, to myślę, że teraz jest to w zasadzie niemożliwe” - powiedział Coletto. Odejście Freeland ujawniło podziały w partii Trudeau i ośmieliło więcej członków jego własnego ugrupowania do wezwania go do rezygnacji. Co najmniej siedmiu liberalnych członków parlamentu publicznie wezwało Trudeau do ustąpienia, a więcej zrobiło to prywatnie, według źródeł, podało CNN stowarzyszone z CBC News. Trzech kanadyjskich liderów opozycji również wezwało Trudeau do odejścia. „To nie jest rząd, który ma w sobie dużo życia” - powiedział Ajadi. Kolejne wybory federalne w Kanadzie muszą zgodnie z prawem odbyć się do października przyszłego roku. Mogą się one odbyć wcześniej, jeśli Trudeau je zwoła lub jeśli ustawodawcy doprowadzą do głosowania nad wotum nieufności. Sondaże pokazują, że gdyby wybory odbyły się dzisiaj, opozycyjna Partia Konserwatywna Pierre'a Poilievre'a odniosłaby zdecydowane zwycięstwo.

Co to oznacza dla Kanady?

Podczas gdy polityczne przetrwanie Trudeau wisi na włosku, poniedziałkowe wydarzenia sprawiły, że kraj, który jest powszechnie uważany za stabilne - a nawet nudne - mocarstwo, znalazł się w chaosie, powiedział Ajadi. Z obietnicą ceł na horyzoncie i niewielką dobrą wolą między Trudeau a Trumpem, utrata Freeland jest również stratą dla Kanady, powiedział Chamberlin. Po wizycie kanadyjskiego przywódcy w Mar-a-Lago w celu przekonania Trumpa do złagodzenia ceł, przyszły prezydent USA zaatakował Trudeau, nazywając go „gubernatorem” i odnosząc się do Kanady jako 51. stanu. „Wielki Stan Kanady jest oszołomiony, ponieważ minister finansów rezygnuje lub została zwolniona ze stanowiska przez gubernatora Justina Trudeau” - powiedział Trump na swojej platformie mediów społecznościowych Truth Social. „Jej zachowanie było całkowicie toksyczne i wcale nie sprzyjało zawieraniu umów, które są dobre dla bardzo nieszczęśliwych obywateli Kanady. Nie będziemy za nią tęsknić!!!” Czterdzieści lat temu ojciec Trudeau, Pierre, odbył słynny wieczorny spacer po śnieżycy w Ottawie, zanim zdecydował się zrezygnować z funkcji premiera Kanady. Teraz, gdy śnieg pada w większości kraju, może nadszedł czas, aby młodszy Trudeau wybrał się na własny spacer, powiedział Coletto.